Savez komunista
Ukoliko ste tražili drugo značenje, vidite članak Savez komunista (razvrstavanje).
|
|
Savez komunista (nem. Bund der Kommunisten) je bio prva komunistička organizacija radničke klase koja je stvorena 1847. godine u Londonu, pod rukovodstvom Karla Marksa i Fridriha Engelsa, reorganizacijom dotadašnje tajne revolucionarne organizacije „Saveza pravednih“ . Prestao je da postoji 1852. godine, ali je uprkos tome bio preteča kasnijih međunarodnih komunističkih organizacija. Na njegovim osnovama je 1864. godine osnovano Međunarodno udruženje radnika.
Borbu za osnivanje komunističke organizacije Karl Marks i Fridrih Engels su otpočeli organizovanjem mreže komunističkih dopisničkih komiteta za vezu, povezivanjem s radnicima i revolucionarima toga doba, propagiranjem svoga učenja među nemačkim, francuskim i belgijskim radnicima i borbom da pridobiju „Savez pravednih“, tj da ga oslobode zavereničkog karaktera i raznih maglovitih predstava o komunizmu. Ocenivši da su uslovi ispunjeni Marks i Engels su početkom 1847. godine stupili u „Savez pravednih“, pripremili njegovu reorganizaciju i na Prvom kongresu, juna 1847. godine u Londonu, osnovali Savez komunista.
Na Kongresu Savez komunista je dobio svoj naziv i usvojena su načela organizacije, koja je definisao Projekat statuta. Njime su utvrđena i ostala načela za izgradnju partije radničke klase. Na Drugom kongresu U Londonu, potvrđen je Statut, koji je prethodno bio prodiskutovan u svim osnovnim organizacijama Saveza; usvojena su programska načela i doneta odluka da Marks i Engels, koji su učestvovali u radu Kongresa, napišu manifest kao program Saveza komunista (Manifest komunističke partije).
Iako Savez komunista nije uspeo da se osnaži i omasovi, jer je odmah bio uvučen u revolucionarnu borbu 1848. godine, njegovi članovi su odigrali značajnu ulogu u revoluciji u Nemačkoj, boreći se na njenom levom, proletersko-plebejskom krilu, a mnogi od njih su bili osnovna snaga kasnije stvorene Prve internacionale. Savez je predstavljao prvu međunarodnu organizaciju radničke klase (članovi su osim Nemaca, bili i Francuzi, Belgijanci, Englezi, Česi, Južni Sloveni, Rusi, Skandinavci i dr.); njegov organ u toku revolucionarne 1848. godine bile su „Nove Rajnske novine“.
Posle izvesnog kolebanja, koje je nastalo zbog poraza revolucije, došlo je do rascepa u Savezu, na pitanju ocene dalje revolucionarne perspektive. Pošto je uz pomoć provokatora, pruska vlada organizovala u jesen 1852. godine tzv. „Kelnski proces protiv komunista“, na predlog Karla Marksa doneta je odluka o raspuštanju Saveza komunista - 17. novembra 1852. godine.
- Mala enciklopedija Prosveta (knjiga druga). „Prosveta“, Beograd 1959. godina.