David Owen
| Dejvid Oven | |
| |
| Mandat(i) | |
|---|---|
| Ministar vanjskih poslova Ujedinjenog Kraljevstva | |
| 1977 - 1979 | |
| Biografija | |
uredi  |
Dejvid Entoni Levelin Oven, Baron Oven (poznat i kao Lord Oven, na engleskom: The Right Honourable Dr. David Anthony Llewellyn Owen, Baron Owen of the City of Plymouth; 2. jula 1938) je britanski političar i bivši diplomat, najpoznatiji kao ministar vanjskih poslova od 1977. do 1979. godine, osnivač Socijaldemokratske partije i jedan od autora Vance-Owenovog plana kojim se bez uspjeha pokušao zaustaviti rat u BiH.
Porijeklom je iz Walesa, a diplomirao je medicinu te neko vrijeme radio kao neurolog i psihijatar, sudjelujući u istraživanjima Parkinsonove bolesti. Za politiku se zainteresirao kao tinejdžer za vrijeme Sueske krize te se nakon nekoliko godina priključio socijalističkom Fabijanskom društvu i Laburističkoj stranci. Kao laburistički kandidat je 1966. izabran za člana Parlamenta za Plymouth Sutton koga je zastupao do 1974. godine, kada je izrabran za zastupnika Plymouth Devenport gdje je ostao sve do 1992. godine i dobijanja plemićke titule.
Od 1968. do 1970. je služio kao niži ministar u laburističkoj vladi Harolda Wilsona. Nakon poraza laburista 1970. je postao glasnogovornik stranke za pitanja obrane, ali i jedan od najvatrenijih evropejaca u stranci, koji se zalagao za pristupanje UK Evropskoj ekonomskoj zajednici, a čemu se vodstvo stranke protivilo.
U vladu je ušao godine 1976. a ministrom vanjskih poslova postao godinu dana kasnije, nakon iznenadne smrti svog prethodnika Anthonya Croslanda. Tada je imao 35 godina i bio najmlađi šef britanske diplomacije nakon Anthonyja Edena. Owen se na tom mjestu istakao kada je u suradnji sa svojim američkim kolegom Cyrusom Vanceom stvorio mirovni plan temeljem koga će, u vrijeme njegovog nasljednika Lorda Carringtona biti potpisan Sporazum iz Lancaster Housea, kojim je okončan sukob u tadašnjoj Rodeziji.
Godine 1979. su laburisti izgubili izbore od konzervativaca na čelu sa Margaret Thatcher, a Owen se, kao i njegova stranka, našao u opoziciji. Među laburistima je radikalna neoliberalna politika nove vlade izazvala veliki zaokret prema ljevici čiji je predstavnik Michael Foot 1980. postao novi vođa sa programom koji je uključivao jednostrano nuklerano razoružanje Velike Britanije, izlazak iz Evropske ekonomske zajednice; sa time se Owen kao pro-evropski i atlantistički političar nije htio pomiriti.
Nakon što je stranka odbila Owenov prijedlog da se na sljedećim izborima za vođu stranke primijeni načelo jedan čovjek jedan glas, odnosno napusti sistem glasanja po blokovima gdje su 40 % glasova unaprijed držali uticajni sindikati, odlučio je napustiti laburiste te je zajedno sa još nekoliko pristaša osnovao Socijaldemokratsku partiju. Krajem iste godine je sa britanskim liberalima sklopio savez koji je na izborima 1983. uspio osvojiti veliki broj glasova, ali ne i veliki broj mjesta u Parlamentu (zbog većinskog sistema). Iako je Savez sljedećih godina nastavljao graditi svoju podršku, među partnerima su nastajala razilaženja oko nuklearnih projektila i rudarskog štrajka gdje je Owen promovirao "tvrdu liniju". Nakon izbora 1987. na kojima su rezultati bili ponovno razočaravajući, vođa liberala David Steel je predložio spajanje stranaka Saveza u jednu. Prijedlog je prihvaćen i tako su nastali današnji Liberalni demokrati; Owen se tome protivio, nastojeći sačuvati socijaldemokratski "brend" te je ostao u krnjem SDP-u.
Owen je do 1992. godine, kada je odslužio svoj posljednji parlamentarni mandat, stekao reputaciju "samodestruktivnog" političara, a među ljevičarskim intelektualcima je bio omražen zbog trajnog neprijateljstvima među laburistima, te bio često optuživan kao "korisni idiot" u službi Margaret Thatcher i konzervativaca. Nedugo nakon što je godine 1992. imenovan za plemića, u augustu iste godine je postao predstavnik EU na Međunarodnoj konferenciji za bivšu Jugoslaviji te zajedno sa svojim bivšim kolegom Vanceom nastojao stvoriti plan za trajni mir. Ti napori na kraju nisu urodili plodom, a kasnije je u britanskoj i svjetskoj javnosti kao razlog za to navođena Owenova nesposobnost i/li navodna pro-srpska pristanost. Godine 1994. je Evropski parlament izglasao rezoluciju kojom se traži njegova smjena, ali su mu svih 15 vlada tadašnje EU svejedno pružili podršku. Ostavku je podnio tek u maju 1995. kada ga je zamijenio švedski diplomat Carl Bildt.
Od imenovanja plemićem do danas, Lord Owen djeluje kao nezavisni političar. Od kraja 1990-ih je postao blizak s novim laburističkim vođom Tonyjem Blairom i podržavao njegov koncept tzv. Novih laburista, izjavljujući da ne isključuje mogućnost da se vrati svojoj staroj stranci; sa Blairom se međutim razišao zbog njegovih dugoročnih nastojanja da Britanija kao valutu uvede euro čemu se, usprkos svog nekadašnjeg evropejstva, počeo žestoko protiviti. Početkom 2011. je ponovno došao u žižu javnosti kao jedan od najglasnijih zagovornika zapadne vojne intervencije u rat u Libiji.
Od 1968. je u braku sa američkom književnom agenticom Deborah Owen (rođ- Schabert), s kojom ima troje djece - sinove Tristana i Garetha i kćer Lucy.
