Michał Korybut Wiśniowiecki
| I. Michał | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
| Polonya kralı Litvanya Büyük Dükü | |||||
| Hüküm süresi | 19 Haziran 1669 - 10 Kasım 1673 | ||||
| Taç giymesi | 29 Eylül 1669 | ||||
| Önce gelen | II. Jan Kazimierz Waza | ||||
| Sonra gelen | III. Jan Sobieski | ||||
| Doğum | 31 Mayıs 1640 Bilyi Kamin, Polonya-Litvanya Birliği | ||||
| Ölüm | 10 Kasım 1673 (33 yaşında) Wawel Katedrali, Kraków | ||||
| Eş(ler)i | Eleonore Maria | ||||
| |||||
| Hanedan | Wiśniowiecki | ||||
| Babası | Jeremi Wiśniowiecki | ||||
| Annesi | Gryzelda Konstancja Wiśniowiecka | ||||
| Dini | Roma Katoliği | ||||
| İmza |  | ||||
Michał Korybut Wiśniowiecki (Lehçe: Michał Korybut Wiśniowiecki, Litvanca: Mykolas I Kaributas Višnioveckis; 31 Mayıs 1640 – 10 Kasım 1673)[1] 29 Eylül 1669'dan 1673'e kadar hüküm süren Polonya kralı ve Litvanya Büyük Dükü.[2] Babası Leh kodaman Jeremi Wiśniowiecki, Hmelnitski Ayaklanması sırasında doğu Polonya'daki Don Kazakları'na karşı mücadelede yardımcı olan önemli biriydi.[3]
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]İlk yılları
[değiştir | kaynağı değiştir]Michał, Jeremi Wiśniowiecki ve eşi Gryzelda Konstancja Wiśniowiecka'nın oğlu olarak 1640'da doğdu. Annesi ve babası muhtemelen Eylül 1637'de Varşova'da Cecilia Renata'nın konsort kraliçe olarak taç giymesi ve IV. Władysław Waza ile evlendiği sırada tanıştılar. Gryzelda'nın babası Tomasz Zamoyski'nin ölümünden bir ay sonra, 13 Şubat 1638'de nişanlandılar. Düğünleri 27 Şubat 1639'da Zamość'ta yapıldı ve bir yıldan fazla bir süre sonra, 31 Mayıs 1640'ta Michael Korybut, Biały Kamień köyünde Michał Tomasz Wiśniowiecki adıyla doğdu. Michal hayatının ilk iki yılını büyükannesi Katarzyna Zamoyska'nın (kızlık soyadı Ostrogska) gözetiminde geçirdiği Zamość'a götürüldü. 1642'de Michał, annesi tarafından Lubny'ye götürüldü. Hmelnitski Ayaklanması sırasında ailesiyle birlikte Sol-kıyı Ukraynası'ndan ayrıldılar ve 1648 sonbaharında Zamość'a gitmeden önce Volhinya'daki Wiśniowiec'e yerleştiler. Jeremi Wiśniowiecki, topraklarının çoğu Zaporojya Kazaklarının veya Rusların kontrolü altına geçtiği sıralarda 1651'de öldü. 1651-1655 yılları arasında genç Michał, Wrocław ve Płock piskoposu Karol Ferdynand Vasa'nın himayesi altındaydı. Bir müddet Brok kasabasındaki Płock Piskoposlarının evinde kaldı. Piskopos Ferdinand'ın 9 Mayıs 1655'te ölümünden sonra, eğitim masraflarını üstlenen amcası Sandomierz Voyvodası Jan Zamoyski'nin yanına gitti. 1655'in ortalarında Michał, Leh kralı II. Jan Kazimierz Waza'nın sarayında yaşamaya başladı.
İsveç İmparatorluğu, X. Karl Gustav önderliğinde Büyük Polonya'yı işgal ettikten sonra Michał, kraliyet sarayındakilerle birlikte Yukarı Silezya'daki Głogówek'e kaçtı. 18 Kasım 1655'te kralın isteği üzerine Cizvit Koleji Carolinum'da okumak için Nysa'ya gitti ve Mart 1656'ya kadar orada kaldı. 1656 yılının ortalarında, Kraliçe Marie Louise Gonzaga'nın desteği sayesinde Michał Korybut, Prag'daki Charles Üniversitesi'nde eğitim aldı. Haziran 1660'ta Polonya'ya döndü. Daha sonra Viyana'ya gitti ve burada Latince, Almanca, İtalyanca, Fransızca ve muhtemelen Tatarca ve Türkçe öğrendi.
1663'te Michał, 1654-1667 Lehistan-Rusya Savaşı'na katıldı ve Lubomirski isyanı sırasında kralı destekledi.
Tahta çıkışı
[değiştir | kaynağı değiştir]16 Eylül 1668'de II. Jan Kazimierz Waza, Leh tahtından çekildi ve Fransa'da yaşamak için ülkeyi terk etti. Tahtın boşluğu yeni bir seçimi gerekli kıldı. Chełmno Piskoposu Andrzej Olszowski, Michał Korybut'un tahtın adaylarından biri olmasını önerdi. Michał, bu öneriden sonra Polonyalı soylular tarafından da destek gördü. 1669 Seçimleri aynı yılın Mayıs ve Haziran aylarında gerçekleşti. Michał Korybut Wiśniowiecki, 19 Haziran'da Polonya kralı ve Litvanya Büyük dükü seçilerek I. Michael adıyla tahta çıktı. Oy kullanan soyluların çoğu, yabancı adaylar yerine yerli, Leh bir adayı seçmek istedikleri için ona oy verdiler. Michał toplamda 11.271 oy aldı ve 29 Eylül 1669'da Krakov'da taç giydi.
Polonya Başpiskoposu Mikołaj Prazmowski ve Hetman John Sobieski liderliğindeki Fransız yanlıları, Michał'ın seçilmesine karşı çıktı.
27 Şubat 1670'de I. Michael, Avusturyalı prenses Eleonore Maria ile evlendi. Düğün Kruszyna'daki Denhoff Sarayı'nda gerçekleşti.
Osmanlı'ya karşı savaşı
[değiştir | kaynağı değiştir]Haziran 1672'de IV. Mehmed komutasındaki 100.000 kişilik bir Osmanlı ordusu, Kamyanets-Podilski şehrini kuşattı. Şehir kuvvetleri 26 gün sonra teslim oldu ve şehir Osmanlı İmparatorluğu'na geçti. Ekim 1672'de Hetman John Sobieski, senatörlerin talebi üzerine Osmanlı ordusunu Niemirów Muharebesi, Komarno Muharebesi ve Petranka Muharebesi'nde yenerek durdurmaya çalıştı. 18 Ekim'de kralın Podolya'yı Osmanlılara bıraktığı ve yıllık haraç ödemeyi kabul ettiği Bucaş Antlaşması imzalandı.[4][5] Babasının askeri başarılarına rağmen I. Michael, Leh-Osmanlı savaşının ilk aşamasını kaybederek ülkede hayal kırıklığı yarattı.[6]
Kısa bir süre sonra I. Mihail, Osmanlılara karşı yeni bir askeri sefer için hazırlıklara başladı. 8 Ekim 1673'te Zoloçiv yakınlarındaki Skwarzawa'da 50 topla yaklaşık 40.000 kişilik Leh ordusu toplandı. Sağlık durumunun kötü olması nedeniyle kral ordunun komutasını Jan Sobieski'ye devretti ve Polonyalılar güneye, Hotin'e yürüdüler.
Ölümü
[değiştir | kaynağı değiştir]Kral I. Michael Korybut, 10 Kasım 1673'te Lwów Başpiskoposları Sarayı'nda öldü. Erken ölümü zehirlendiğine dair şüpheleri ortaya çıkardı. I. Michael'ın ölümünün ertesi günü John Sobieski, Hotin Muharebesi'ni kazandı. 19 Mayıs 1674'te Hetman John Sobieski, 1674 Seçimleri sonrası yeni hükümdar seçildi ve III. Jan Sobieski adıyla tahta çıktı.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Ilona Czamańska, Wiśniowieccy. Monografia rodu, Poznań 2007, s .249,
- ^ Lerski Historical Dictionary of Poland, 966–1945 1996 -p654 "In the seventeenth century, members of the family held the most important posts in the Polish-Lithuanian Commonwealth,* and Michal Korybut Wisniowiecki* was elected King of Poland"
- ^ "Michael Wisniowiecki – biography – king of Poland". Encyclopædia Britannica. 29 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2015.
- ^ "Bucaş Antlaşması Kısaca Özeti". milliyet.com.tr. 1 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Bucaş Antlaşması". anlatmaslar.com. 14 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Poczet.com 3 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Michał Korybut Wisniowiecki.
