1688

**1688. po kalendarima**
Gregorijanski	1688. (MDCLXXXVIII)
Ab urbe condita	2441.
Islamski	1099–1100.
Iranski	1066–1067.
Hebrejski	5448–5449.
Bizantski	7196–7197.
Koptski	1404–1405.
	Hindu kalendari
• Vikram Samvat	1743–1744.
• Shaka Samvat	1610–1611.
• Kali Yuga	4789–4790.
	Kineski
• Kontinualno	4324–4325.
• 60 godina	Yang Zemlja Zmaj; (od kineske Ng.)
Holocenski kalendar	11688.
	p • r • u
	Podrobnije: Kalendarska era

Milenijum:	2. milenijum
Vjekovi:	16. vijek – 17. vijek – 18. vijek
Decenija:	1650-e 1660-e 1670-e – 1680-e – 1690-e 1700-e 1710-e
Godine:	1685 1686 1687 – 1688 – 1689 1690 1691

Ovo je članak o godini 1688.

Godina 1688 (MDCLXXXVIII) bila je prijestupna godina koja počinje u četvrtak po gregorijanskom kalendaru odn. prijestupna godina koja počinje u nedjelju po 10 dana zaostajućem julijanskom kalendaru.

Događaji

Januar/Siječanj – Mart/Ožujak

zima 1687/88 - Kuga u Grčkoj ugrožava mletačku vojsku^[1].

14. 1. - Carske snage Antonija Caraffe zauzele zamak Munkač koji je branila Jelena Zrinska. Njen sin Franjo II. Rakoci će u ožujku biti uzet pod carevo skrbništvo. Caraffa će postati kraljevski komesar za Erdelj, gde će uzimati veći danak nego Turci i vladati brutalno (Erdelj tako ove godine postaje jedna od habsburških, posebnih, zemalja).
januar - Obolelog generala Dinevalda u Slavoniji zamenjuje varaždinski general grof Enea Silvio Caprara.
23. 2. - Janičari ubili velikog vezira Abaza Sijavuš-pašu, postavljen Nišandži Ismail-paša (smenjen u maju).
veljača, krajem - Luka Ibrišimović piše biskupu Borkoviću (sic!): zbog vojničke samovolje i oskudice hrane, Slavoncima ostaje da umru od gladi ili se ponovo podvrgnu Turcima (Ludvig Badenski potvrđuje u izvještaju četiri mjeseca kasnije)^[2].
8. 3. - Bečki Dvorski ratni savet naređuje da se "Srbi iz okoline" pošalju za pojačanje posade u Petrovaradinu. General Kaprara dovodi Srbe iz Gornje Slavonije^[3].
Veliki post (8. 3. - 24. 4.) - Jegen Osman-paša opljačkao "jadno srpsko kraljevstvo", 100.000 talira i mnoge dragocenosti^[4] - Turci opljačkali pećku riznicu skrivenu u kubetu Gračanice^[5], Jegen-paša odneo dragocenosti na devet konja.
mart - William Dampier otkrio Božićni otok.
30. 3. - Car postavio Longina Rajića za unijatskog vladiku u Sremu^[6].

April/Travanj – Jun/Lipanj

3. 4. - Francesco Morosini je novi mletački dužd (do 1694).
4 - 8. 4. - Mlečani napustili Atinu zbog kuge i prevelikih izdataka, prešli na ostrvo Poros, prevezli i stanovništvo^[7].
april/maj - Mlečani bombardovali Solun, ne bi li izvukli novac od stanovnika^[8].
4. 5. - Engleski kralj James II naređuje da njegova Deklaracija indulgencije, kojom se ukidaju kazneni zakoni protiv katolika i nekonformista, bude pročitana sa svih anglikanskih predikaonica - gnev pristalica Crkve Engleske.
9. 5. (29. 4. po j.k.) - Friedrich III. postaje knez odn. vojvoda Brandenburg-Pruske (od 1701. prvi kralj Pruske, vlada do 1713).
svibanj - Crnogorski zbor u Gradcu na čelu s vladikom Visarionom se izjasnio za mletačku vlast umesto sultanove^[9]. Crnogorci su ranije tokom proljeća odbili turski napad, a takođe i Kuči^[10].

19. 5. - Veliki turski rat: Turci predali Stolni Biograd nakon sedmomesečne blokade^[11].
25. 5. - Patrijarh Arsenije moli ruske careve za pomoć radi oslobođenja od turske vlasti. Takođe, sa vlaškim knezom Šerbanom Kantakuzinom i bivšim carigradskim patrijarhom Dionisijem moli iste careve da ih oslobode "Rimljana" tj. katolika (misija arhimandrita Isaije u Rusiji, koji je međutim uhapšen)^[12].
30. 5. - Bekri Mustafa-paša je novi veliki vezir (do 1689).
31. 5. - Marin Drago imenovan za kotorskog biskupa (do 1708).
8. 6. - Sedmorica biskupa, među kojima i kenterberijski nadbiskup William Sancroft zatvoreni zbog odbijanja Deklaracije indulgencije.
10. 6. - Engleski kralj dobio sina sa svojom katoličkom ženom - strah od katoličke dinastije u Engleskoj.

Jul/Srpanj – Septembar/Rujan

10. 7. (30. 6. po j.k.) - "Besmrtna sedmorica" uglednih Engleza šalju poziv Williamu, princu od Oranža da prinudi kralja da postavi Williamovu suprugu Mary za naslednicu.
10. 7. - Zemljotres u Smirni 1688. - najmanje 10.000 mrtvih u potresu i požaru.
11. 7. - Sijamska revolucija 1688.: Phetracha uzima vlast i proteruje zapadnjake.
12. 7. - Carska vojska osvojila Ilok (Kaprara). Biće zauzeti i Brod na Savi, Brčko, Šabac^[13].
13. 7. - Morejski rat: Mlečani započinju neuspešnu Opsadu Negroponta (Halkide) - traje do 21. oktobra^[14].
25. 7. - Janičarski garnizon napustio Titel bez borbe - nesmetana plovidba Dunavom do Beograda^[15].
29. 7. - U Austriji osnovana Dvorska komisija za uređenje imovinskih odnosa (Neo-acquistica, Neo-acquistische Hofkomission), na čelu sa kardinalom Kolonićem^[16]
ljeto - Bosanski biskup Nikola Ogramić-Olovčić poslao svoje decimatore da sakupljaju desetinu od Virovitice do Iloka - spor sa zagrebačkim biskupom^[17].
avgust, početkom - Ludvig Badenski sa hrvatskim četama bana Erdedija osvojio Kostajnicu, Jasenovac i Dubicu^[18].
avgust, prvih dana - Gen. Vetterani osvojio Karansebeš, Šikloš, Mehadiju i dr. - turske posade prelaze u ist. Srbiju a progone ih srpski ustanici, npr. zauzeli Oršavu nakon što su pobili bivšu karansebešku posadu^[19].

6. 8. - Austrijska vojska stigla u Zemun gde joj se pridružuju brojni Srbi, u naredna dva dana prešli na drugu stranu Save^[19].
9/10. 8. - Jegen Osman-paša pred povlačenje opljačkao i zapalio beogradsku varoš. Muslimanske porodice beže u tvrđavu ili ostatak Turske, mnogi usput stradaju od ustanika^[19].
avgust - Srpski garnizon predao Lugoš carskim snagama^[20]. Kapetan Prodan Šteta sa četom osvojio Kladovo^[21] (do juna '89).
24. 8. - Papa odredio habsburškog favorita Josepha Clemensa Bavarskog za kelnskog nadbiskupa i elektora - jedan od razloga za dolazeći rat sa Francuskom.
5. 9. - Carske snage zauzele Derventu, nakon čega Turci napuštaju Brčko^[18].
6. 9. - Opsada Beograda: carske trupe na čelu sa bavarskim knezom Maximilianom II. Emanuelom osvajaju Beograd (ostaju samo dve godine). Jevreji oterani u Nikolsburg u Moravskoj a njihove sinagoge i škole uništene^[22].
6. 9. - Car Leopold I. potpisao proglas kojim poziva narode Turskog carstva da mu se pridruže, uz jamčenje prava i sloboda^[21].

11. 9. - Mlečani osvojili Knin, istakao se Jovan Sinobad^[23], zarobljen Mehmed-paša Atlagić. Ove godine padaju i Vrlika i Kistanje.
septembar - Pavle Nestorović Dejak postavljen za komandanta Smedereva a Bunjevac Duja Marković za komandanta milicije u Somboru^[21].
20. 9. - Đorđe Branković dobija carsku povelju i grofovsku titulu; austrijskom dvoru predlaže osnivanje "ilirske države"^[23].
25. 9. - Dan nakon što je Luj XIV izdao manifest sa svojim zahtevima, francuska vojska prelazi Rajnu i ubrzo opseda Philippsburg (Sébastien Le Prestre de Vauban) - početak Rata Velike alijanse (odn. Devetogodišnjeg rata).
septembar-oktobar - Neuspešni Čiprovački ustanak u severozapadnoj Bugarskoj, od izbeglica će kasnije nastati Banatski Bugari.

Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac

17. 10. - Francuske snage bez otpora zauzele Mainz.
30. 10. - Francuske snage osvojile Philippsburg nakon jednomesečne opsade, general Ezéchiel de Mélac će sprovoditi Lujevu naredbu "Spalite Palatinat!".
oktobar i jesen - Srpski ustanici zauzeli užičku tvrđavu, kao i ranije Soko na Drini i Mačvu. Paša predao Zvornik carskom odeljenju. Pobunili se i Srbi u Bosni, porazili vojsku koja je krenula na Morović u Sremu. Imre Tekeli prilikom povlačenja prema Nišu ubio 1.200 Srba^[24]. Posle zauzeća Užica, iz okoline i Pomoravlja preseljeno 6.000 Srba u Slavoniju^[25].
8. 11. - Umro knez Vlaške Șerban Cantacuzino, nasleđuje ga Constantin Brâncoveanu (do 1714).

15. 11. (5. 11. po j.k.) - Počinje Slavna revolucija: William III. Oranski se iskrcao u Engleskoj, proglašava da će čuvati slobodu Engleske i protestantske vere. Podrška Jamesu se brzo topi.
13. 11. - Opsada Bangkoka okončana sporazumnim povlačenjem Francuza.
23. 11. - Oko 1.500 staroveraca se zapalilo u opsednutom Paleostrovskom manastiru na Onješkom jezeru.
novembar/decembar - Zane Grbičić imenovan za crnogorskog guvernadura, došao na Cetinje sa odeljenjem mletačke vojske^[23].
19. 12. - Car Leopold I. izdao zaštitni patent stanovnicima Hercegovine koji su izrazili spremnost da priđu Austriji^[26].
28. 12. - William Oranski stigao u London.

Kroz godinu

Hrvatski ban Nikola Erdedi bezuspešno napada Bihać^[27].
Franjo Ivanović postavljen za župana virovitičke i požeške županije, dobio komandu nad srpskim četama u Slavoniji^[3]. Veliki župan imenovan i u vukovarsko-srijemskoj županiji, ali stvarnu vlast imaju Ratno vijeće i Dvorska komora^[28].
Zagrebački biskup Mikulić (?) naselio Srbe pod vođstvom Ostoje Milinkovića u Gradišće na r. Trepči^[29].
Aleksandar Ignacije Mikulić Brokunovečki imenovan zagrebačkim biskupom (do 1694).
Mitropolit dabrobosanski Atanasije Ljubojević se mora povući iz Sarajeva u Bosansku Krajinu, a odatle sa narodom u Baniju, postavio vikara u Komogovini.
Turci izvršili pokolj na Goliji^[30].
Mileševski arhimandrit Dositej pobegao s nekoliko monaha u Slavoniju i osnovao manastir Pakru^[31], bio u Moskvi gde se carevima žalio na pustošenje^[4].
Leopold Kolonić postavljen i za kaločkog nadbiskupa.
Prvi spomen Kotoribe.
c. Edward Lloyd otvara kafanu Lloyd's Coffee House - iz ovog sastajališta će nastati tržište osiguranja Londonski Lojd (Lloyd's of London).
Prvi pomen balalajke.

Rođenja

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1688.

januar - Juraj Jánošík, drumski razbojnik († 1713)
8. 2. - Emanuel Swedenborg, naučnik, filozof, mistik († 1772)
4. 4. - Joseph-Nicolas Delisle, astronom, kartograf († 1768)
6. 7. - Ladislav Valentić, pisac († iza 1713)
14. 8. - Friedrich Wilhelm I., kralj Pruske, elektor Brandenburga († 1740)
21. 8. - Alexander Pope, pesnik († 1744)
10. 6. - Јаков Фрањо Едвард од Велса, "Stari pretendent" na engleski presto († 1766)
c. - Nader-šah Afšar, persijski vladar († 1747)

Smrti

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1688.

28. 1. - Ferdinand Verbiest, jezuitski misionar u Kini (* 1623)
23. 3. - Marcantonio Giustinian, mletački dužd (* 1619)
9. 5. - Friedrich Wilhelm, izborni knez Brandenburga, vojvoda u Pruskoj (* 1620)
3. 6. - Maximilian Heinrich Bavarski, nadbiskup Kelna (* 1621)
5. 6. - Constantine Phaulkon, grčki avanturista u Sijamu (* 1647)
11. 7. - Narai, sijamski kralj (* 1633)
25. 8. - Henry Morgan, pirat (* ca. 1635)
31. 8. - John Bunyan, književnik (* 1628)
5. 9. - Otto Wilhelm Königsmarck, mletački zapovednik (* 1639)
9. 10. - Claude Perrault, arhitekta, anatom (* 1613)
23. 10. - Charles du Fresne, sieur du Cange, filolog, istoričar (* 1610)
8. 11. - Šerban Kantakuzin, knez Vlaške (* 1640)
? - Krsto Ivanović, pjesnik i pisac iz Budve (* 1628)

Reference

↑ Setton, 334
↑ Historija n. J., 1002
↑ ^3,0 ^3,1 Istorija s. n. III-1, 498
↑ ^4,0 ^4,1 Istorija s. n. III-1, 544
↑ Istorija Pećke patrijaršije. rastko.rs
↑ Slijepčević, dr. Đoko. Borba protiv unijaćenja. svetosavlje.org
↑ Setton, 341
↑ Setton, 352
↑ Historija n. J., 552
↑ Historija n. J., 815
↑ Géza Dávid; Pál Fodor (2007). Ransom Slavery Along the Ottoman Borders: (Early Fifteenth - Early Eighteenth Centuries). BRILL. str. 173–. ISBN 90-04-15704-2.
↑ Istorija s. n. III-1, 503-4
↑ Šišić, Hrvatska povijest 2-V
↑ Setton, 354-8
↑ Istorija s. n. III-1, 504
↑ Istorija s. n. IV-1, 39
↑ Historija n. J., 1003-4
↑ ^18,0 ^18,1 Istorija s. n. III-1, 499
↑ ^19,0 ^19,1 ^19,2 Istorija s. n. III-1, 505
↑ Istorija s. n. III-1, 500
↑ ^21,0 ^21,1 ^21,2 Istorija s. n. III-1, 506
↑ Los judíos en Serbia, rastko.rs
↑ ^23,0 ^23,1 ^23,2 Vladimir Ćorović, Dalje borbe s Turcima, rastko.rs
↑ Istorija s. n. III-1, 507
↑ Istorija s. n. III-1, 510
↑ Istorija s. n. III-1, 501
↑ Historija n. J., 1001
↑ Historija n. J., 1003
↑ Istorija s. n. III-1, 495
↑ Istorija s. n. III-1, 509
↑ Istorija s. n. III-1, 541

Literatura

Ferdo Šišić. Hrvatska povijest. Drugi dio /Poglavlje V.. (hr Wikizvor)
Kenneth Meyer Setton. Venice, Austria, and the Turks in the Seventeenth Century. American Philosophical Society; 1991. ISBN 978-0-87169-192-7.
Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959
Istorija srpskog naroda, Treća knjiga, prvi tom, Srbi pod tuđinskom vlašću 1537-1699, SKZ Beograd 1993, ISBN 86-379-0383-5 (III-1)
Istorija srpskog naroda, Četvrta knjiga, prvi tom, Srbi u XVIII veku, SKZ Beograd 1986 (IV-1)

[1] Setton, 334

[2] Historija n. J., 1002

[isn498-3] 3,0 ^3,1 Istorija s. n. III-1, 498

[isn544-4] 4,0 ^4,1 Istorija s. n. III-1, 544

[5] Istorija Pećke patrijaršije. rastko.rs

[6] Slijepčević, dr. Đoko. Borba protiv unijaćenja. svetosavlje.org

[7] Setton, 341

[8] Setton, 352

[9] Historija n. J., 552

[10] Historija n. J., 815

[DávidFodor2007-11] Géza Dávid; Pál Fodor (2007). Ransom Slavery Along the Ottoman Borders: (Early Fifteenth - Early Eighteenth Centuries). BRILL. str. 173–. ISBN 90-04-15704-2.

[12] Istorija s. n. III-1, 503-4

[sishp2V-13] Šišić, Hrvatska povijest 2-V

[14] Setton, 354-8

[15] Istorija s. n. III-1, 504

[16] Istorija s. n. IV-1, 39

[17] Historija n. J., 1003-4

[Istorija_s._n._III-1,_499-18] 18,0 ^18,1 Istorija s. n. III-1, 499

[isn505-19] 19,0 ^19,1 ^19,2 Istorija s. n. III-1, 505

[20] Istorija s. n. III-1, 500

[isn506-21] 21,0 ^21,1 ^21,2 Istorija s. n. III-1, 506

[22] Los judíos en Serbia, rastko.rs

[vcdbst-23] 23,0 ^23,1 ^23,2 Vladimir Ćorović, Dalje borbe s Turcima, rastko.rs

[isn507-24] Istorija s. n. III-1, 507

[25] Istorija s. n. III-1, 510

[26] Istorija s. n. III-1, 501

[27] Historija n. J., 1001

[28] Historija n. J., 1003

[29] Istorija s. n. III-1, 495

[30] Istorija s. n. III-1, 509

[31] Istorija s. n. III-1, 541

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

[31]