Hoochskruuwer
Aan Hoochskruuwer of Helikopter (düütsk: Hubschrauber) is n Luchtfoartjuch, dät in't Lood stoundend wächfljooge un loundje kon, uumdät sik ju Motorkrit ap aan of moorere Rotoren foar Apdrift un Foardrift uurdrächt. Die Rotor of do Rotoren oarbaidje so tou tällen as sik traalende Juuken.
Dät Wort Helikopter, kuut uk Heli, sät sik touhoope uut ne deklinierde Foarm fon ooldgriechisk ἕλιξ hélix „Windenge, Spiroale“ un πτερόν pterón „Juuke“.
Nit tou do Hoochskruuwere täld wäide Miskfoarmen uut Fljoogere un Hoochskruuwere, t.B. Dreegeskruuwere (dt: Tragschrauber)
Histooriske Äntwikkelenge
[Beoarbaidje | beoarbaidje Wältext]Wilst ju Idee foar n Hoochskruuwer wuddelk oold is (al Leonardo da Vinci häd deer ne Teekenge fon moaked) is dät ätter masse ferskeedene Fersäike un Foarskengen eerste in dät twintichste Jierhunnert slumped, funktsjoonierjende Hoochskruuwere tou bauen. Die eerste dokumentierde fräifljoogende Hoochskruuwer, die foar n poor Sekunden fon dän Boudem uumehoochkoom, waas in't Jier 1907 dät sonaamde fljoogende Flitsepee fon Paul Cornu (dät hiede oaber uk al n Motor). Fon 1910 oun äntwikkelde Boris Nikolajewitsch Jurjew dät Konzept fääre un äärfoont ju foar ju Stjuurenge wichtige Tuumelskieuwe. In ju Armee fon Aastriek-Ungarn hieden se juun Eende fon dän eerste Waareldkriech n Hoochskruuwer, wier se bit tou füüftich Meetere mäd hooch koomen. Ju Äntwikkelenge geen oaber ätter't Kriechseende deer nit fääre.
In 1922 hiede Étienne Œhmichen sin Œhmichen N°2 baud, dät waas die eerste wuddelk bruukbeere Hoochskruuwer, wier hie uk moal n Kilometer mäd fljooge un oun ju sälge Steede wier loundje kuude. Deerfoar won hie uk n Pries.
In ju Foulgetied wuuden do Hoochskruuwere immer beeter.
Die düütske Focke-Achgelis Fa 223, die Eende fon do trüütiger Jiere äntwikkeld wuude, waas fon 1941 oun die eerste Hoochskruuwer, die in Serie baud wude, un fermoudelk uk die eerste, die in n Kriech as Räddengs-Hoochskruuwer bruukt wude (n eersten Räddengs-Iensät ap n 6. Meerte 1945).
Foar Räddengs-Iensätte häbe Hoochskruuwere bit däälich ne wichtige Betjuudenge, uumdät jo in'e Lucht stounde blieuwe un in't Lood stoundend loundje un wächfljooge konnen. Jo konnen also bolde allerweegense loundje un wächfljooge, wät foar gewöönelke Fljoogere nit foartoustaalen is, man juust so as düsse konnen jo in'e Luchtlinie uur'e Loundskup fljooge un sunt unner wäkke Ferhooldnisse deeruum gauer in't Kroankenhuus as n Auto.
Uurs n wichtigen Hoochskruuwer, die al tou Begin fon do njugentieunhunnertfjautiger Jiere in Serie häärstoald wuude, waas ju Flettner Fl 282, ju mäd two uurnunnersittende juunloopende Rotoren oarbaidede. Säilden rakt dät düsse Funktsjoonswiese noch däälich.
-
Da Vinci sien Teekenge fon uum 1490 -
Ätterbau fon't sonaamde fljoogende Flitsepee fon Paul Cornu fon 1907 -
Œhmichen N°2 fon 1922 -
Focke-Achgelis Fa 223
