Liberal Parti (Birleşik Krallık)
Liberal Parti | |
|---|---|
.png){kind=logo} | |
| Kurucu | John Russell, 1st Earl Russell |
| Kuruluş tarihi | 9 Haziran 1859) |
| Kapanış tarihi | 2 Mart 1988) |
| Birleşme | Whigler Radikaller Peelites Independent Irish Party |
| Ardılı | Liberal Demokratlar Devamı Liberal Parti (azınlık) |
| Merkez | National Liberal Club, 1 Whitehall Place, Londra |
| İdeoloji | Liberalizm Klasik liberalizm[1] Sosyal liberalizm[2] |
| Uluslararası üyelik | Liberal Enternasyonal (1947–1988) |
| Avrupa üyeliği | Federation of European Liberal Democrats (1976–1988) |
| Birleşik Krallık | |
Liberal Parti (İngilizce: Liberal Party) Liberal Parti, 19. ve 20. yüzyılın başlarında Muhafazakar Parti ile birlikte Birleşik Krallık'taki iki büyük siyasi partiden biriydi.[3] 1850'lerde Whigler, serbest ticareti destekleyen Peelciler ve reformist Radikallerin bir ittifakı olarak başlayarak, 19. yüzyılın sonunda William Ewart Gladstone yönetiminde dört hükûmet kurmuştu. İrlanda Ana Kuralı konusunda bölünmüş olmasına rağmen, parti 1905'te hükûmete döndü ve 1906 genel seçimlerinde ezici bir zafer kazandı.
Başbakanlar Henry Campbell-Bannerman (1905-1908) ve H. H. Asquith (1908-1916) yönetiminde, Liberal Parti temel bir refah devleti yaratan reformları onayladı.[4] Asquith parti lideri olmasına rağmen, baskın figürü David Lloyd George'du. Asquith, koalisyon başbakanının savaş zamanı rolü tarafından boğulmuş ve Lloyd George 1916'nın sonlarında onun yerini aldı, ancak Asquith Liberal Parti lideri olarak kaldı. Lloyd George'un ayrılıkçı hizbi ile Asquith'in resmi Liberal Partisi arasındaki bölünme, partiyi fena halde zayıflattı.[5]
Lloyd George'un koalisyon hükûmeti, onu 1922'de görevden alan Muhafazakar Parti tarafından giderek daha fazla boyunduruk altına alındı. 1920'lerin sonunda, İşçi Partisi, Muhafazakarların ana rakibi olarak Liberallerin yerini aldı. Liberal Parti 1918'den sonra düşüşe geçti ve 1950'lerde genel seçimlerde altı sandalye kazandı. Kayda değer ara seçim zaferlerinin yanı sıra, 1981'de yeni kurulan Sosyal Demokrat Parti (SDP) ile SDP-Liberal İttifak'ı kurana kadar kaderi önemli ölçüde gelişmedi. 1983 genel seçimlerinde İttifak oyların dörtte birinden fazlasını kazanmasına rağmen 650 koltuktan sadece 23'ünü alabildi. 1987 genel seçimlerinde, oy oranı %23'ün altına düştü ve Liberaller ve SDP, 1988'de birleşerek, ertesi yıl Liberal Demokratlar olarak yeniden adlandırılan Sosyal ve Liberal Demokratları (SLD) oluşturdular. Küçük bir grup 1989'da Liberal Parti'yi yeniden kurdu.
Liberal Parti ile ilişkili önde gelen entelektüeller arasında filozof John Stuart Mill, ekonomist John Maynard Keynes ve sosyal planlamacı William Beveridge yer almaktadır. Henry William Massingham tarafından "etkileyici ve inandırıcı bir argüman" olarak övülen ve yaygın olarak hareketin incili olarak kabul edilen Liberalizm ve Sosyal Sorun (1909) Winston Churchill tarafından yazılmıştır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ The Times (31 Aralık 1872), p. 5.
- ^ Stephen Driver (2011). Understanding British Party Politics. Polity. s. 117. ISBN 978-0-7456-4077-8. 17 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2013.
- ^ Thomas Banchoff; Mitchell Smith (1999). Legitimacy and the European Union: The Contested Polity. Routledge. s. 123. ISBN 978-0-415-18188-4. 10 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2022.
- ^ Martin Pugh, "Lloyd George, David, 1st Earl Lloyd-George", The Oxford Companion to British History, p. 565, quote: "Lloyd George made a greater impact on British public life than any other 20th-century leader, thanks to his pre-war introduction of Britain's social welfare system (especially medical insurance, unemployment insurance, and old-age pensions, largely paid for by taxes on high incomes and on the land)."
- ^ Michael Fry (1988). "Political Change in Britain, August 1914 to December 1916: Lloyd George Replaces Asquith: The Issues Underlying the Drama". Historical Journal 31 (3): 609–627.
| Otorite kontrolü |
|
|---|
