Metida
Metida, shuningdek, Metis (qadimgi yunoncha: Μῆτις — fikr, donolik) — qadimgi yunon mifologiyasida maʼbuda — donolik timsoli, titanida (okeanida), Okean va Tetisning qizi (Hesiod, Teogoniya)[1], Zevsning birinchi xotini (oʻsha yerda[2]). Metida orfik teogoniyada ham ishtirok etadi[3]. (Akusilayda u Ereb va Nyuktaning qizi[4][5].)
Kritdagi Kronosdan yashiringan Zevsning xolasi (yoki amakivachchasi) va tarbiyachisi. Metida oʻzining shogirdi Zevsga boʻlgan qizgʻin maylidan qochish uchun turli qiyofalarga kirdi, lekin Zevs qatʼiyat koʻrsatib, u bilan birga boʻldi.
U Zevsga Kronos yutib yuborgan Zevsning aka va opalarini qornidan chiqarishga yordam berdi; sehrli iksir tayyorladi, ichganidan soʻng Kronos ularni qayt qilib tashladi[6][7]. Afsonaning keyingi talqinida Metidaning oʻgʻli Laas deb ataladi.
Uran va Geya (yoki Moyra yoki hatto Metidaning oʻzi) Zevsga Metida undan oʻzib ketadigan oʻgʻil tugʻishini bashorat qilgan. U homilador boʻlganida, Zevs uni erkalatib uxlatib qoʻydi va uni yutib yubordi[8]. Shundan soʻng, birmuncha vaqt oʻtgach, uning boshidan bir qiz — otasi va onasining donoligini birlashtirgan Afina[9] tugʻildi[10]. Shunday qilib, u oʻgʻil tugʻmaslikka muvaffaq boʻldi. Oʻshandan beri, Zevsning ichida boʻlgan Metida uning maslahatchisi boʻlib, unga yaxshilik va yomonlikni bildirib turadi: „nima yomonu, nima yaxshi“ (Teogoniy, 900)[11].
Prof. V. G. Boruxovichda Metida obrazi inson ongining timsollaridan biridir[12].
Yana qarang
[tahrir | manbasini tahrirlash]1848-yilda kashf etilgan asteroid (9) Metida va 1979-yilda kashf etilgan Yupiterning sunʼiy yoʻldoshi maʼbuda Metida sharafiga nomlangan.
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Gesiod. Teogoniya 359; Psevdo-Apollodor. Mifologicheskaya biblioteka I 2, 2; Gigin. Mifi. Vvedenie 6
- ↑ Theog. 886
- ↑ Orfika, fr.83, 85 Kern
- ↑ „Нимфы · Боги и божества Греции · Энциклопедия античной мифологии“. 2008-yil 14-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 5-avgust.
- ↑ Akusilay, fr. V1 Dils-Krans = Damaskiy. O pervix nachalax 124; Primechaniya A. A. Taxo-Godi v kn. Platon. Sobranie sochineniy. M., 1990-94. V 4 t. T.2. S.445
- ↑ Kron
- ↑ Psevdo-Apollodor. Mifologicheskaya biblioteka I 2, 1; 3, 6
- ↑ Psevdo-Apollodor. Mifologicheskaya biblioteka I 3, 6
- ↑ Afina
- ↑ Gesiod. Teogoniya 886—900; fr.343 M.-U.
- ↑ Realniy slovar klassicheskix drevnostey
- ↑ Apollodor. Mifologicheskaya biblioteka. Kniga I
Adabiyotlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Metida / A. A. Taxo-Godi // Mifi narodov mira : Ensikl. v 2 t. / gl. red. S. A. Tokarev. — 2-e izd. — M. : Sovetskaya ensiklopediya, 1987—1988.
- Metis // Realniy slovar klassicheskix drevnostey / avt.-sost. F. Lyubker ; Pod redaksiey chlenov Obщestva klassicheskoy filologii i pedagogiki F. Gelbke, L. Georgievskogo, F. Zelinskogo, V. Kanskogo, M. Kutorgi i P. Nikitina. — SPb., 1885.
- Metida // Ensiklopedicheskiy slovar Brokgauza i Yefrona : v 86 t. (82 t. i 4 dop.). — SPb., 1890—1907.