Henrik Dam
Carl Peter Henrik Dam | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 21 Şubat 1895 Kopenhag, Danimarka |
| Ölüm | 17 Nisan 1976 (81 yaşında) Kopenhag, Danimarka |
| Milliyet | Danimarka |
| Vatandaşlık | Danimarka |
| Mezun olduğu okul(lar) | Kopenhag University, MD Kopenhag Üniversitesi, PhD |
| Ödüller | Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü (1943) |
| Kariyeri | |
| Dalı | Fizyoloji Biyokimya |
| Çalıştığı kurumlar | Kopenhag Üniversitesi, Rochester Üniversitesi |
Carl Peter Henrik Dam (d. 21 Şubat 1895, Kopenhag- ö. 17 Nisan 1976), Danimarkalı bilim insanıdır. 1943 yılında Edward Adelbert Doisy ile birlikte K vitamini keşiflerinden dolayı Nobel Fizik ödülünü kazanmıştır.
Eğitimi
[değiştir | kaynağı değiştir]Eczacı Emil Dam ve öğretmen Emilie Peterson'ın çocuğu olan Dam, 1920 yılında Kopenhag, Politeknik Enstitüsü'nden mezun oldu aynı sene Kopenhag Üniversitesi'nde Ziraat ve Hayvancılık Eczası bölümü asistanı oldu. 1923'te aynı üniversitenin Fizyoloji laboratuvarında biyokimya dalında asistanlık yaptı. Sonraki yıl Inger Olsen ile evlendi. 1925'te F. Pregl ile Graz, Avusturya' da çalışmalar yaptı.
Kariyeri
[değiştir | kaynağı değiştir]1928'de Kopenhag Üniversitesi' nde Biyokimya öğretim profesörü oldu. Zaman zaman yurt dışına çıkıp araştırmalar yapsa da 1941'e kadar bu görevine devam etti. Nogle Undersøgelser over Sterinernes Biologiske Betydning (Bazı sterollerin biyokimyadaki önemi) teziyle Kopenhag Üniversitesi'nde Doktora unvanını 1934'te aldı.
Dami metabolizma ve steroller üzerindeki çalışmalarını Rudolph Schoenheimer Laboratuvarı Freiburg-Almanya' da 1932-1933 yılları arasında ve sonra 1935'te P. Karrer ile Zurih'te devam ettirdi. Kopenhag' da tavukların sterol metabolizmaları üzerinde çalışırken K vitaminini keşfetti. İleriki zamanlarda K vitaminin hayvanlarda ve bitkilerde biyolojik fonksiyonu ve oluşumu, yanı sıra beşeri eczacılıkta uygulanabilirliği, kimyasal ve fiziksel nitelikleri, arındırma ve izolasyon etkisi, üzerinde çalışmaya başladı. Bu araştırmasının son aşamalarını P. Karrer ile yaptı.
K vitamini ve Nobel Fizyoloji-Kimya Ödülü
[değiştir | kaynağı değiştir]K vitamini araştırmalarında denek hayvanlarında E vitamininden yoksun belli oranda yağ alımına bağlı olarak adipoz dokusunun artan kılcal geçirgenliği ve renklenme gibi bazı yeni semptomlar gözlemledi. Nisan-1940'ta Danimarka'nın Alman askerleri tarafından işgalinden önce planlanmış olan, Amerikan İskandinav Vakfı konferans turu için 1940-1941' de Kanada Ve ABD'ye gitti. 1941 yılında Rochester Üniversitesi, New York, ABD de Woods Hole Deniz Biyolojisi Laboratuvarında araştırma yapmaya başladı. 1942-1945 yılları arasında aynı üniversitede ve Rockefeller Enstitüsünde araştırma dalında en yüksek kıdemle ödüllendirildi.
1939' da Dam ve Amerikalı bağımsız kimyager olan Edward Adelbert Doisy, ikisi de alfalfadaki K vitamini ayırdılar. Bu keşiflerinden dolayı 1943'te Dam ve Doisy 1943 Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü nü paylaştılar.[1]
Diğer başarıları
[değiştir | kaynağı değiştir]1946 yılında Danimarka'ya döndükten sonra, ana araştırma konuları K vitamini, E vitamini, yağ, kolesterol ve son yıllarda safra-taşı oluşumu ile ilgili beslenme çalışmalar yaptı. 1956-1962 yılları arasında Danimarka Fat Araştırma Enstitüsü Biyokimya Bölümü lideri oldu. Özellikle biyokimyasal steroller, K ve E vitaminiyle ilgili biyokimyasal sorunlar üzerine yayımladığı ya da yayında iş birliği yaptığı yaklaşık 315 makale var.
Profesör Dam, 1947 de Teknik Bilimler Danimarka Akademisi; 1948 Danimarka Kraliyet Fen Edebiyat Akademisi; 1951 Académie Royale de Medicine; 1953 Royal Society,[2] Edinburgh onursal üyesi oldu. 1954 yılında, Beslenme Bilimleri Birliği Ortak Onursal Başkanı oldu ve 1961 yılında Beslenme Alman Derneği Sorumlu Üyesi oldu. Alman Yağ Araştırmaları Derneği tarafından Norman Madalyası ödülü aldı.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Nobel Prize for Medicine". 29 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2012.
- ^ Royal Society of Edinburgh 11 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 1953.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Nobel Foundation Biography 26 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- www.nndb.com 22 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- http://www.royalsoced.org.uk/ 5 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü kazananlar 27 Ağustos 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Resmi site
- Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülünün zaman şeması 11 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü kazananlar 17 Ağustos 2004 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
