Rear Window (1954)

Hitchkock kennen wij als de man die zijn volk leerde film kijken. Het toonbeeld dat kwaliteit en toegankelijkheid perfect samen gaat. Terwijl onze leeftijdsgenoten gingen voetballen of pianospelen, verheugden wij ons op een namiddag met Psycho, North by northwest, Rebecca, Notorious. Het was dan ook ergens op een regenachtige dag in de zomer dat we Rear window zagen en ons verdict stond onmiddellijk vast : een meesterwerk. Na afloop van de film gingen we onmiddellijk voor het raam zitten. We observeerden wie er voorbij kwam, wat de buren deden. Wie weet, stoten we wel op een moord. Rear window begint meteen met de essentie. De generiek met camerastandpunt naar de binnenkoer terwijl langzaam de rolluiken openen op de vrolijke tonen van Franz Waxman. Dat zal ons canvas worden voor de volledige film. Dan is er die lange pano in de kamer van Stewart als inleiding van wie het personage van Stewart is, wat hij doet, waarom hij in de kamer zit. Het is een staaltje van visuele vertelkunst van Hitch. Geen enkele dialoog komt er aan te pas. RW is ogenschijnlijk licht en luchtig, zit vol humor en knipoogje (zoals ‘wanneer komt zijn cameo langs?’) maar na verschillende kijkbeurten stel je vast dat RW onder het oppervlak een intens persoonlijk en cinematografisch pareltje is dat filmprofessoren wel eens in een Bergman of Tarkovsky zien. Eens je de gladde laag afpelt, kom je meer tot de donkere toon van de film. Het mozaïek verhaal van die mensen in hun appartementen. Ze leiden hun dagelijks leven maar langzaam worden de drama’s zichtbaar. De pianoman die maar geen melodie vindt, de knappe blonde die aanbidders genoeg heeft tot het vervelende af. De eenzame vrouw die verwoed een metgezel wil vinden. Weliswaar is er een gelukkig paar (met een eenvoudig beeld nl gordijn blijft gesloten weet Hitch de prille liefde en lust uit te beelden) die zorgt voor de speelse noot tussen die drama’s. Het zijn die kleine verhaaltjes die we door de ogen van Stewart bekijken. Het (te ?) schrander script van John Michael Hayes (die ook de volgende drie films van Hitchkock zal neerpennen) is nog een reden waarom RW niet zomaar een vlotte suspense film is. Zijn die verschillende verhaaltjes ook niet een inkijk op het leven van Stewart ? Is dit een spiegel van het leven voor Stewart ? Sommige zijn verleden, andere zijn toekomst. Intussen gluren we samen met Stewart verder. Mensen rondom ons zijn eenzaam, hebben liefdesverdriet, voelen frustratie, hebben geheimen. Want waarom jaagt die man de hond weg die aan een bloempot snuffelt. Zou hij iets verbergen ? Waar is zijn vrouw plots ? Het plot komt op gang en we mogen nu ook meekijken naar binnen in het appartement van Stewart. Ook daar is er romantisch gekibbel. En enter Grace Kelly. Wat een ongelooflijk knappe introductie van Grace Kelly (schaduw, close up, die kus in slow motion). Liefde in zijn pure eenvoud. Kelly was in de jaren ’50 na Joan Fontaine en Ingrid Bergman de leading lady van Hitch tot ze de ware prins tegenkwam tijdens de opnames van To catch a thief. Kelly was de ideale verpersoonlijking van Hitchkock’s vrouwelijk personage nl mooi en ijskoud, gracieus en intelligent, onafhankelijk en sterke wil maar emotioneel onstabiel en (dé zwakte van Hitch vrouwelijke personages!) verliefd. Eva Maria Saint en Tippi Hedren hebben nadien ook dit personage vertolkt. Maar Kelly was toch de laatste grote ster die Hitchkock kon casten in een reeks van de drie films. Daarnaast heeft ze ook andere klassiekers op haar CV zoals High Noon, Mogambo en High society maar toch wordt Kelly steevast gelinkt aan Hitckock. RW is ook verhaal experimenteel. Hitchkock hield wel van een uitdaging. In Rope wou hij in 1 take de film opnemen. In Lifeboat zaten de personages gans de film in een bootje. Hier in RW zit het hoofdpersonage letterlijk vastgekluisterd in één kamer. Hoe maak je in godsnaam met dit gegeven een spannende film ? Vervolg op het witte doek. Maar er is nog een reden (intussen al de vierde) waarom Hitchock niet alleen door de populaire cinema geapprecieerd werd maar ook door de liefhebbers van arthouse. Omdat Hitch onder het laagje amusement een cinematografisch detail verwerkte waardoor niets is wat het lijkt. Iets typisch voor Hitchkock en daardoor op handen gedragen door Truffaut en Chabrol. Keren we terug naar de introductie scene van Grace Kelly. Liefde in zijn pure eenvoud , schreef ik. Maar is dit wel pure eenvoud ? Laten we even een grondiger kijk nemen. Begint met een objectief standpunt : Stewart slaapt en een schaduw. Dan Kelly in frontaal close up : is dit al een POV van Stewart ? Maar hij slaapt nog. Pas daarna opent hij zijn ogen, nu zijn we terug in een objectief shot. Opnieuw Kelly frontaal in close up. Dit is wel een POV shot van Stewart. De kus (in een two shot, opnieuw verandering van perspectief). Ze plagen elkaar speels. De vreemde dialoog dat eindigt met het merkwaardige zinnetje (who are you?). Is dit een fantasie van Stewart ? Is dit een droom van Stewart ? Zijn onderbewuste die waarschuwt voor het dilemma van hart (liefde voor Kelly) en ratio (niet bij elkaar passen). De ‘in beeld brenging’ is ook anders. Vooral die kus in slo mo. Het valt uit de toon, het wringt visueel. Misschien wil Hitchkock hier reeds op een psychologische manier een voorbode schetsen van de relatie tussen Stewart en Kelly. Kelly als een oogverblindende schoonheid (de frontale close up) en Kelly als een bedreiging (de schaduw). Ze wil trouwen maar volgens Stewart is ze ‘too perfect'. Zij probeert om Stewart te overtuigen terwijl Stewart alleen de verschillen ziet. Hichkock is dus niet alleen de master van suspense (een eretitel die steevast met hem is verbonden ofschoon hij veel films maakte die geen suspense waren), niet alleen een vakman die een verhaal meesterlijk kon vertellen met beelden maar ook een auteur die persoonlijke thema’s in zijn film verstopte. Het prachtige is : je hoeft dit niet eens te weten om de film te kunnen genieten. Alleen al het begluren van buren en hoe een moord wordt ontdekt, is de echte kracht van RW. Alles klopt. Het personage van Stewart is een voyeur maar ook beroepsmatig zit dit element erin verweven. Geen toeval. Na de zoveelste herziening van RW kan je ons nog steeds voor het raam spotten. We observeren wie er voorbij komt, wat de buren doen. Wie weet, stoten we wel op een moord. Op onze gerespecteerde leeftijd is de wetenschap dat het leven geen Hollywood film is reeds ingebed maar na het zien van RW zijn we nog altijd eventjes in de waan.

een uittreksel uit mijn boek 'mijn 100 favoriete films' met op nr 51 : Rear window

Wordt hoog tijd dat je dat boek gaat uitgeven! cinemanukerke

Rear WIndow is een origineel uitgewerkt idee in een onevenwichtige film. Als Doyle, de speurneus in gesprek met Jeffries voor het moderne schilderij staat laat zijn gezichtsuitdrukking zien dat hij van dat kunstwerk niet echte chocola kan maken. Wat stelt het voor? Voor een thriller is deze film niet spannend genoeg, voor een sociaal drama zijn de bewoners achter de ramen teveel karikaturen en voor een komedie valt er niet veel te lachen.

De liefdesrelatie tussen Stewart (Jeffries) en Kelly (Fremont) komt maar moeizaam uit de verf. Het leeftijdsverschil tussen beidde is meer dan 20 jaar in het nadeel van Stewart, hij is cynisch maar zij stroomt over van liefde voor hem Hij kan haar avances niet beantwoorden doordat hij aan een rolstoel is gekluisterd als gevolg van een gecompliceerde beenbreuk. Het is moeilijk om in dat gegipste been geen enorme erectie te zien, en warempel de jeuk die krabt hij zelf weg.

Het appartementencomplex waar Jeffries zicht op heeft is in de studio gebouwd. De ruimtes achter de ramen zijn professioneel belicht waardoor heel goed zichtbaar is wat zich in die kaders afspeelt. Ieder raam vertelt een verhaal en is een reflectie van de binnenwereld van Jeffries. We zien daar op zeker moment een eenzame dame van middelbare leeftijd die bang is alleen te moeten leven Jeffries leefsituatie spiegelen.

Hitchcock weet precies hoeveel en welke informatie hij de kijker moet geven zodat van begin tot eind er een boeiende spanningsboog is. De kijker blijft lang in het ongewisse of er écht een misdaad heeft plaatsgevonden achter één van de ramen waar Jeffries op uit kijkt of dat er aan de geestelijke gesteldheid van Jeffries moet worden getwijfeld.

Is het geloofwaardig dat op het eind van de film Thorwals op klaarlichte dag in het zicht van iedereen die het maar zien wil Jeffries uit het raam gooit? Thorwald die eerder uiterst zorgvuldig zonder een spoor na te laten zijn vrouw uit de weg ruimde? Nee dat is niet geloofwaardig.

De liefdesrelatie tussen Jeffries en Fremont is door het leeftijdsverschil ook uiterst ongeloofwaardig. Hierbij moet ik de kanttekening plaatsen dat het me niet zou verbazen als Hitchcock dit contrast uiterst zorgvuldig heeft aangebracht met als doel de schurende spanning te verhogen.

Is het geloofwaardig dat Jeffries die fotograaf is zijn camera met telelens alleen gebruikt om beter zicht op het raam aan de overkant te hebben. Een fotograaf weet dat als je vastlegt je later bewijs hebt. Dus dat Jeffries niet op de ontspanner drukte als hij aan de overkant iets opvallends waarnam is ongeloofwaardig.

De stadgeluiden, het ronkende verkeer en de muziek die uit open ramen schalt vormen uiterst geraffineerd te samen de soundtrack van deze film. Dit heb ik nog niet eerder in een film aangetroffen.

Deze film bewijst maar weer dat Hitchcock in zijn tijd een innovatieve regisseur was wiens films de stevige fundamenten werden waarop door na hem komende regisseurs voortgebouwd werd.

Het is moeilijk om zo'n film punten te geven. Het acteerwerk is gedateerd. De film is niet van begin tot eind even sterk, op het einde wordt het verhaal sterk afgeraffeld. Toch is en blijft Rear Window een echte klassieker omdat het ons een alternatieve en uiterst effectieve manier van storytelling heeft voorgedaan.

Visueel gezien ziet "Rear Window" er natuurlijk schitterend uit, waarbij regisseur Alfred Hitchcock een New Yorks appartementencomplex met binnenplaats liet nabouwen bij Paramount Studios. En het verhaal was ook leuk gevonden en zelfs de uitvoering en de sfeer was goed, maar ik vond het wel behoorlijk saai en langdradig en boeiend of spannend vond ik het ook nergens en dat voor een Thriller / Mystery film van de "Master of Suspense".

Fotograaf L.B. Jefferies (James Stewart) zit thuis in de zomer in zijn appartement in een rolstoel met zijn been in het gips. Zijn prachtige vriendin en fotomodel Lisa Fremont (Kelly), komt hem iedere dag opzoeken. Ze hoopt op een aanzoek, maar Jefferies heeft bindingsangst en begluurt liever de overburen. Van één van hen is de vrouw plots nergens meer te bekennen. Is ze vermoord?

In de openingsscène gaan de blinderingen van het appartement aan de binnenplaats in de New Yorkse wijk Chelsea omhoog en wordt ons op fraaie wijze de Amerikaanse samenleving anno 1954 in de vorm van een poppenhuis voorgeschoteld (de wereld als schouwtoneel). We kijken dan namelijk vanuit het open raam van het appartement, waarbij we ook met de camera naar buiten gaan en we zodoende de omgeving kunnen bekijken. Er wordt dan gefocust op de in de rolstoel gekluisterde fotograaf L.B. Jefferies die ligt te slapen, die grip wil krijgen op de wereld om zich heen, maar niets anders kan dan kijken naar de overburen, zoals naar het welgevormde lijf van Miss Torso (Georgine Darcy), die rondjes danst in haar ondergoed en minnaars bij bosjes trekt.

Verder kijkt (of beter gezegd gluurt) hij naar een eenzame oudere vrouw (Judith Evelyn), een zwoegende muzikant (Ross Bagdasarian) met een piano, een vertegenwoordiger (Raymond Burr) met een bedlegerige invalide vrouw (Irene Winston), een pasgetrouwd jong stel (Rand Harper en Havis Davenport) die continue vrijen, een oudere vrouw (Jesslyn Fax) die graag buiten in een tuinstoel zit en een lang getrouwd ouder stel (Frank Cady en Sara Berner) met een hondje, welke buiten op de brandtrap slapen vanwege de hitte. Omdat het zomer is, wordt de temperatuur (in Fahrenheit) ook regelmatig weergegeven via een kwikthermometer.

Omdat ik de film nu waarschijnlijk voor het eerst heb gezien (misschien dat ik film vroeger wel als kind zijnde heb gezien), ziet het er nu natuurlijk ook behoorlijk gedateerd uit. Buiten het vele gepraat en gegluur (wat nooit iets spannends oplevert) gebeurt er eigenlijk nauwelijks iets. En omdat er nauwelijks iets gebeurt, ben ik ook na circa 90 minuten even in slaap gesukkeld. Dus toen ik na circa 10 minuten weer wakker werd tijdens de ontknoping, heb ik even een stukje moeten terugspoelen. De ontknoping vond ik overigens maar zwakjes en zeker niet spannend of verrassend. Op het einde valt er nog een heel klein beetje actie te zien en daarbij moest ik hard lachen om het gedoe met de flitslampen die Lars Thorwald (Raymond Burr), die dus zijn vrouw heeft vermoord, moeten blinderen.

En in de laatste minuten zien we nog een gelukkige L.B. Jefferies (die weer ligt te slapen in zijn rolstoel, maar nu met twee gebroken benen omdat hij uit het raam is gevallen tijdens het gevecht met Lars Thorwald) samen met Lisa (die op de sofa in een boek en tijdschrift zit te lezen / kijken) en hetzelfde geldt voor Miss Torso met haar man (een klein iemand uit het leger) en voor de eenzame oudere vrouw die samen is met de zwoegende muzikant. En net zoals tijdens de opening, gaan in de laatste seconden van de film de blinderingen van het appartement weer omlaag.

Wat ik overigens belachelijk vond, is dat L.B. Jefferies gewoon in zijn rolstoel achter het raam iedereen op korte afstand zit te begluren, maar niemand ziet of hoort hem? En hij verstopt zich ook nergens achter. En dat iedereen zijn ramen wagenwijd heeft openstaan zonder blinderingen (soms gaan wel de jaloezieën en de rolgordijnen omlaag, zoals bij het pasgetrouwde jonge stel en de eenzame oudere vrouw) ervoor, was natuurlijk ook niet bepaald realistisch (ondanks dat het zomer was) qua privacy, maar was wel natuurlijk handig voor het verhaal.

James Stewart die eigenlijk de hele film in een rolstoel zit (behalve als hij een massage krijgt en uit het raam valt op het einde), doet het wel leuk en verdienstelijk en hetzelfde geldt voor de zeer mooie Grace Kelly, die destijds 24 jaar was, en Thelma Ritter (als Stella die voor L.B. Jefferies zorgt omdat hij met een gebroken been in een rolstoel zit). En verder was het wel leuk om naar Georgine Darcy als Miss Torso te kijken.

Maar ik kon helaas weinig met deze zogenaamde Thriller / Mystery film van niemand minder dan Alfred Hitchcock. Dan vond ik "Body Double (1984)", van niemand minder dan Brian De Palma, toch een stuk beter, spannender en opwindender. Wordt misschien tijd dat er van "Rear Window" een moderne remake komt.

Met een collega kies ik wekelijks een Hitchcock om te (her)bekijken en nadien een keer te bespreken. Dit keer was het de beurt aan deze classic. Het blijft voor mij een absolute kraker. Een briljante moody film die transformeert van relatiedrama naar suspense thriller en terug. Alles is perfect aan deze film. Hitchcock bewijst nog een keer hoe hij het vak van visuele storytelling leerde in zijn tijd bij het Duitse UFA in de silent periode: het openingsshot zegt alles over de situatie waarin Stewart zich bevindt in 1 vlotte beweging.

De acteerprestaties zijn top, met dank aan de naturelle dialogen die werden aangeleverd door John Hayes (die een verleden had bij het maken van radio feuilletons). De intrede van Grace Kelly in het appartement van James Stewart is werkelijk topcinema. Het soort moment waarop David Lynch nadien zijn carrière geïnspireerd heeft.

De set bestaande uit een appartementsblok in de Paramount studio's is ubercool. Speciaal voor deze productie hebben ze de kelder leeggemaakt en de vloer uitgebroken omdat de sets te groot waren voor de normale hoogte van de studio. Men keek dus op kosten noch moeite om er iets ‘groots’ van te maken - en omdat het Hitchcock was. De soundtrack was voor die tijd vooruitstrevend met voornamelijk gebruik van omgevingsgeluiden (verkeer, een radio die speelt, …).

Het is zeker niet voor het laatst dat ik teruggrijp naar deze classic.

hitchcock challenge # 3

Dit moet 1 van de betere Hitchcock films zijn. Ben niet altijd een James Stewart fan, maar in deze film is hij goed bezig net als Grace Kelly die altijd een genot om te zien is. De hele film speelt zich af vanuit het appartement van de fotograaf L.B. Jeffries en dan met name het uitzicht op zijn buren, omdat zijn been gebroken is en hij alle tijd heeft om zijn buren te beloeren. Deze beperkte setting zou normaliter een nadeel zijn, maar Hitchcock weet de spanning van begin tot eind erin te houden. Achteraf is het makkelijk zeggen dat de film voorspelbaar is, maar ik wist echt niet hoe dit zou aflopen alhoewel de uiteindelijke uitkomst voor de hand ligt. Je zou kunnen zeggen dat dat op zich weer verrassend is. Zeer geslaagde thriller in een heerlijk tempo (lekker rustig) en prima acteerwerk. Aanrader.