İstanbul
İstanbul, Türkiye'nin en kalabalık, ekonomik ve sosyo-kültürel açıdan en önemli şehridir. Başkent olmamasına rağmen Türkiye ekonomisinin can damarıdır. Roma İmparatorluğuna, Bizans İmparatorluğuna ve Osmanlı İmparatorluğuna başkentlik yapmıştır.
Bilgi
[değiştir]İstanbul Türkiye'nin kuzeybatısında, Marmara kıyısı ve Boğaziçi boyunca, Haliç'i de çevreleyecek şekilde kurulmuştur. Şehir, iktisadi büyüklük açısıdan dünyada 34, nüfus açısından belediye sınırları göz önüne alınarak yapılan sıralamaya göre Avrupa'da birinci, dünyada ise Lagos'tan sonra altıncı sırada yer almaktadır. Gelişme ve büyüme sürecinde surların her seferinde daha batıya ilerletilerek inşa edilmesiyle 4 defa genişletilen şehrin 39 ilçesi vardır. Sınırları içerisinde ise büyükşehir belediyesi ile birlikte toplam 40 belediye bulunmaktadır. Karadeniz ile Marmara Denizi'ni bağlayan ve Asya ile Avrupa'yı ayıran İstanbul Boğazı'na ev sahipliği yapması nedeniyle, İstanbul'un jeopolitik önemi oldukça yüksektir.
İklim
[değiştir]| İstanbul | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| İklim grafiği (açıklama) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Şehirlerarası ulaşım
[değiştir]İstanbul, birçok açıdan halen Türkiye'nin merkezi olduğu için ulaşım son derece kolaydır.
Havayolu
[değiştir]İstanbul'da İstanbul Havalimanı ve Sabiha Gökçen Havalimanı olmak üzere iki adet sivil havalimanı bulunur. İstanbul Havalimanı karayolu taşımacılığında D-020 Karayolu, Kuzey Marmara Otoyolu ve Yavuz Sultan Selim Köprüsü ile entegredir. Demiryolu ulaşımında ise M11 metrosuyla havalimanına ulaşmak mümkündür. Ayrıca Yüksek Hızlı Tren ile de bağlantı sağlanacaktır. Metro Kâğıthane-Kargo Terminali (gelecekte Gayrettepe-Halkalı arasında hizmet verecektir) güzergahında çalışmaktayken YHT ise Gebze-Sabiha Gökçen Havalimanı-Yavuz Sultan Selim Köprüsü-Halkalı güzergahında ara durak olarak hizmet verecektir. M11 metro hattı 22 Ocak 2023'te hizmete girmiştir. M11 hattının Gayrettepe uzatması ise 29 Ocak 2024 tarihinde hizmete girmiştir. Yüksek Hızlı Tren'in proje çalışmaları devam etmektedir. Mevcut durumda havalimanına şehir içinde M11 metro hattı, İETT ve Havaist; şehir dışından ise İstanbul Seyahat araçlarıyla ulaşım imkânı mevcuttur. Ayrıca özel transfer hizmeti sağlayan firmalar da mevcuttur. Bu firmalar tarifeli taşımacılık hizmetleri için önceden bilet hazırlamalı ve bu biletlerde yolcuların kimlik bilgileri detaylı şekilde yer almalıdır. Sabiha Gökçen Havalimanı Kadıköy'e 39 km, Taksim'e 44 km ve Gebze'ye 26 km uzaklıktadır. Havalimanından Kozyatağı, Kadıköy, Levent ve Bostancı'ya belediye otobüsleriyle, İzmit, Kadıköy, Kozyatağı ve Taksim'e de havalimanı yolcu servisleriyle toplu ulaşım sağlanmaktadır. Kocaeli Büyükşehir Belediyesi tarafından karşılıklı olarak her saat başı 250 nolu hat ile seferler düzenlenmektedir. 2 Ekim 2022 tarihinde Tavşantepe - Sabiha Gökçen Havalimanı istasyonları açılan M4 (Kadıköy - Sabiha Gökçen Havalimanı) hattıyla da Kadıköy'den havalimanına kesintisiz ulaşım mümkündür
Demiryolu
[değiştir]TCDD'nin hızlı treni Pendik'e kadar gitmektedir. Buradan Marmaray vasıtasıyla Halkalı'ya kadar aktarmasız seyredebilirsiniz.
Karayolu
[değiştir]Avrupa'nın en büyük otogarı olan Esenler Otogarı, Bayrampaşa ilçe sınırları içerisinde yer alır. Ancak, bunun birkaç yıl içinde kapatılması beklenmektedir. Alibeyköy'deki cep otogarı ve özellikle Trakya tarafından gelecekler için Silivri Otogarı, buna alternatif olabilecek otogarlardır. Anadolu yakasında ise Harem'in yanı sıra Ataşehir (Dudullu), Samandıra, Sultanbeyli ve Pendik-Tuzla hattında yaşayanların kullandığı Gebze Otogarı bulunur. Gebze Otogarından Gebze-Harem minibüsleri ile İstanbul'a ulaşım mümkündür.
Denizyolu
[değiştir]İDO ve BUDO, İstanbul ile Bursa arası seferler düzenlemektedir. İDO ayrıca Yalova, Armutlu ve Bandırma'ya gitmektedir. İDO'nun ana iskeleleri Yenikapı ve Pendik'tir
Şehiriçi ulaşım
[değiştir]
İlde kent içi ulaşımda kullanılmak üzere İETT ve İstanbul Ulaşım tarafından işletilen metro, tramvay, metrobüs otobüslerin yanında dolmuş ve İDO tarafından işletilen deniz otobüsleri ve feribotlar da kullanılmaktadır.
İstanbulkart
[değiştir]İstanbulkart[ölü/kırık bağlantı], İstanbul'un otobüs, tramvay, banliyö treni, metro, yerel vapur vb. araçlarda bilet olarak kullanılabilen toplu taşıma akıllı kartıdır. Bir veya iki günden fazla İstanbul'daysanız ve toplu taşıma kullanmayı düşünüyorsanız, birkaç yolculukta kendini amorti edecektir.
Metro
[değiştir]İstanbul metrosu, Türkiye'nin ilk ve en büyük metro ağıdır. Sistem İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından işletilir. 1989 yılında açılan sistemde on biri aktif kullanılan, dokuzunda da inşaatı devam eden yirmi metro hattı bulunmaktadır. Sistemin uzunluğu 194,3 km'dir. Aktif kullanılan bazı hatlarda uzatma çalışmaları devam etmektedir.
Marmaray
[değiştir]2004 yılında temelleri atılan Marmaray Projesi 2013 yılının sonlarında tamamlanmıştır. Avrupa ve Asya yakasını İstanbul Boğazı'nın altından birleştirmiştir. Marmaray, Manş Denizi'ndeki Eurotunnel benzeri bir demiryoludur. Bununla beraber İstanbul metrosuna ve yüksek hızlı tren istasyonlarına aktarma bağlantıları da vardır. İlk başta Kazlıçeşme-Ayrılıkçeşmesi arasında hizmet veren hat, sonrasında iki taraftan da uzatılarak Gebze-Halkalı arasında hizmet vermeye başlamıştır.
Tramvay
[değiştir]Tünel Tesisleri'nin inşasıyla başlar. 1871 yılında şirket atlı tramvay olarak dört hatta taşımacılığa başladı. Bu hatlar Azapkapı - Galata, Aksaray - Yedikule, Aksaray - Topkapı ve Eminönü - Aksaray idi ve ilk sene 4,5 milyon kişi taşındı. Daha sonraki yıllarda yeni hatlar eklenmiştir. Bu hatlarda 430 at, 45 tramvay arabası 1 metre hat genişliği olan demiryolunda çalışmaktaydı. 1912 yılında atlı tramvay bir yıl süreyle çalışmasına ara verdi, çünkü Savunma Bakanlığı, Balkan Savaşı sırasında tüm atları cepheye gönderdi. Tramvay ağı 2 Şubat 1914 tarihinde katenersiz tel ile elektrikli hale getirildi. 8 Haziran 1928 tarihinde Anadolu Yakasındaki ilk tramvay hattı Üsküdar ile Kısıklı arasında çalışmaya başladı. 1950'lere gelindiğinde, tramvay hatlarının uzunluğu 130 km'ye ulaşmıştı. 1956 yılında 56 hatta 270 tren ve 108 milyon yolcu ile zirve yıllarını yaşadı. 27 Mayıs İhtilali sonrası şehirdeki tramvay hizmeti kapanmaya başladı. Hatlar sökülerek yerine o günün şartlarında daha hızlı ve seri hareket edebilen motorlu taşıtların ilerleyebileceği yollar inşa edildi. Eski tramvaylar 12 Ağustos 1961 yılına kadar kentin Avrupa Yakasında ve 14 Kasım 1966 yılına kadar ise Anadolu Yakasında hizmet vermeye devam etti.
13 Haziran 1992'de Aksaray - Beyazıt-Kapalıçarşı arasında hizmete giren T1 (Bağcılar - Kabataş) Tramvay Hattı, modern anlamda İstanbul'da hizmete giren ilk tramvay hattıdır. Günümüzde Metro İstanbul tarafından işletilen 5 (T1, T2, T3, T4, T5) tramvay hattı bulunmaktadır.
İETT
[değiştir]İstanbul'da otobüsle toplu ulaşım Beyazıt-Karaköy arasında dört adet Renault-Scania otobüsü ile 1926 yılında başladı. İETT filosu 1942 yılında 9, 1955 yılında 16 ve 1960 yılında 525 otobüse çıkmıştır.
İstanbul Büyükşehir Belediyesi'ne bağlı olarak İstanbul'da toplu taşıma hizmeti veren İstanbul Elektrik Tramvay ve Tünel İşletmeleri (İETT), İstanbul'da otobüsle toplu ulaşıma Beyazıt-Karaköy arasında dört adet Renault-Scania otobüsü ile 1926 yılında başladı. İETT filosu 1942 yılında 9, 1955 yılında 16 ve 1960 yılında 525 otobüse çıkmıştır.
İETT, otobüs, tramvay ve tünel işletmeciliğinin yanında Özel Halk Otobüsleri ve İstanbul Ulaşım A.Ş.’nin yönetim, yürütüm ve denetiminden sorumludur. İETT ayrıca İstanbul'daki raylı sistemlerin (Metro, Hafif Metro) bir bölümünün yapımını (Eminönü - Kabataş, Sultançiftliği - Edirnekapı, Edirnekapı - Topkapı, Otogar - Başakşehir) üstlenmiştir.
Metrobüs
[değiştir]Söğütlüçeşme - Beylikdüzü Sondurak (TÜYAP) güzergâhında D-100 Karayolu'nun ortasında kendisine ayrılan gidiş ve geliş olmak üzere iki şeritli yoldan oluşan sistemin toplam uzunluğu 40 km'dir. 37'si Avrupa, 7'si Anadolu yakasında olmak üzere toplam 44 istasyondan oluşan sistemde, metrobüs araçları, 15 Temmuz Şehitler Köprüsü üzerinden geçerek şehrin Avrupa ve Anadolu yakalarını birbirine bağlar. Kesintisiz, tek bir yol üzerinde seferlerin gerçekleştiği sistemde, farklı istasyonlar arasında sefer gerçekleştiren 9 farklı hat bulunmaktadır.
İnşaat çalışmalarına Mayıs 2006'da başlanan sistem, dört farklı etap sonunda günümüzdeki şeklini aldı. Avrupa Yakası'nda Topkapı - Avcılar arasında olması planlanan ilk etap, Avcılar'a giden kısımdaki düzenlemelerin tamamlanamaması sebebiyle Topkapı - Küçükçekmece arasında 17 Eylül 2007'de faaliyete girdi. 12 Ekim'de Avcılar'a giden kısmın açılmasıyla ilk etap tamamlandı. İkinci etap olan Topkapı - Zincirlikuyu arası 8 Eylül 2008'de hizmete girdi. 3 Mart 2009'da hizmete giren üçüncü etap ile Zincirlikuyu - Söğütlüçeşme arası 15 Temmuz Şehitler Köprüsü üzerinden birbirine bağlanmış ve böylece de metrobüs Anadolu Yakası'na uzatılmıştır. Son etap ise yine Avrupa Yakası'nda Beylikdüzü istikametinde oldu ve 19 Temmuz 2012'de sistem Beylikdüzü Sondurak (TÜYAP)'a uzatıldı. Günümüzde Metrobüs, günde ortalama 800.000 kişi taşımaktadır.
Köprüler
[değiştir]İstanbul'da tarihte ilk köprü girişimi Pers Kralı I. Darius'undur. Osmanlılar zamanında ise II. Beyazıt'ın teşebbüsü sonuçsuz kaldıktan sonra II. Mahmud, 1836'da ahşap bir köprüyü Haliç'te Unkapanı ile Azapkapı arasında yaptırdı. Bu köprüye Hayratiye Köprüsü denildi.
- Eminönü-Karaköy Köprüleri
Hayratiye'den sonra, ikinci köprü Abdülmecid'in 1845'te yaptırdığı köprüdür. Bu Haliç köprüsü, Galata-Eminönü arasında inşa edilmiş ilk paralı köprüdür.
Üçüncü Haliç köprüsü Abdülaziz devrinde 1863'te yapıldı. 1875'te yeni bir köprüyü demir ağırlıklı yapıda inşa ettiren padişah açılışı yapamadan öldü. II. Abdülhamid zamanında açılan yeni köprü de dubalıydı ve bu köprü 37 yıl Eminönü'nde, 24 yıl Unkapanı'nda çalıştıktan sonra 1936'da dağıldı.
Dördüncü köprü Sultan Reşat döneminde 27 Nisan 1912'de açıldı. 466 m boyunda ve 25 m enindeki köprüyü bir Alman firması 250.000 altın liraya yaptı. Köprünün altında dükkânlar ve iskeleler vardı.
Beşinci köprü bugünkü demir köprüdür. Reşat köprüsünün yanmasından sonra, 17 Haziran 1992'de dönemin Başbakanı Süleyman Demirel tarafından açılmıştır.
- Unkapanı Köprüleri
Hayratiye, Mahmudiye diye anılan ilk köprünün 1836'da açılışından sonra 1875'e kadar çalıştı. 1875'te Abdülaziz'in köprüsü açıldı. Bu köprü 1912'ye kadar kullanıldı. Üçüncü köprü, eski Galata köprüsüydü, bu da 1936'da çöktü. 1940'ta bugünkü demir Unkapanı Köprüsü yapıldı. Bu dördüncü köprüye Atatürk Köprüsü de denir.
- Ayvansaray-Halıcıoğlu Köprüsü
Abdülaziz dönemindeki denemeden sonra, Haliç Köprüsü denilen köprü, 1974'te yapıldı. Türk-Japon-Alman işbirliğinin ürünüdür. Boyu 995 m, eni 32 m, yüksekliği 22 m'dir. Bu köprü 1980 ve 1990'larda genişletilmiştir.
- Boğaz Köprüleri
- 15 Temmuz Şehitler Köprüsü
15 Temmuz Şehitler Köprüsü, eski adıyla Boğaziçi Köprüsü ya da boğaza inşa edilen ilk köprü olmasına atıfla Birinci Köprü; Karadeniz ile Marmara Denizini birbirine bağlayan İstanbul Boğazı üzerinde yer alan üç asma köprüden biridir. Köprünün ayakları Avrupa Yakası'nda Ortaköy, Anadolu Yakası'nda Beylerbeyi semtlerindedir. 1560 m uzunluğundadır.
- Fatih Sultan Mehmet Köprüsü
Fatih Sultan Mehmet Köprüsü, İstanbul'da Kavacık ile Hisarüstü arasında, Asya ile Avrupa'yı ikinci kez bağlayan asma köprü. Ankraj blokları arasındaki uzunluğu 1.510 m, orta açıklığı 1.090 m, genişliği 39 m, denizden yüksekliği 64 m'dir.
- Yavuz Sultan Selim Köprüsü
Yavuz Sultan Selim Köprüsü ya da Üçüncü Boğaz Köprüsü, İstanbul Boğazı'nın Karadeniz'e bakan kuzey tarafında inşa edilen bir köprü. İsmi dokuzuncu Osmanlı padişahı ve ilk Osmanlı halifesi I. Selim'e ithafen verildi. Köprü güzergâhı, Avrupa Yakası'nda Sarıyer'in Garipçe mahallesi ile Anadolu Yakasında Beykoz'un Poyrazköy semtinde yer almaktadır. 1875 m uzunluğundadır.
Avrasya Tüneli
[değiştir]Avrasya tüneli ya da İstanbul Boğazı Karayolu Tüp Geçişi Projesi, temeli 26 Şubat 2011 tarihinde atılan Asya ve Avrupa yakalarını, Kennedy Caddesi’nde Kumkapı ile D-100 Karayolu’nda Koşuyolu mevkii güzergâhında deniz tabanının altından bağlayan ve boğaz geçişine imkân sağlayan karayolu tünelidir. Toplam güzergâh tünel ve bağlantı yolları ile 14,6 kilometredir.
Gör
[değiştir]İstanbul tarih boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Özellikle yüzyıllarca Osmanlı Devleti'ne başkentlik yapmıştır. Bu yüzden içerisinde çok fazla tarihi eser bulunmaktadır. İstanbul'u tarihi alanları UNESCO Dünya Miras Listesi'nde yer almaktadır.
- İstanbul Boğazı
- İstanbul Surları
- Dolmabahçe Sarayı
- Beylerbeyi Sarayı
- Haliç
- Galata Kulesi
- Kız Kulesi
- Taksim Meydanı
- Sultanahmet Meydanı
- Beyazıt Meydanı
- Gülhane Parkı
- Ayasofya Camii
- Süleymaniye Camii
- Eyüpsultan Camii
- Çamlıca Camii
- İstiklal Caddesi
- Kapalıçarşı
- Mısır Çarşısı
- Emirgan Korusu
- Topkapı Sarayı
Ye/İç
[değiştir]İstanbul, anakent olduğu için aldığı göçlerle çok kültürlü bir hale gelmiştir. Bununla, mutfağı da zenginleşmiştir. İstanbul'da simit, epey yaygın bir şekilde tüketilen sokak yemeğidir. Simitçilerde çatal adı verilen bir tür çörek de satılmaktadır. Börekçi denen salonlar da İstanbul geneline yayılmıştır. Burada Sarıyer böreği veya Kürt böreği yiyebilirsiniz. Güveç adı verilen pideyi de tatmadan geçmeyin. Bunların üzerine, Eminönü'ndeki Kurukahveci Mehmet Efendi'de kahve çektirip içebilir, ağzınızın tatlanması için Hacı Bekir lokumu da alabilirsiniz.
 |
Vikipedi'de İstanbul hakkında daha fazla bilgi bulabilirsiniz. |