Paestum

Die Poseidon-Tämpel, dät bäästärheeldene Bauwierk. Deerbääte die Hera-Tämpel, in dän Faandergruund Räste fon uur Bauwierke

Die Athene-Tämpel

In't Museum uutstoald sunt uk sukke Moaleräien uut Greeuwe, so as düsse uut dät bekoande Grääf fon dän Toudenspringer, dät tichte bie Paestum fuunen wuuden is

Paestum is ne griechisk-lukoansk-roomske Ruinenstääd in ju Loundskup Kampanien in Italien. Dät lait sowät füüftich Kilomeetere suudelk fon Salerno, tichte bie Agropoli in ju Meente Capaccio un is besunners bekoand foar sien träi groote, täämelk goud ärheeldene Tämpele: Aan Hera-Tämpel, aan Poseidon-Tämpel un aan Athene-Tämpel. Räste rakt dät uk fon noch moor Tämpele un masse uur Bauwierke, toun Biespil n Amphitjooter un ne groote, tjukke Stäädmuure. Uumdät fuul Froamde Paestum sjo wollen, rakt dät däälich binne ju oolde Stäädmuure uk n poor moudäärne Huuse, so as n Museum un Weershuuse.

Paestum is fon ju UNESCO as Waareldkultuuräärwgoud anärkoand.

Geskichte un Noomenkunde

Nit toulääst uumdät in ju Loundskup fruchtbeer Baulound tou fienden is, wuude ap ju Steede, wier däälich Paestum tou fienden is, sänt ju Steentied oafter siedeld.

Ju Stääd sälwen wuude uum säkshunnert foar Kristus fon Griechen gruunded, do uut Sybaris of Troizen keemen wieren. Somäd is ju Stääd ne Kolonie fon ne Kolonie, ne sonaamde Apoika. Do Griechen naamden hiere Stääd eerste Poseidonia (Ποσειδώνια, uutboald as Posäidoonia), wät mäd dän Noome ju Godhaid Poseidon touhoopehonget. Dät goude Baulound un aan neerigen Honnel broachten binne kuute Tied Riekdum, sodät groote Tämpele, do bit däälich as Ruinen ärheelden sunt, baud wäide kuuden.

Sowät fjauerhunnert foar Kristus noomen do Lukoanere ju Stääd ien un skällen ju Stääd Paistos naamd hääbe. Düsse uurlääwerde Foarm is wäil wier oun dät Griechiske tourääch ounpaased, uumdät dät -o- in ju Eendsäälwe -os in dät Oskiske, dät do Lukoanere boald hääbe, al in't 6. Jierhunnert foar Kristus wächfaalen is. Me kon also deerfon uutgunge, dät do Lukoanere ju Stääd wuddelk *Paists naamd hääbe.

As dät Roomske Riek in do Jiere 274 un 273 foar Kristus Kampanien ärooberde, moakeden do Roomere ju Stääd tou ne latienske Colonia, ap Latiensk naamden jo ju Stääd Paestum. Dät is ääng ounliend oun dät Oskiske, uumdät latiensk -ae- in ju klassiske Uutsproake as n Twieluud, also praktisk as -ai- boald wuude. Wuddelk uurs is also bloot ju Latienske Eendenge -um, un dät mout ja uk in sunne stäärk flektierjende Sproake.

In ju Roomske Kaisertied ferloos Paestum Riekdum un Betjuudenge, daach kuude dät noch bit in't Middeloaler fääre bestounde. In't 9. Jierhunnert ä. Kr. wuude dät fon do Sarazenen fernäild, in't 11. Jierhunnert noch insen fon do Wikingere. Buppedät wuude ju Gruunde in düsse Tied fuchtiger un fersumpede. Do Ienwoonere looken also ap ne haagere Steede un gruundeden Capaccio, dät dät bit däälich rakt.

Ju Foarm Pestum, ju do Italieenere däälich skrieuwe un baale, kuumt uut dät Säärkenlatienske (middeloalerske Uutsproake fon /ae/ as "ää"). Fonsäärm is ju Säärkenlatienske Uutsproake truch italieensken Ienfloud so wuuden, uumdät die latienske Twieluud ae sik tou n e (boald:ää) in't italieenske äntwikkeld häd. Daach skuul me ap Italieensk n Noome as *Pesto ferwachtje. Ju Foarm Pestum kumt uut dät Säärkenlatienske.