Хиромантия

Уч буенча уку, яки хиромантия (Грек сүзләре kheir (χεῖρ, ός; "кул") һәм manteia (μαντεία, ας; "илаһилаштыру" сүзләреннән алынган), учны өйрәнеп киләчәкне алдан әйтү һәм шәхес хасиятләрен әйтү, ул шулай ук хирология буларак, яки популяр мәдәнияттә уч буенча уку буларак мәгълүм. Бу практика бөтен дөнья буенча бар, аның күптөрле мәдәни юрамалары бар. Хиромантияне практикалый торганнар күбесенчә "уч өйрәнүчеләр", "кул укучылар", "кул аналитиклары" яки "хирологлар" дип атала.
Уч уку мәктәбенә карап төрле сызыкларны укуның һәм уч хасиятләренең күп еш конфликтлаучы интерпретацияләре бар. Кайбер академиклар бу белемне тәнкыйтьләп псевдофән дип атаганнар.^[1]

Тарихы

Борынгы заманда уч уку

Уч уку Евразиядә күп төрле урыннарда таралган булган;^[2] Ул Һиндстан, Непал, Тибет, Кытай, Фарсы, Шумерия, борынгы Израиль һәм Вавилон илләрендә практикаланган.
Аккупунктурачы Йошиаки Омура аның тамырларын Һинд дине астрологиясендә тасвирлый (Санскритта ул Дҗйотиш буларак мәгълүм, Кытай телендә Йиҗинг (И Чинг)) һәм Чегән телендә тәкъдир әйтүчеләр).^[3] Фараз ителгәнчә берничә мең ел элек Һинд дине олы фикер иясе Вальмики 567 юллык китап язган ^[4] аның исеме Махаршиның Ир кешеләр Уч укуы буенча тәгълиматы.^[4]^[5] Һиндстаннан уч укучы Кытайга, Тибетка, Мисырга, Фарсы иленә һәм Европадагы башка илләргә таралган.^[3]^[6] Һиндстаннан уч уку Грециягә күчкән, анда аны Анаксогорас практикалаган.^[3] Аристотель (безнең эрага кадәр 384–322 еллар) уч уку буенча трактатны Гермес алтаренда тапкан, һәм ул аны Бөек Александрга (безнең эрага кадәр 356-323 еллар) тәкъдим иткән, ул аны зур кызыксыну белән алган һәм аларның куллардагы сызыкларга анализ ясап офицерларның холкын өйрәнгән.^[7]

Урта Гасырларда уч уку сәнгате Католик Чиркәве тарафыннан мәҗүси хорафат дип аталып актив бастырылган булган. Ренессанс сихерендә ("хиромантия" буларак мәгълүм) кул учны уку җиде "тыелган сәнгатьләр"нең берсе дип аталган булган, некромансия, аэромансия, пиромансия, гидромансия һәм спатуламансия (скаплимансия) белән беррәттән..^[8]

Хәзерге заман уч укуы

Уч укуы белеме хәзерге заманда яңарыш кичергән, бу Капитан Казимир Станислас Д'Арпетиньиның 1839 елда La Chirognomie эше нәшер ителүе белән башланган.^[6]
Бөекбританиянең Хирологик Җәмгыяте Лондонда Катарин Сент Һилл тарафыннан 1889 елда нигезләнгән булган, аның расланган максаты булып уч уку сәнгатен алга сөрү һәм систематизацияләү булган һәм шулай ук сәнгатьне шарлатаннардан саклау булган.^[9] Эдгар де Валкурт-Вермон (Комте де Сент Жермен) Америка Хирология Җәмгыятен 1897 елда нигезләгән.
Хәзерге кендек уку хәрәкәтендә кендек фигура булып Ирландияле Джон Уорнер булган, ул үзенең кушаматы, Хейро буенча мәгълүм. Британия Һиндстанында гурулардан өйрәнгәч, ул Лондонда уч уку практикасын башлаган, аңа бөтен дөньядан мәшһүр клиентлар килгән, шулар арасында Марк Твэн, Уильям Томас Стэд, Сара Бернардт, Мата Хари, Оскар Уайлд, Гровер Кливлэнд, Томас Эдисон, Эдвард VIII, Герберт Китченер, Уильям Эварт Глэдстоун һәм Джозеф Чемберлен кебек мәшһүр шәхесләр булган. Хейро "җәмгыять уч укучысы" буларак шулкадәр мәшһүр булган ки, хәтта оккультлыкка ышанмаучылар аңа кулларын укып карарга биргәннәр. Скептик булган Марк Твэн Хейроның визит китабында шулай дип язган "...ул минем холкымны кимсетә торган төгәллек белән күрсәтте".
Эдвард Херон-Аллен төрле китаплар бастырган, шуларга 1883 ел китабы "Кул уку - Хейрософия буенча белешмә", ул әле дә бастырыла.^[6]^[10] Бу сәнгатьне фән буенча аңлатырга тырышулар булган, шуларның иң мәшһүре 1900 елда бастырылган Уильям Джи Бенхамның "Фәнни Кул Уку Каноннары".^[11]

Техникасы

Хиромантия шәхеснең холкын яки киләчәк шәхси тормышын шул шәхеснең кулының учын "укып" бәяләү. Төрле "сызыклар" ("йөрәк сызыгы", "тормыш сызыгы", һ.б.) һәм "калкулыклар" (хирогномия) фараз ителгәнчә чагыштырмача зурлыклары, сыйфатлары һәм кисешүләре буенча интерпретацияләр тәкъдим итәләр. Кайбер традицияләрдә укучылар шулай ук бармакларның, бармак тырнакларының, бармак эзләренең, һәм уч тире өлгеләрен (дерматоглифика), тире текстурасы һәм төсен, уч формасын һәм кулның сыгылучанлыгын тикшерәләр.
Укучы гадәттә кешенең доминант кулын укудан башлый (кеше күбрәк язган яки кулланган кул, ул кайбер вакытта аяу акылны чагылдыра, ә шул ук вакытта башка кул аяу булмаган аңны чагылдыра дип санала). Уч укуның кайбер традицияләрендә башка кул нәселдән килә торган яки гаилә хасиятләрен тота, яки уч укучының Галәми ышанулары буенча "үткән тормыш" яки "кармик" шартлар турында мәгълүматны тапшыра.
"Классик" уч укуы (иң киң өйрәтелгән һәм практикаланган традиция) Грек мифологиясенә таяна. Учның һәм бармакларның һәр өлкәсе билгеле Ходайга яки Алиһәгә карый һәм шул өлкәнең хасиятләре кешенең шуңа карый торган аспектына ишарә итәләр. Мәсьәлән, атсыз бармак Грек Ходае Аполлон белән ассоциацияләнә; атсыз бармакның хасиятләре кешенең сәнгать, музыка, эстетика, дан, байлык һәм гармония белән эш итүләренә бәйле.

Кул формасы

Практикаланган уч укуның тибына карап һәм башкарылган укуның тибына карап, уч укучылар кулның төрле сыйфатларына карый алалар, боларга учның һәм бармакларның формалары һәм сызыклары керә; тиренең һәм бармак тырнакларының төсе һәм структурасы; учның һәм бармакларның чагыштырмача үлчәмнәре; буыннарның чыгып торуы; һәм кулларның күпсанлы башка аттрибутлары.
Уч укуның күпчелек мәктәпләрендә кул формалары дүрт яки унбер төп типка бүленәләр, кайвакыт алар классик элементларга яки темпераментларга карый. Кул формасы күрсәтелгән типка карап кешенең хасиятләренә ишарә итә (мәсьәлән, "Ут кулы" югары энергияне, иҗади булуны, кызучанлыкны, амбицияләрне, һ.б. күрсәтә - бу барлык сыйфатлар классик Ут элементына карый).
Гәрчә күп юрамалар булса да, хәзерге уч укучылар тарафыннан иң киң кулланылган классификацияләр:

Җир куллары киң, шакмак формадагы учлар һәм бармаклар, калын яки тупас тән яки алсу төс белән хасиятләнә. Беләзектән бармак төбенә кадәр учның озынлыгы гадәттә бармак озынлыгына тиң.
Һава куллары шакмак яки турыпочмак формадагы учларны күрсәтә, бармаклар озын һәм кайвакыт чыгып торучы бармаклар. Учның беләзектән бармаклар төбенә кадәр озынлыгы гадәттә учның иң киң өлеше буйлап озынлыктан азрак һәм гадәттә бармаклар озынлыгына тигез.
Су куллары озын, кайвакыт овал формадагы учлар, озын, сыгылучан, коник бармаклар белән хасиятләнә. Беләзектән бармаклар төбенә кадәр учның озынлыгы гадәттә учның иң киң урыны буйлап озынлыгыннан азрак һәм гадәттә бармакларның озынылыгына тигез.
Ут куллары шакмак яки турыпочмаклы уч, кызарган яки алсу тире һәм кыскарак бармаклар белән хасиятләнә. Учның беләзектән бармак төпләренә кадәр озынлыгы гадәттә бармакларның озынлыгыннан зуррак.

Сызыкларның саны һәм сыйфаты шулай ук кул формасы анализына кертелергә мөмкин; уч укуның кайбер традицияләрендә Җир һәм Су кулларының азрак, тирәнрәк сызыклары бар, ә Һава һәм Ут кулларына күбрәк сызыклар булу һәм азрак билгеләнү хас.

Сызыклар

Барлык кулларда да булган өч сызык, һәм аларга гадәттә уч укучылар тарафыннан күбрәк игътибар бирелә:

Йөрәк сызыгы уч укучы тарафыннан тикшерелгән төп сызыкларның берсе һәм ул мәхәббәтне һәм җәлеп итүне чагылдыра.^[12] Ул учның өстендә, бармаклар астында урнашкан. Кайбер традицияләрдә сызык чәнти бармак астында уч кырыенда башлана дип укыла һәм баш бармакка таба уч аша сузыла; башкаларда, ул бармаклар астында башланып учның тышкы кырыена таба сузыла дип карала. Уч укучылар ба сызыкны кешенең эмоциональ тормышын чагылдыра дип интерпретацияли; шулай итеп шундый фикерләр белән кешенең эмоциональ ягына һәм ул тормыш буена ничек гамәл кылачагына караш бирә. Бу сызык шулай ук романтик перспективаларны һәм хис мөнәсәбәтләренә ишарә итә, һәм чылбыр-сыман яки рәшәткәле йөрәк сызыгы мәхәббәткә флиртлы мөнәсәбәтне һәм җиңел гашыйк булган кешегә ишарә итә дип раслана. Йөрәк сызыгы турыдан булмаган рәвештә йөрәк сызыгы белән ассоциацияләнә дип әйтелә: чылбыр-сыман йөрәк сызыгы фараз ителгәнчә югары кан басымы белән, яки тормышка "авантюр" караш белән ассоциацияләнә.
Киләсе сызык уч укучылар тарафыннан баш сызыгы дип атала. Бу сызык уч кырыеннан имән бармагы астында башлана һәм уч аша тышкы якка таба сузыла. Еш баш сызыгы башланган урынында тормыш сызыгы белән тоташа (аста карагыз). Уч укучылар гадәттә бу сызыкны кешенең акылын чагылдырыр өчен һәм ул ничек эшли икәнен, өйрәнү стилен, аралашу стилен, интеллектуализмны һәм белемгә сусавын интерпретациялиләр. Ул шулай ук мәгълүматка иҗади яки аналитик карашка ишарә итә дип ышаныла (ягъни, уң ми яки сул ми).
Тормыш сызыгы кулда мөгаен иң каршылыклы фикер тудыра торган сызык. Бу сызык баш бармак өстендә уч кырыенда башлана һәм арка-сыман сукмак буйлап беләзеккә таба сузыла. Бу сызык кешенең тормыш сәләтен һәм дәртен, физик сәламәтлеген һәм гомумән яхшы халәттә булуын чагылдыра. Тормыш сызыгы төп тормыш үзгәрешләрен чагылдыра дип ышаныла, боларга катаклизмик вакыйгалар, физик җәрәхәтләр һәм күчүләрне чагылдыра дип ышаныла. Хәзерге заман уч укучылар тормыш сызыгының озынылгы кеше тормышы озынлыгына бәйле дип ышанмыйлар.
Бу өч сызыкның (йөрәк, баш, тормыш) комбинацияләнгән озынлыгы шулай ук кызыклы булырга мөмкин. Әйтелгәнчә, әгәр дә бу комбинацияләнгән озынлык кешенең табаныннан озынрак булса, алар куәткә омтыла тора торган, кыскарак булса алар башка кешеләргә җиңел бирешә торган, ә шул ук озынлыкта булса, бу яхшы балансланган шәхес дигәнне аңлата.

Өстәмә төп сызыклар яки юрамаларга болар керергә мөмкин: Симиан сызыгы, яки йөрәк һәм баш сызыкларының кушылуы аеруча әһәмиятле, чөнки бу кешенең эмоциональ һәм логик фикер йөртү турында нәтиҗә ясау өчен укылырга мөмкин. Хейро буенча бу сызык кешегә максатчанлык яки туры-җанлылык бирә, моның табигате сызыкның кулда торышы һәм аннан чыккан тармаклар юнәлеше белән билгеләнә. Бердәнбер билге буларак тармакларсыз мондый сызык булган кулларда ул экстремаль интенсив шәхескә ишарә итә һәм мондый шәхесләргә махсус мөнәсәбәт булырга тиеш.
Симиан сызыгының нормаль торышы имән бармагы астында башланып гадәттә кул кырыенда чәнти бармак астында тәмамлана. Нәкъ бармаклар астында урнашкан учның өске өлеше югарырак яки интеллектуальрәк табигатькә ишарә итә, ә аскы өлеш табигатьнең материалистик ягын чагылдыра. Әгәр дә бу өлешләрнең берсе икенчесеннән зуррак булса, бу симиан сызыгының торышы белән билгеләнә, ул табигатьнең бу ягының күбрәк үсешенә ишарә итә.
Бу гомуми принципка нигезләнеп, әгәр дә Симиан сызыгы аның нормаль торышыннан аста урнашкан булса бу интенсив интеллектуаль табигатькә ишарә итә. Әгәр дә ул нормаль торышыннан өстә урнашкан булса, бу интенсив материаль табигатьне һәм кызыксынуга ишарә итә. Бу сызыктан чыга торган нинди дә булса тармаклар булган юнәлеш шәхеснең темпераменты турында күбрәк детальләр белү өчен кулланыла.
Тәкъдир сызыгы учның беләзек янында төбеннән уч үзәге аша урта бармакка кадәр сузыла. Бу сызык кешенең тормыш юлына бәйле дип ышаныла, боларга белем алу һәм карьера сайлаулары, уңышлары һәм киртәләр керә. Кайвакыт сызык шәхеснең контроленнан тыш хәлләрне чагылдыра ала дип уйланыла, яки башкача кешенең сайлауларын һәм аларның нәтиҗәләрен.

Уч укуда калкулыклар:
Юпитер, Сатурн, Аполло, Меркурий, позитив Марс, негатив Марс, Марс тигезлеге, Ай калкулыгы, Нептун калкулыгы, Венера калкулыгы^[13]

Башка кечерәк сызыклар:

Кояш сызыгы - Тәкъдир сызыгына параллель, атсыз бармак астында; дан яки гаугаларга ишарә итә дип ышаныла
Венера поясы - чәнти һәм имән бармаклары арасында башлана, тупас дуга буенча атсыз һәм урта бармаклар астында сузылып урта һәм имән бармаклар арасында бетә; ул эмоциональ акылга һәм манипуляцияләргә сәләткә ишарә итә дип уйланыла
Берлек сызыклары - учның бәрү кырыенда Йөрәк сызыгы һәм чәнти бармак төбе арасында булган кыска горизонталь сызыклар; якын мөнәсәбәтләргә ишарә итә дип ышаныла, кайвакыт - әмма гел түгел - романтик.
Меркурий сызыгы - учның беләзек янында астыннан уч аша чәнти бармакка таба сузыла; даими сәламәтлек сорауларының, зиһеннең яки аралашу сәләтенең индикаторы булып тора.
Сәяхәт сызыклары - болар учның бәрү кырыенда беләзек һәм йөрәк сызыклары арасында булган горизонталь сызыклар; һәр сызык кеше барган сәяхәтнең чагылышы булып тора - сызык озынрак булган саен, бу сәяхәт кешегә әһәмиятлерәк була.
Башка билгеләр - боларга һәр бармак астында йолдызлар, хачлар, өчпочмаклар, шакмаклар, өч япьле чәнечкеләр һәм боҗралар керә; аларның фараз ителгән йогынтысы һәм мәгънәсе учта урнашуга карап һәм башка катышкан сызыклардан азатлыкка карап аерылып тора.
"Аполлон сызыгы" - Аполлон сызыгы бәхетле тормышны чагылдыра дип әйтелә; ул беләзек янында Ай Калкулыгыннан Аполлон бармагы астына кадәр сузыла.

Тәнкыйть

Уч укуның тәнкыйте еш аның эффективлыгын дәлилләүче шәһадәтләр булмауда нигезләнә. Еш уч укуга псевдофән яки хорафат итеп карыйлар.^[14] Психолог һәм билгеле скептик Рэй Хайман шулай дип язган:

Мин уч укырга яшүсмер чагымда башладым, бу сихер һәм акыл тамашаларыннан табыш алу ысулы булды. Башлаганда мин уч укуга ышанмый идем. Әмма аны "сатыр" өчен мин ышанган кебек булырга кирәк икәнен белгән идем. Берничә елдан соң мин уч укуга нык ышанучы булып киттем. Бер көнне мин хөрмәт иткән кеше, һөнәри менталист Стэнли Җекс миңа сызыклар күрсәткәннең капма-каршысын әйтеп тәҗрибә ясарга тәкъдим итте. Мин моны берничә клиент белән эшләп карадым. Минем куркуыма, минем укулар һаман да уңышлы иде. Шуннан соң бу безне, укучыны һәм клиентны да, чынлыкта алай булмаганда ышандыручы көчләр белән кызыксына башладым.^[15]

Скептиклар еш уч укучыларны салкын укуны практикалый торган медиумнарга кертәләр. Салкын уку ул барлык төр укучыларга, уч укучыларны да кертеп, башка шәхестән сигналларга яки әйтүләргә таянып детальләрне белү һәм мөмикнчелекне кулланып белүне кулланып медиум булып күренү практикасы.^[16]^[17]

Массакүләм чараларында

Уч уку күп китапларда, фильмнарда һәм ТВ тамашаларында күрсәтелгән булган, боларга түбәндәгеләр керә:

Fun and Fancy Free (1947 мультфильмы) – Mickey and the Beanstalk-та, Микки алыпның учын укый.
Are You Being Served? (1975 ТВ эпизоды) – Өченче серияләр премьерасында, Мистер Хамфриз (аны Джон Инман уйный) Азияле клиентның учын укып аварияне алдан әйтә. Соңыннан ул шулай була.
Teen Witch (1989 фильмы) – Robyn Livelyның персонажының кулы укылганда, тәкъдир итүче аңа ул реинкарнацияләнгән тиздән көченә килгән убырлы икәнен таный
Jacob's Ladder (1990 фильмы) – Тим Робинның персонажы аның учын кичәдә укый, ул яман билге буларак гамәл кыла
Clownhouse (1989 фильмы) – Төп каһарман циркта Тәкъдир Әйтүче алачыгына бара һәм тәкъдир әйтүче аның учларында нәрсә икәнен укый һәм берсен яман дип таба һәм тиздән аның тормыш сызыгы киселәчәген әйтә.
The Simpsons (1992 ТВ эпизоды) – Уч уку New Kid on the Block-ның 4 фасылында 8 эпизодында күрсәтелә.
Before Sunrise (1995 фильмы) – Джюли Делфиның персонажының кулы укыла, шул ук вакытта Этан Хокның персонажы читкә кагыла, шуннан соң ул циник итеп сөйли
The Hunchback of Notre Dame (1996 фильмы) – Квазимодо Эсмеральдага ул монстр икәнен әйткәндә, ул аның учын укый һәм "монстр сызыклары"н күрми.
Harry Potter and the Prisoner of Azkaban (1999 роман) – Гарри Поттер багу буенча курс ала һәм уч укуын тирәнтен өйрәнми.
The Simian Line (2001 фильмы) – Маһир медиумның укулары фильмның төп темасы булып тора
Eat Pray Love (2010 фильмы) – Джулия Робертсның персонажы уч уку белән мавыга, ул аның тормышын трансформацияли

Шулай ук карагыз

Искәрмәләр

↑ Park, Michael Alan. (1986). Palmistry or HandJive? In Science Confronts the Paranormal. Kendrick Frazier. Prometheus Books. pp. 198-2010. ISBN 978-1-61592-619-0 Chamorro-Premuzic, Tomas; Furnham, Adrian. (2010). The Psychology of Personnel Selection. Cambridge University Press. p. 19. ISBN 978-0-521-86829-7 "A more popular pseudoscience is chiromancy (or palmistry), the art of characterisation and foretelling the future through the study of the palm."
↑ Dwivedi. Wonders of Palmistry pp. 16-20
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 Omura. Acupuncture. pp.172 -174. According to this theory, palmistry developed in India and then extended across the world.
↑ ^4,0 ^4,1 Dwivedi. Wonders of Palmistry p. 25-26
↑ Sharma. The A-Z of Palmistry. p. 95
↑ ^6,0 ^6,1 ^6,2 Chinn. Technology. p.24. "it was not until the mid- to late nineteenth century that palmreading took off in Britain, France and the United States thanks to three major figures: Casimir Stanislas d'Arpentigny, Edward Heron-Allen and Cheiro."
↑ James, Brandon. PALMISTRY. әлеге чыганактан 2012-02-12 архивланды. 20 February 2012 тикшерелгән.
↑ Johannes Hartlieb (Munich, 1456) The Book of All Forbidden Arts; quoted in Láng, p. 124.
↑ The London Cheirological Society. әлеге чыганактан 2019-10-28 архивланды. 2019-03-11 тикшерелгән.
↑ Heron-Allen. Palmistry
↑ PALMISTRY ~ ORIGINS & HISTORY. әлеге чыганактан 2013-11-01 архивланды. 2019-03-11 тикшерелгән.
↑ Palmistry. Mystic Scripts. 20 February 2012 тикшерелгән.
↑ Sara Sirolli - Palmistry diagram of hand 2018 елның 16 ноябрь көнендә архивланган. 2008
↑ Preece, P. F., & Baxter, J. H. (2000). Scepticism and gullibility: The superstitious and pseudo-scientific beliefs of secondary school students. International Journal of Science Education, 22(11), 1147-1156.
↑ Hyman, Ray. (1976–77). Cold Reading: How to Convince Strangers That You Know All about Them. Zetetic 1(2):18–37.
↑ David Vernon. In Skeptical — A Handbook of Pseudoscience and the Paranormal. Editors: Donald Laycock, David Vernon, Colin Groves, Simon Brown, Imagecraft, Canberra, 1989, ISBN 0-7316-5794-2, p. 44.
↑ Steiner, Bob. (2002). Cold Reading. In Michael Shermer. The Skeptic Encyclopedia of Pseudoscience. ABC-CLIO. pp. 63-66. ISBN 1-57607-654-7

Өстәмә укырга мөмкин

Chauran, Alexandra (2013). Palmistry Every Day. Llewellyn Worldwide. ISBN 978-0-7387-3494-1.
Saint-Germain, Comte C. de. Practical Palmistry. Laird & Lee Publishers; Chicago, 1897.
Heron-Allen, Edward (2008). Palmistry - A Manual of Cheirosophy (reprint ed.). Baltzell Press. ISBN 978-1-4437-6535-0.
Chinn, Sarah E. (2000). Technology and the logic of American racism. Continuum. ISBN 978-0-8264-4750-0.
Yoshiaki Omura (2003). Acupuncture Medicine: Its Historical and Clinical Background. Dover Publications Inc. ISBN 978-0-486-42850-5.
Калып:Gutenberg
Doublepalm+ project The Doublepalm+ project is a non-profit site about making palm reading with people on the web more like palm reading in the real world.
Hari Dutta Sharma (1995). "The A-Z of Palmistry". The A-Z of Palmistry. New Delhi, India: Sterling Publishers Pvt.Ltd. ISBN 978-81-207-1661-2.
Bhorai Dwivedi (1970). Wonders of Palmistry. New Delhi: Diamond Pocket Books. ISBN 978-81-284-0099-5.

Тышкы сылтамалар

Palmistry - Skeptic's Dictionary.

[1] Park, Michael Alan. (1986). Palmistry or HandJive? In Science Confronts the Paranormal. Kendrick Frazier. Prometheus Books. pp. 198-2010. ISBN 978-1-61592-619-0 Chamorro-Premuzic, Tomas; Furnham, Adrian. (2010). The Psychology of Personnel Selection. Cambridge University Press. p. 19. ISBN 978-0-521-86829-7 "A more popular pseudoscience is chiromancy (or palmistry), the art of characterisation and foretelling the future through the study of the palm."

[Dwivedi16-2] Dwivedi. Wonders of Palmistry pp. 16-20

[omura173-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 Omura. Acupuncture. pp.172 -174. According to this theory, palmistry developed in India and then extended across the world.

[Dwivedi25-4] 4,0 ^4,1 Dwivedi. Wonders of Palmistry p. 25-26

[hari95-5] Sharma. The A-Z of Palmistry. p. 95

[chinn24-6] 6,0 ^6,1 ^6,2 Chinn. Technology. p.24. "it was not until the mid- to late nineteenth century that palmreading took off in Britain, France and the United States thanks to three major figures: Casimir Stanislas d'Arpentigny, Edward Heron-Allen and Cheiro."

[7] James, Brandon. PALMISTRY. әлеге чыганактан 2012-02-12 архивланды. 20 February 2012 тикшерелгән.

[8] Johannes Hartlieb (Munich, 1456) The Book of All Forbidden Arts; quoted in Láng, p. 124.

[9] The London Cheirological Society. әлеге чыганактан 2019-10-28 архивланды. 2019-03-11 тикшерелгән.

[10] Heron-Allen. Palmistry

[11] PALMISTRY ~ ORIGINS & HISTORY. әлеге чыганактан 2013-11-01 архивланды. 2019-03-11 тикшерелгән.

[12] Palmistry. Mystic Scripts. 20 February 2012 тикшерелгән.

[13] Sara Sirolli - Palmistry diagram of hand 2018 елның 16 ноябрь көнендә архивланган. 2008

[14] Preece, P. F., & Baxter, J. H. (2000). Scepticism and gullibility: The superstitious and pseudo-scientific beliefs of secondary school students. International Journal of Science Education, 22(11), 1147-1156.

[15] Hyman, Ray. (1976–77). Cold Reading: How to Convince Strangers That You Know All about Them. Zetetic 1(2):18–37.

[16] David Vernon. In Skeptical — A Handbook of Pseudoscience and the Paranormal. Editors: Donald Laycock, David Vernon, Colin Groves, Simon Brown, Imagecraft, Canberra, 1989, ISBN 0-7316-5794-2, p. 44.

[17] Steiner, Bob. (2002). Cold Reading. In Michael Shermer. The Skeptic Encyclopedia of Pseudoscience. ABC-CLIO. pp. 63-66. ISBN 1-57607-654-7

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

Сүзлекләр һәм энциклопедияләр	Зур каталон · Брокгаузның һәм Ефронның · Кечкенә Брокгаузның һәм Ефронның · Британника (11-th) · Британника (онлайн)
Норматив контроль	BNF: 11959096x · GND: 4072291-0 · LCCN: sh85097242 · NDL: 00572908 · NKC: ph114239

к б ү Бу теманың Татнет ресурсларында яктыртылуы
Мәгълүмат агентлыклары	«Tatar-inform.tatar» сайтындагы мәкаләләр исемлеге.
Татарстан ММЧлары	«Безнең гәҗит» сайтындагы мәкаләләр җыентыгы. «Ватаным Татарстан» газетасы сайтындагы мәкаләләр җыентыгы. Интертат сайтындагы мәкаләләр исемлеге. «Мәдәни Җомга» газетасы сайтындагы мәкаләләр җыентыгы. «Сөембикә» журналы сайтындагы мәкаләләр исемлеге. «Татарстан» телерадиокампаниясе сайтында татарча материаллар исемлеге. «Татарстан — Яңа Гасыр» телерадиокомпаниясе сайтындагы татарча мәкаләләр исемлеге.
Татар телле Россия күләм ММЧлары	Федераль һәм халыкара дәрәҗә көн тәртибен яктыртып торучы ресурслар бар микән?
Татар телле чит ил ММЧлары	Азатлык радиосы сайтындагы мәкаләләр исемлеге. TRT-TATAR радиосы сайтындагы мәкаләләр исемлеге.
Татарстанның муниципаль татар телле ММЧлары	«Әлмәт таңнары» газетасы сайтындагы мәкаләләр исемлеге. «Бөгелмә авазы» газетасы сайтындагы мәкаләләр исемлеге. «Заман сулышы» газетасы сайтындагы мәкаләләр исемлеге. «Кайбыч таңнары» газетасы сайтындагы мәкаләләр исемлеге. «Минзәлә» газетасы сайтындагы мәкаләләр исемлеге. «Мөслим-информ» сайтындагы мәкаләләр исемлеге. «Саба таңнары» газетасы сайтындагы мәкаләләр исемлеге. Түбән Каманың «Туган як» газетасы сайтындагы мәкаләләр исемлеге. «Шәһри Казан» газетасы сайтындагы мәкаләләр исемлеге. «Шәһри Чаллы» газетасы сайтындагы мәкаләләр исемлеге.
Татар телле Россия төбәк ММЧлары	«Авыл таңнары» газетасы сайтындагы мәкаләләр исемлеге. «Кызыл таң» газетасы сайтындагы мәкаләләр исемлеге. «Тәтешле хәбәрләре» газетасы сайтындагы мәкаләләр исемлеге.
Тематик ресурслар	«Белем.РУ» сайтындагы мәкаләләр исемлеге. «Бөтендөнья татар конгрессы» сайтындагы татарча мәкаләләр исемлеге. «Гыйлем.tatar» порталындагы материалларда очравы. «Матбугат.ру» сайтындагы материалларда очравы. «Сәләт» сайтындагы язмаларда очравы. «Tatarica энциклопедияcе» сайтындагы татарча мәкаләләр исемлеге. «Татарстан китап нәшрияты» сайтындагы материалларда очравы.