Toskana

Toskana Özerk Bölgesi
Toskana Özerk Bölgesi
İdari bölge
	Toscana
	; Bayrak ; Arma
İller	Arezzo,; Floransa ili,; Grosseto ili,; Livorno ili,; Lucca ili,; Massa ve Carrara ili,; Pisa ili,; Pistoia ili,; Prato ili,; Siena İli
İdare
• Bölge Başkanı	Enrico Rossi (MDP); 1 Temmuz 2015’den beri (2ci dönem)
Yüzölçümü
• Toplam	22,985 km²
Nüfus (31 Aralık 2019)
• Toplam	3.722,729
• Yoğunluk	oto/km²
	Resmî site; regione.toscana.it

Toskana (/ˈtʌskəni/ TUSK-ə-nee; İtalyanca: Toscana, İtalyanca telaffuz: [tosˈkaːna]), Orta İtalya'da yaklaşık 23.000 kilometrekare (8.900 milkare) bir alana ve yaklaşık 3,8 milyon nüfusa sahip bir bölgedir. Bölgenin başkenti Floransa'dır.

Toskana, manzaraları, tarihi, sanatsal mirası ve yüksek kültür üzerindeki etkisiyle bilinir. İtalyan Rönesansı'nın^[2] ve İtalyan dilinin temellerinin doğduğu yer olarak kabul edilir. Toskana lehçesinin Dante Alighieri, Petrarca, Giovanni Boccaccio, Niccolò Machiavelli ve Francesco Guicciardini tarafından edebiyatta kullanılmasıyla oluşan prestij, daha sonra İtalya genelinde kültür dili olarak gelişmesine yol açtı.^[3] Sanat ve bilim tarihinde etkili olan birçok kişiye ev sahipliği yapmakta, Uffizi ve Pitti Sarayı gibi ünlü müzeleri barındırmaktadır. Aynı zamanda Toskana, Chianti, Vino Nobile di Montepulciano, Morellino di Scansano, Brunello di Montalcino ve beyaz Vernaccia di San Gimignano gibi şaraplarıyla da tanınır. Güçlü bir dilsel ve kültürel kimliğe sahip olan bölge, bazen “ulus içinde ulus” olarak kabul edilmektedir.^[4]

Toskana, İtalya'da Veneto'dan sonra gezginler için en popüler ikinci İtalyan bölgesidir.^[5] Başlıca turistik noktalar Floransa, Castiglione della Pescaia, Pisa, San Gimignano, Lucca, Grosseto ve Siena'dır. Castiglione della Pescaia kasabası, bölgede en çok ziyaret edilen sahil destinasyonudur ve sahil turizminin yaklaşık %40'ını oluşturmaktadır. Maremma bölgesi, Siena, Lucca, Chianti bölgesi, Versilia ve Val d'Orcia da uluslararası üne sahip ve gezginler arasında özellikle popüler yerlerdir.

Toskana'nın sekiz bölgesi Dünya Mirası Alanı olarak belirlendi: Floransa'nın tarihi merkezi (1982); Piazza dei Miracoli (1987); San Gimignano'nun tarihi merkezi (1990); Siena'nın tarihi merkezi (1995); Pienza'nın tarihi merkezi (1996); Val d'Orcia (2004), Medici Villaları ve Bahçeleri (2013) ve Avrupa'nın Büyük Kaplıca Şehirleri bir parçası olarak Montecatini Terme (2021). Toskana'nın 120'den fazla koruma altındaki doğa rezervine sahip olması, Toskana ve başkenti Floransa'yı popüler turizm destinasyonları haline getirmektedir. Sadece Floransa, 2018 yılında 5 milyondan fazla ziyaretçiye ev sahipliği yaparak dünyanın en çok ziyaret edilen 51. şehri oldu.^[6]

Coğrafya

Kabaca üçgen şeklinde olan Toskana, İtalya'nın merkez bölgesi olup, batıda Tiren Denizi, kuzeybatıda Ligurya, kuzeyde Emilia-Romagna, kuzeydoğuda Marche, doğuda Umbria ve güneydoğuda Lazio ile sınırdır. Topraklarının üçte ikisi tepelik ve dörtte biri dağlıkdır. Geri kalan kısımlar ise Arno Nehri'nin şekillendirdiği vadideki düz ovalardır. Toskana'da Arezzo ili Badia Tedalda'nın komünü (belediyesi), Emilia-Romagna'da Ca' Raffaello adında bir dış mahalleye sahiptir.

Toskana'nın Ligurya Denizi ve Tiren Denizi'nde batı kıyı şeridi vardır; aralarında en büyük adası Elba olan Toskana Takımadaları bulunur. Toskana yaklaşık 22.993 kilometrekare (8.878 sq mi) alana sahiptir. Büyük dağ silsileleri ile çevrili ve çaprazlanmış ve az sayıda ama verimli ovaya sahip olan bölge, tarım için kullanılan engebeli arazinin hakim olduğu bir kabartmaya sahiptir. Tepeler, 15.292 kilometrekare (5.904 sq mi) ile bölgenin toplam alanının yaklaşık üçte ikisini (%66,5) ve dağlar (en yüksekleri Apeninlerdir), %25 ‘ini veya 5.770 kilometrekare (2.230 sq mi) oluşturur. Ovalar toplam alanın %8,4'ünü kaplar—1.930 kilometrekare (750 sq mi)—çoğunlukla Arno vadisinin çevresindedir. Başkent Floransa, Empoli ve Pisa dahil olmak üzere Toskana'nın en büyük şehirlerinin çoğu Arno'nun kıyısındadır.

İklim, kıyı bölgelerinde oldukça ılıman ve iç kesimlerde ise daha sert ve yağışlıdır, kış ve yaz arasındaki sıcaklıkta önemli dalgalanmalar vardır,^[7] bölgeye toprak yapıcı aktif bir donma-çözülme döngüsü verir bu da kısmen bölgenin iklim değişikliğini hesaba katar ki bir zamanlar antik Roma'nın temel ekmek sepeti olarak hizmet etmişti.^[8]

Castiglione della Pescaia’daki ayçiçeği tarlası, Maremma
Siena yakınındaki Toskana manzarası
Val d'Orcia’daki tepelik manzara
Radicofani çevresindeki tepeler
Toskana üzüm bağı
San Gimignano’daki vadi

Bölgenin illeri ve beldeleri

Toskana bolgesindeki 10 il şunlardir:

İl adı	Yüzölçümü (km²)	Nüfus	Yoğunluk (kişi/km²)
Arezzo ili	3.232	345.547	106,9
Floransa ili	3.514	983.073	279,8
Grosseto ili	4.504	225.142	50,0
Livorno ili	1.218	340.387	279,5
Lucca ili	1.773	389.495	219,7
Massa ve Carrara ili	1.157	203.449	175,8
Pisa ili	2.448	409.251	167,2
Pistoia ili	965	289.886	300,4
Prato ili	365	246.307	674,8
Siena ili	3.281	268.706	81,9

Toskana bölgesinde bulunan önemli beldelerin listesi şudur:^[9]

Belde	İl	Nüfus (kişi)	Yüzölçümü (km²)
Floransa	Floransa ili	370.702	102.41
Prato	Prato ili	187.994	97,45
Livorno	Livorno ili	161.084	104.79
Arezzo	Arezzo ili	100.140	386,25
Pistoia	Pistoia ili	90.226	236
Pisa	Pisa ili	88.332	185
Lucca	Lucca ili	84.928	185
Grosseto	Grosseto ili	82.284	474,46
Massa	Massa ve Carrara ili	71.006	94
Carrara	Massa ve Carrara ili	65.612	71
Viareggio	Lucca ili	64.427	31,88
Siena	Siena ili	54.561	118
Scandicci	Floransa ili	50.304	59,59
Empoli	Floransa ili	48.070	62
Sesto Fiorentino	Floransa ili	47.641	49
Capannori	Lucca ili	46.231	156,59
Cascina	Pisa ili	44.180	79,23
Campi Bisenzio	Floransa ili	43.855	28
Piombino	Livorno ili	35.079	129
Camaiore	Lucca ili	32.614	84
Rosignano Marittimo	Livorno ili	32.493	120
San Giuliano Terme	Pisa ili	31.782	91,71

Mutfak

Toskana mutfağı'nın merkezinde sadelik vardır. Bakliyatlar, ekmek, peynir, sebze, mantar ve taze meyve kullanılır. Zeytinyağı, Moraiolo, Leccino ve Frantoiano zeytinlerinden yapılır. San Miniato'dan beyaz trüf'ler Ekim ve Kasım aylarında görünür. En yüksek kalitede sığır eti Chiana Valley'den gelir özellikle Chianina olarak bilinen ve Floransalı bifteği için kullanılan bir cins. domuz'un yerli Cinta Senese cinsi de üretilir.^[10]

Şarap, Toskana'nın ünlü ve yaygın bir ürünüdür. Chianti tartışmasız uluslararası alanda en iyi bilinenidir. Chianti şarabının üretildiği bölgeye o kadar çok İngiliz turist gelir ki bu bölgeye "Chiantishire" lakabı takılmıştır.

Resimler

Toskana

Pisa - Pisa Kulesi
Castiglioncello
Floransa
Pisa
Grosseto
Arezzo
Siena
Livorno
Lucca
Prato
Pistoia
Cortona
Volterra
Colle Val d'Elsa
San Gimignano
Pienza
Monte Argentario'dan manzara

Ekonomi

Bölgenin Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYİH) 2018'de 117.5 milyar avroydu ve İtalya'nın ekonomik üretiminin %6,7'sini oluşturuyordu. Satın alma gücüne göre ayarlanan kişi başına GSYİH, aynı yıl 31,400 Euro veya AB27 ortalamasının %104'ü idi. Çalışan başına GSYİH, AB ortalamasının %106'sıydı.^[11]

İşsizlik oranı

İşsizlik oranı 2018'de %7,3 olarak gerçekleşti ve ülke ortalamasının biraz altında kaldı.

Kaynakça

^ "Statistiche demografiche ISTAT". demo.istat.it. 18 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2020.
^ Burke, P., The European Renaissance: Centre and Peripheries (1998).
^ "storia della lingua in 'Enciclopedia dell'Italiano'". Treccani.it. Erişim tarihi: 28 Ekim 2017.
^ Hewlett, Maurice Henry (1904). "The road in Tuscany: a commentary". Macmillan Publishers.
^ "Le sei regioni italiane più visitate. La top 20 europea". www.rainews.it (İtalyanca). 10 Temmuz 2014. Erişim tarihi: 15 Aralık 2020.
^ "Top 100 City Destinations: 2019 Edition". Euromonitor International. Erişim tarihi: 17 Aralık 2020.
^ "TOSCANA - Geography and history". 21 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2011. Text finalised in March 2004 - Eurostat.
^ Military Channel (Discovery Network) documentary series Rome: Power and Glory, episode "The Grasp of an Empire", copyright unknown, rebroadcast 11-12:00 hrs EDST, 2009-06-29.
^ 30.11.2010 tarihine göre (ISTAT) veri rakamları
^ Piras, 221-239.^{[kaynak belirtilmeli]}
^ "Regional GDP per capita ranged from 30% to 263% of the EU average in 2018". Eurostat. 17 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Toskana ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

Toskana Bölgesi resmi websitesi 4 Ekim 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İtalyanca) (Erişme:28.1.2009)
Curlie'de Toskana (DMOZ tabanlı)

[1] "Statistiche demografiche ISTAT". demo.istat.it. 18 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2020.

[2] Burke, P., The European Renaissance: Centre and Peripheries (1998).

[3] "storia della lingua in 'Enciclopedia dell'Italiano'". Treccani.it. Erişim tarihi: 28 Ekim 2017.

[4] Hewlett, Maurice Henry (1904). "The road in Tuscany: a commentary". Macmillan Publishers.

[5] "Le sei regioni italiane più visitate. La top 20 europea". www.rainews.it (İtalyanca). 10 Temmuz 2014. Erişim tarihi: 15 Aralık 2020.

[6] "Top 100 City Destinations: 2019 Edition". Euromonitor International. Erişim tarihi: 17 Aralık 2020.

[ite1geo-7] "TOSCANA - Geography and history". 21 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2011. Text finalised in March 2004 - Eurostat.

[8] Military Channel (Discovery Network) documentary series Rome: Power and Glory, episode "The Grasp of an Empire", copyright unknown, rebroadcast 11-12:00 hrs EDST, 2009-06-29.

[9] 30.11.2010 tarihine göre (ISTAT) veri rakamları

[10] Piras, 221-239.^{[kaynak belirtilmeli]}

[11] "Regional GDP per capita ranged from 30% to 263% of the EU average in 2018". Eurostat. 17 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]