Kortikosteroid

Kortikosteroid
İlaç sınıfı
Kortizol (hidrokortizon), hem glukokortikoid hem de mineralokortikoid aktivitesi ve etkileri olan bir kortikosteroid.
Sınıf tanımlayıcıları
Diğer adlar	Kortikoid
Kullanım	Various
ATC kodu	H02
Biyolojik hedef	Glukokortikoid reseptörü, Mineralokortikoid reseptörü
Kimyasal sınıf	Steroitler
Hukuki durum
Vikiveri

Kortikosteroid, böbrek üstü bezlerinde salgılanan bir steroid hormon türü ve bu hormonların sentetik analoglarına verilen addır. Glukokortikoid olan kortizon ile hidrokortizon kan şekeri seviyesi ve inflamasyon tepkisinde, mineralokortikoid olan aldosteron ise böbrek borucukları düzeyinde, su ve sodyumun geri emilimini ve potasyumun atılımını kolaylaştırarak su mineral dengesinde rol oynarlar.

Kullanım

Kortiosteroid ilaçlar Addison hastalığında ve adrenal bezler veya hipofiz bezi hastalıkta tahrip olduğunda ya da çıkarıldığında replasman (yerine koyma) tedavisi olarak kullanılırlar. Bu ilaçlar ayrıca ülseratif kolit, Crohn hastalığı gibi inflamatuvar bağırsak hastalıklarının tedavisinde ve temporal arteritte ortaya çıkan retinayı besleyen arterin inflamasyonunda acil tedavi için kullanılırlar.

Kortikosteroid ilaçların diğer kullanımları arasında sistemik lupus eritematosus (SLE) ve romatoid artrit gibi otoimmün hastalıkların tedavisi ve astım, egzama, alerjik rinit tedavisi de yer almaktadır. Kortikosteroid ilaçlar ayrıca transplant (organ nakli) cerrahisinden sonra organ reddini önlemek için ve lenfoma ve lösemi gibi kanser tedavilerinde de kullanılmaktadır. Ayrıca, tenisçi dirseği veya artrit gibi bozukluklarda ağrı giderici olarak da kortikosteroid injeksiyonları kullanılabilir. Kortikosteroidlerin antiinflamatuar (yangı önleyici) özellikleri vardır.

Sık kullanılan kortikosteroid ilaçlar aşağıda listelenmiştir:

• Beklametazon
• Betametaz
• Kortizon
• Deksametazon
• Fludrokortizon
• Hidrokortizon
• Prenizolon
• Triamsinolon

Yan etkileri

47 yaşındaki bir kadının cildindeki topikal steroid hasarının sonuçları.

Kortikosteroid ilaçları krem yoluyla ya da inhaler olarak uygulandığında yan etkileri enderdir; ancak, uzun süre yüksek dozlarda alınan tabletler şeker hastalığı, hipertansiyon, osteoporoz, ödem, peptik ülser, Cushing sendromu, çocuklarda büyümeyi durdurma ve ender durumlarda katarakt ve psikoza neden olur.Yüksek dozda ilaç ayrıca immün sistemini de bozar ve septisemi ve tüberküloz gibi ciddi enfeksiyon riskini arttırır, kortikosteroid alan hastalarda suçiçeği yaşamı tehdit edici olabilir. Kortikosteroidlerin immun sistemi baskılayıcı özellikleri vardır.

Uzun dönemli tedavi adrenal bezlerinde kortikosteroid üretimini baskılayabilir ve ani bırakma yaşamı tehdit edici olan adrenal yetmezliğine neden olabilir. Bu nedenle, kortikosteroid almakta olan ya da kısa süre önce almış olan hastalarda br steroid tedavisi kartı olmalıdır ve herhangi bir tıbbi tedaviden önce doktorlar bu konuda bilgilendirilmelidir.

Kaynakça

• BMA A-Z Family Medical Encyclopedia (British Medical Association A-Z Aile Tıp Ansiklopedisi)

Dış bağlantılar

• Dermatolojik Kortikosteroidler 21 Eylül 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Sistemik Kortikosteroidler 17 Eylül 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.