مته ابزاری برای سوراخکاری در سطوح مختلف بوده که ما در این مقاله سعی در معرفی انواع مته را داریم و با در نظر گرفتن تنوع و گوناگونی مته می خواهیم چند نوع از مته های کاربردی و روزمرگی را با توضیحی مختصر معرفی کنیم.
کاربرد مته
از کاربرد اصلی مته میتوان به سوراخ کردن انواع سطوح اشاره کرد که در قطر، طول و عمق های مختلف می باشد.
عمر هر مته بسته به جنس و متریال مورد استفاده در ساخت مته متغییر می باشد برای مثال مته ای با متریال خوب و با کیفیت تعداد سوراخ های بیشتری نسبت به مته ای که با متریالی کم کیفیت تولید شده را ایجاد می کند و بعد از استفاده مکرر مته چه با کیفیت خوب و یا بد به مرور کند شده و از بین می رود از این رو مته همیشه جزو دسته کالا های مصرفی قرار می گیرید.
کاربرد مته در شغل های مختلف نظیر تراشکاری، نجاری، آهنگری و… بوده و بر روی دستگاه هایی نظیر دریل، دستگاه های تراشکاری، فرز های مینیاتوری و… قابل استفاده می باشد.
انواع مته
مته آهن و فلزات
مته آهن و فلزات از نوع جنس به چندین دسته تقسیم می شود و مورد استفاده برای فلزات، چوب، پلاستیک، آلومینیوم و… بوده اگربخواهیم به تنوع مته آهن اشاره کنیم میتوان به یکی از آلیاژ های معمول و مورد استفاده برای عموم هست که به نام (HSS) می باشد اشاره کرد.مته های آهن به صورت مارپیچ و با راس زاویه تیز می باشد که راس تیز آن باعث سهولت در سوراخکاری می شود.
مته آهن (HSS) به چند دسته تقسیم می شود که مته آهن طلایی، مته آهن کبالت، مته آهن روکش کبالت و مته کونیک انواعی از آن به حساب می آیند.
مته آهن طلایی
مته آهن(HSS) معمولی (طلایی) که عموما طلایی،مشکی و سفید بوده از آلیاژی با مقاومت کم ولی سخت کاری شده می باشد که نسبت به مته های دیگر عمر کمتری دارند که از این نوع مته بهتر است در سوراخکاری چوب، پلاستیک، آلومینیوم و فلزات نرم تر استفاده شود تا عمر مته بیشتر شود.
نکته: این نوع مته برای استیل و چدن مناسب نبوده.
مته آهن کبالت
مته های آهن کبالت که به (HSS ) معروف بوده و از آلیاژی همراه با مقدار معینی عنصر فلز کبالت همراه است. مته های کبالت عمر چندین برابر نسبت به مته آهن طلایی را دارا بوده و از این نوع مته برای سوراخکاری فلزاتی سخت نظیر استیل، چدن و… استفاده می شود البته باید در نظر داشت که این نوع مته چون عمر و کارایی بیشتری نسبت به مته آهن معمولی دارند قیمت بالاتری هم نسبت به آن مته ها را خواهند داشت. مته های آهن کبالت در 5% و 8% در بازار موجود می باشد.
مته آهن طرح کبالت
مته های روکش کبالت(طرح کبالت) همان مته آهن معمولی (طلایی) بوده و فقط روکشی از جنس فلز کبالت را دارا می باشد با این حال قیمت بالاتری از مته های آهن معمولی دارند ولی در عمل عمر آن ها به اندازه همان مته آهن معمولی بوده و توانایی سوراخ کردن فلزات سخت را ندارد.
قابل ذکر است که در مورد سایز مته های آهن هم اشاره ای کنیم و این که مته های آهن کبالت، آهن طلایی و روکش کبالت از سایز 1 میلی متر شروع شده و معمولا تا سایز 20 میلی متر یافت می شود ولی عموم دریل های خانگی و صنعتی سه نظامی تا سایز 13 میلی متر را میتوانند در سه نظام خود جای دهند از این رو مته های آهن از 13 میلی متر به بالا ته آن ها از خود مته نازکتر بوده و در دریل های خانگی هم می توان تا سایز 20 میلی متر را استفاده کرد.
مته آهن کونیک
مته های کونیک نوع دیگری از مته آهن بوده که ته آن به صورت کونیک بوده و به دستگاه های مخصوصی قبیل دریل ستونی و دستگاه های تراشکاری متصل می شود و در انواع سایز ها میتوان یافت که عموما از سایز 13 میلی متر به بالا می باشد.
مته الماسه مخصوص دیوار
این مته از نوع مارپیچ و دارای نوک سخت کاری شده الماس می باشد که در قطر و طول های مختلف یافت می شود و نوک آن ممکن است به صورت دو الماس و چهار الماس و یا بیشتر می باشد.
مته الماسه به چند دسته الماسه، گرانیت، چهارشیار و پنج شیارتقسیم می شود.
مته الماسه و مته گرانیت از نظر ظاهر هیچ تفاوتی با هم ندارند و تنها تفاوت آن ها در جنس و متریال مورد استفاده در مته بوده به همین دلیل مته های الماسه عمر کمتری نسبت به مته های گرانیت دارند ولی مته های گرانیت علاوه بر سوراخکاری در سطوح مختلف از قبیل آجر، بتن و… میتواند سنگ گرانیت را به راحتی سوراخ کند، ولی نسبت به عمر و کارایی آن قیمت بالاتری نسبت به مته الماسه معمولی دارد.عموما مته های الماسه (تمامی دسته های آن)مورد استفاده در ساختمان بوده و برای سطوح بتن، گچ، آجر، سرامیک، کاشی، سنگ و… می باشد.
اگر در مته های الماسه مابین شیار های منظم آن یک شیار کوچک خط مانند وجود داشته باشد به خاک درآور معروف است که باعث خروج خاک حاصل از سوراخکاری و سرعت بخشیدن سوراخکاری می شود.
نکته : جا دارد اینجا به یک نوع مته الماسه خاص به نام مته همه کاره اشاره کرد که هم کار مته الماسه و هم مته آهن را انجام میدهد که عموما برای سوراخکاری شناژ، ستون، فندانسیون خانه های اسکلت بتنی استفاده میشود که در مسیر سوراخکاری بتن اگر میلگرد و یا فلز باشد توانایی سوراخ کردن آن را هم دارد.
مته چهار شیار
از این نوع مته در بتن کن های چهارشیار استفاده می شود که نسبت به مته الماسه و گرانیت دارای تنوع بیشتری در طول و قطر بوده و عموما از 4 میلی متر تا 32 میلی متر قطر و 110-160-260-460 میلی متردر طول موجود است و این نوع مته با این سایز های ذکر شده مصرفی عموم بوده ولی می توان در سایز های دیگر و بیشتر از آن هم مشاهده کرد.
این مته دارای ته چهارشیار بوده که مخصوص دریل های بتن کن چهارشیار می باشد و نمیتوان از آن در دریل های سه نظامی معمولی استفاده کرد.
این مته چون دارای ته نازک بوده محدودیت نسبت به مته های پنج شیار دارد و تحمل فشار بیش از را دارا نمی باشد.
مته های پنج شیار
این نوع مته نسبت به مته های چهارشیار دارای محدودیت کمتری بوده و چون ته آن قطور تر از مته چهارشیار می باشد معمولا مته های با قطر بیشتر از این نوع بوده و دارای تحمل فشار بیشتری است.
بتن کن های پنج شیار هم دارای قدرتی بیشتر نسبت به بتن کن های چهارشیار می باشد.
نکته : مته های الماسه (الماسه، گرانیت، پنج شیار و چهارشیار) و مته های آهن (طلایی، کبالت، طرح کبالت و کونیک) استفاده بیشتری نسبت به مته های دیگر دارند.
مته خزینه
برای همه ما پیش آمده ک یک پیچ را بر روی سطوح فلزی و یا چوبی ببندیم ولی ته آن از سطح بالا تر بماند در این شرایط کار مته خزینه این می باشد ک یک حفره به اندازه ی قطر ته پیچ ایجاد می کند که پیچ بعد از بسته شدن بطور کامل با سطح هم سطح می شود. عموما صنایع چوب از این نوع مته بیشتر استفاده می کند.
لازم به ذکر است مته خزینه چوب دارای مته جداگانه بوده و اول یک سوراخ کوچک ایجاد کرده و بعد حفره پیچ را باز می کند ولی خزینه آهن بدونه مته بوده و بهتر است که قبل از خزینه کاری با سومبه یک فرورفتگی ایجاد کنید تا مته لحظه ی اول لغزش نکند.
مته گازور
مصرف این نوع مته در صنایع چوبی بوده که عموما برای ایجاد حفره ی لولای در های چوبی کابینت و کمد از آن استفاده می شود و یا برای ایجاد جای لامپ های هالوژن در کمد استفاده می شود.
یک نوع مته گازوز به نام گازور لبه دار که در سایز 35 میلی متر موجود است که از آن برای سوراخ کاری در یک عمق ثابت استفاده می شود.
مته چوب
مته های چوب عموما یک نوک تیز و پیشرو را دارا می باشند که باعث جلوگیری از لغزش مته در هنگام سوراخکاری می شود.
نوک تیز و گردگیر آن باعث شده تا با ظرافت بیشتری عمل سوراخکاری را انجام دهد.
مته برگی
این نوع مته هم در صنایع چوبی استفاده می شود و برای سوراخ کردن در قطر های بیشتر و بزرگتر مناسب است و کاربردی شبیه به مته گازور دارد.
مته پله ای(کاجی)
مته های پله ای یا کاجی ظاهری شبیه به پله و درخت کاج دارند به همین علت به این نام معروف اند، ساختار پله ای این مته سبب شده که بتوان با یک مته سوراخ کایی با قطر های مختلف ایجار کرد و شایان ذکر است که برای سوراخکاری در سایز های بزرگ این مته کاربردی تر بوده چون نیاز به تعویض مکرر مته ندارد. قطر سوراخ ایجاد شده حاصل از آن از سایز 4 میلی متر شروع شده و تا قطر های بیشتر میتواند ایجاد باشد.
این نوع مته مخصوص سطوح پلاستیک، آهن، چوب، آلومینیوم و… می باشد.
مته مرغک
این نوع مته در دستگاه های تراشکاری و ( CNC) های کوچک طلاسازی و یا صنعتی استفاده می شود.
این مته دارای دو سر یک شکل و یک قطر بوده که میتوان از آن به جای دو مته استفاده کرد یعنی که یک سوی این مته از بین رفت می توان مته را جدا کرد و از سوی دیگر آن استفاده کرداز این مته در صنعت طلاسازی در برشکاری پلاک های تخت استفاده می شود.
در صنعت از این مته برای ایجاد سوراخ های بزرگ استفاده می شود و به صورت دایره ای یا اشکال گوناگون شروع به برش دور آن شکل مورد نظرمی کند که بعد برش شکل مورد نظر را ایجاد می کند.
این مته یک سوراخ مخروطی ریز ایجاد میکند تا از لغزش مته بزرگتر جلو گیری می کند.
