Metin
Metin, çeşitli amaçlarla dilin belli kurallarına göre bir araya getirilen cümleler topluluğu, dil bütüncesidir.[1] Metindeki cümleler belli bir mantık sırasına ve dilbilgisi kurallarına göre dizilerek, bir ana düşünce veya tema etrafında şekillenir.
"Metin", Arapçaya mensup bir kelime olup, "mtn" kökünden türemiş, 'yazı parçası, yazıyı oluşturan unsurların her bir bölümü' olarak tanımlanmıştır.[2] Ayrıca Türk Dil Kurumu'na göre "metin" sözcüğü;
- Bir yazıyı biçim, anlatım ve noktalama özellikleriyle oluşturan kelimelerin bütünü, tekst.
- Basılı veya el yazması parça.
şeklinde tanımlanmıştır.
Bir metnin metinsel olabilmesi için taşıması gereken yedi ölçüt vardır; bağlaşıklık, bağdaşıklık, amaçlılık, benimsenirlik, bilgisellik, durumsallık ve metindeşlik. Bağdaşıklık ve bağlaşıklık, bir yazıyı metne dönüştüren iki temel ilişki ağıdır. Bağlaşıklık, metindeki sözcük ve tümcelerin dilbilgisi kurallarına uygun olarak bir araya getirilmesidir. Bağdaşıklık, metindeki tümce ve sözcüklerin arasında anlam bakımından tutarlılık olmasıdır.
Bilgi ve belge yönetimine göre metin tanımlaması
[değiştir | kaynağı değiştir]Bilgiye ulaşmanın hem çok kolay hem de çok zor olduğu şu son zamanlarda, insanların bilgi ihtiyacını karşılamak için basılı kaynaklara yönelmelerini beklemek oldukça yanlış bir düşünce biçimidir. Bilgi patlaması teriminin tam anlamıyla karşıladığı bu bilgi çokluğu içerisindeki karmaşa, bilgiye olan talebin büyüklüğünü anlatmakla beraber; doğru bilgiye ulaşmanın zorluğunu da belirtmiş olur.
Günlük hayatta yapılan gazete, kitap, magazin okuma; radyo dinleme, televizyon ya da film izleme, bilgisayar kullanma gibi hareketler bilgiye ulaşmak için kullanılan yollardır. Her şeyin bu kadar çok ve çabuk değiştiği bir zaman diliminde, bilgiye ulaşmak için en önemli araçlardan birisi olarak tanımlanan, bilgiye dayalı belgenin ham maddesi metnin ulaşım ve kullanım yollarının değişmemesini beklemek eksik bir düşüncedir.
İnternet üzerindeki bilginin kolay ulaşımlı ve esnek bir bağlantı paylaşımını sağlamak olarak tanımlanabilecek hypertext kelimesi yazılı metnin eski lineer kısıtlarının aşılması anlamına gelir.
Hipertekst'in kullanımı ve türleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Hipertekst belgeler birer iletişim araçlarıdır. Bu iletişim aracı kullanım ve karakter özelliği olarak iki bölümde incelenebilir: Dinamik İletişim ve Statik İletişim.
Dinamik İletişim'e ait belgeler kısa ömürlüdür ve tekrar edilebilirliği olmayan enstantane bir özellik taşır. Web sayfaları, telefon, televizyon, radyo bu tanımlama için bazı örneklerdir. İkinci çeşidi ise Statik İletişimdir.
Statik İletişim'e ait belgeler ise kalıcı, tekrar edilebilir ve süreklilik arz eder. Yazılı, basılı, kayıt altına alınmış her türlü bilginin yer aldığı iletişim araçları bu grup içinde düşünülür. Haberin ya da bilginin anlaşılmaması durumunda geriye dönülebilindiği gibi, alıcının yorulması halinde dinlenmesi ve bıraktığı yerden devam etmesi mümkündür.[3]
Hipertekst'in kullanım amacı
[değiştir | kaynağı değiştir]Hipertekst'in kullanım amacı, statik belgelere dayalı hipertekstlerin içindeki bilgilerin çapraz bağlantı koleksiyonlarıyla kullanılabilir olmasıdır. Bu terimi ilk kullanan kişi olan Ted Nelson hipertekst için 'yazmanın en genel biçimi' ifadesini kullanmıştır. Doğal yollar dışında çeşitli işlemlerden geçirerek bilgisayar tabanlı dijital çerçevede bilginin sunulması işine denir. Bunun ilk örneği mikrofilmlerdir.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ İmer, Kâmile; Kocaman, Ahmet; Özsoy, A. Sumru (2011). Dilbilim Sözlüğü. Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi. s. 193. ISBN 978-605-4238-53-8.
- ^ Prof. Dr. İsmail Parlatır, Osmanlı Türkçesi Sözlüğü
- ^ Prof. Dr. İrfan Çakın-Hacettepe Üniversitesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Multimedia and Hypertext: The Internet and Beyond 12 Ağustos 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Forming the Text, Performing the Work 26 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Digital Literature: From Text to Hypertext and Beyond 6 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Participatory knowledge-management design:A semiotic approach-Stefano Valtolina, BarbaraRitaBarricelli, YvonneDittrich
