Avstraliya Parlementi

Avstraliya Parlementi Hamdoʻstligining oliy qonun chiqaruvchi organi hisoblanadi. Ikki palatali boʻlgan Avstraliya parlamenti asosan Vestminster anʼanalaridan soʻng modellashtirilgan, garchi uning tuzilishi va funksiyalariga AQSh tajribasi (asosan, AQSh Kongressining tuzilishi) katta taʼsir koʻrsatgan. Avstraliya Konstitutsiyasining 1-bobining 1-qismiga koʻra, mamlakat parlamentiga Buyuk Britaniya qiroli, Senat va Vakillar palatasidan tashkil topgan.

Parlamentning quyi palatasi - Vakillar palatasi hozirda har biri alohida saylov okrugini ifodalovchi 150 nafar deputat tashil qiladi. Parlament aʼzolar birinchi boʻlib 1993-yilgi parlament saylovlari natijalariga koʻra palata 147 oʻringa, 1996-yilda 148 oʻringa, 2001-yilda esa 150 oʻringa ega boʻlgan. Palata deputatlari mutlaq koʻpchilikning majoritar saylov tizimi boʻyicha ikki partiyali imtiyozli (preferensial) ovoz berish yoʻli bilan 3-yil muddatga saylanadi.

Parlamentning yuqori palatasi Senat hisoblanadi sentada har bir shtatdan 12 tadan va har bir qitʼa hududidan 2 tadan 76 aʼzodan iborat boʻladi. Senatorlar proporsional saylov tizimi asosida saylanadi.

Tarixi

Avstraliyadagi parlamentarizm oʻz tarixini 19-asrning oʻrtalarida oʻz ichiga oladi, boʻlajak Avstraliya shtatlarining parlamentlari (oʻsha paytda hali ham Britaniya koloniyalari) tashkil topgan paytdan boshlab oladi: 1856-yilda - Yangi Janubiy Uels, Viktoriya va Tasmaniya parlamentlari, 1857-yilda - Janubiy . Avstraliya, 1860-yilda - Kvinslend, 1890-yilda - Gʻarbiy Avstraliya .

1901-yilda Avstraliya Hamdoʻstligi tashkil etilgandan soʻng, birinchi federal parlament Melburnda tuzildi, chunki konstitutsiya bilan belgilangan poytaxt hali qurilmagan edi. Birinchi saylovlar oʻsha yilning 29 va 30-mart kunlari boʻlib oʻtdi. 1901-yil 9-mayda Birinchi Avstraliya parlamenti Kornuoll va York gertsogi shahzoda Jorj - kelajak qirol Jorj V tomonidan ochildi. Melburndagi 14 000 tantanali mehmonni sigʻdira oladigan yagona bino Qirollik koʻrgazma markazining gʻarbiy qanoti edi. Rasmiy ochilishdan soʻng, 1901-yildan 1927-yilgacha parlament Viktoriya parlamenti binosida yigʻildi (oʻsha paytda Viktoriya parlamentining oʻzi Qirollik koʻrgazma markazida yigʻilgan). (Gʻarbiy qanot 1960-yillarda buzib tashlangan).

Birinchi Avstraliya parlamentining ochilishi, 1901 yil 9 mayda Tom Roberts

1927 yilgacha Federal parlament yig'ilgan Viktoriya parlament uyi

1927-yil 9-mayda federal parlament rasman mamlakat poytaxti Kanberra shahriga koʻchib oʻtdi. Parlament 1988-yil 9-maydan buyon zamonaviy binoda oʻtiribdi.

Qirol va general-gubernator

1-qismning 1-bobiga binoan, Avstraliya qiroli Avstraliya parlamentining ajralmas qismi hisoblanadi. Monarxning konstitutsiyaviy funksiyalari general-gubernator zimmasiga yuklanadi, u mamlakat bosh vazirining maslahati bilan monarx tomonidan tayinlanadi. Konstitutsiyaning xususiyatlaridan biri shundaki, unga koʻra, general-gubernatorga etarlicha keng vakolatlar berilgan, masalan, u qonun loyihasini qirolga koʻrib chiqish uchun taqdim etish orqali qabul qilishni kechiktirishi mumkin. Biroq, aslida, konstitutsiyaviy odatga koʻra, general-gubernator faqat vakillik funksiyalarini bajaradi va mamlakat uchun eng muhim qarorlarni muhokama qilishda faqat maslahat ovoziga ega.

Har bir yangi saylangan parlament aʼzosi (senator yoki Vakillar palatasi aʼzosi) Ch. Avstraliya konstitutsiyasining 42 qasamyod qilish uchun talab qilinadi hozirda hukmronlik qilayotgan Britaniya monarxi va uning merosxoʻrlari va vorislariga sodiqlikni affirmation, chunki Buyuk Britaniya qiroli yoki qirolichasi konstitutsiyaviy ravishda Avstraliya davlatining boshligʻi hisoblanadi.

Partiya vakili

Mamlakatda uchta asosiy siyosiy partiya mavjud:

• Avstraliya Mehnat partiyasi,
• Avstraliya Liberal partiyasi,
• Avstraliya Milliy partiyasi.

2008-yilda u nafaqat Kvinslendda (2012-yilda Shtat Qonunchilik Assambleyasiga saylovda gʻalaba qozonganidan soʻng, shtat hukumatini tuzdi), balki federal parlamentda ham paydo boʻldi va taʼsirchan kuchga aylandi:

• Kvinslend Liberal Milliy partiyasi Liberal Milliy Koalitsiyaning kichik hamkori boʻlib, uni Kvinslendda vakil qiladi. Vakillar palatasida 22, Senatda 6 oʻrin.

Avstraliya parlamentining ikkala palatasida vakillik qilgan hukmron Shimoliy hudud partiyasi:

• Agrar liberal partiya

Mustaqil deputatlar va baʼzi kichikroq partiyalar ham Parlamentda, asosan, yuqori palatada vakillik qilishadi, lekin ularning taʼsiri ahamiyatsiz. Bularga quyidagilar kiradi:

• Avstraliya koʻkatlari,
• Avval oila
• Avstraliya demokratlari - avstraliyalik demokratlar.

1996-yilgi parlament saylovlaridan 2007-yilgacha Bosh vazir Jon Xovard boshchiligidagi Liberal va Milliy partiyalarning koalitsiyasi hokimiyatda edi. 2007-yilda mamlakat rahbariyatini Leyboristlar partiyasi rahbari Kevin Radd boshqargan. 2010-yilda u oʻz oʻrinbosari Julia Gillard tomonidan lavozimidan chetlashtrilgan edi.

2013-yilgi saylovlarda Liberallar, Milliy partiya, Kvinslend Liberal Milliy partiyasi va Agrar Liberal partiyadan iborat koalitsiya gʻalaba qozondi va Liberal partiya rahbari Toni Ebbot boshchiligidagi hukumatni tuzdi.

2014-yil oktabr holatiga koʻra, mamlakatning barcha shtat va hududlarida, Janubiy Avstraliya shtati va Avstraliya poytaxti hududi (hokimiyatda Leyboristlar partiyasi) bundan mustasno, Liberal-milliy koalitsiya partiyalari hokimiyat tepasida.