زده کوونکی
| عمومي مالومات | |
|---|---|
| ځانګړې وېشنيزه |
زده کونکی (په انګرېزي: student) د هغه چا مانا لري چې زده کړې کوي او په اصطلاح کې دا د پوهنتون څخه دمخه د زده کړې کچې رسمي زده کونکو ته راجع کولو لپاره کارول کیږي. په یوه تعلیمي سیسټم کې، کله چې یو څوک زده کړه کوي "نورو څه ویلي او کړي دي" او ورته ویل کیږي چې "څنګه یې د ساینس پېچلې ستونزې حل کړې دي". هغه یوازې هغه وخت څېړونکی او ساینس پوه دی چې پخپله د پوهې اخري حد ته ورسیږي او یوه نوې ستونزه کشف یا حل کړي. [۱]
د زده کوونکو ورځ
[سمول]- د نومبر 17 د زده کونکو د نړیوالې ورځې په توګه پېژندل کیږي چې د ټولو زده کونکو په یاد کې چې په دویمه نړیواله جګړه کې وژل شوي لمانځل کيږي. [۲]
په ټوله نړۍ کې زده کونکي
[سمول]
ایران
[سمول]
په ایران کې زده کوونکي په اوه کلنۍ کې لومړني ښوونځي ته ځي او شپږ کاله زده کړې کوي، بیا درې کاله په منځني ښوونځي کې او بیا درې کاله په ښوونځي (لېسه) کې تیروي. د لومړني ښوونځي په دریم کال کې، دوی یو ډګر غوره کوي، شپږ اصلي ساحې په لاندې ډول دي:
- د ریاضیاتو فزیک
- تجرباتي (طبیعي) علوم
- ادبیات او انسانیتونه
- حرفوي
- کار او پوهه
- اسلامي علوم او پوهه
د منځني ښوونځي د لومړۍ دورې له پای ته رسېدو وروسته، زده کونکي به د منځني ښوونځي دوهم دور ته داخل شي او په مطلوب ساحه کې زده کړه وکړي. د عالي لیسې د دوهم کال له بشپړولو او د ډیپلوم ترلاسه کولو وروسته، هغه زده کونکي چې په پوهنتون کې خپلو زده کړو ته دوام ورکوي د داخلې ازموینې لپاره چمتو کیږي. [۳]
افغانستان
[سمول]په افغانستان کې ښوونځی په درې کته ګوريو وېشل کيږي چې لومړی پړاو يې لومړنی ښوونځی وي چې شپږ کاله دوام کوي،او په دوه پړاوو وېشل کيږي:
لومړی پړاو: په دې دوره کې زده کوونکو ته د ژوند اداب، کلتور او ليک لوست او شمېر ورزده کول کيږي، چې معمولاً لومړي ټولګي کې يې له اووه کلنۍ کښته زده کوونکي نه نيسي او له اووه کلنۍ پيل کيږي.
دوهم پړاو يې هم درې کاله دوام کوي او زده کوونکي پکې له نويو مضامينو سره اشنا کيږي.
دوهم يې منځنی ښوونځی دی چې زده کوونکي پکې د نويو نورو مضامينو او نړيوالو ژبو زده کولو سره مخ کيږي.
دريم ښوونځی دی چې په دې دوره کې زده کوونکو مضامين بدليږي او بالاخره زده کوونکی د دولسم ټولګي له فراغت وروسته د زده کړو سند ( شهادتنامه ) ترلاسه کوي چې له دې وروسته کولای شي پوهنتونونو ته لار پيدا کړي.
البته هېره دې نه وي چې د ښوونځي دا ډول وېشنه د رېشتو او څانګو د بېلتون لپاره نه دی يوازې د ښوونځي د اداري مديريت او تنظيم او د زد کوونکو د چارو د تنظيم او مضامينو د سلسله مراتبو لپاره شوې ده، که د دې پرځای په ښوونځي نظام کې لومړني درې کلونه د وړکتون پر نوم شوې وای او په دې درې کلونو کې زده کوونکي ته يوازې او يوازې ژوند اداب، ليک لوست او شمېر په ابتدايي بڼه ورکړل شوای وای ښه به وای.
دوهمه درې کلنه دروه لومړنی ښوونځی بلل شوی وای او زده کوونکی د نړۍ د موجوده تخنيک، پوهې، ساينس او تېکنالوژۍ سره اشنا شوی وای او دا ورزده کړای شوای وای چې څه شی ولولي او کوم تخنيک سره دوی مينه لري هغه مسلک ځان لپاره انتخاب کړي دا به غوره وای.
دريمه درې کلنه دوره رېشته بندي شوي وای هر چا چې هره څانګه خوښولی هماغه څانګه يې ټاکلې وای او په دې دوره کې عملي کارونو زده کړې هم وای مانا دا چې يوازې ښوونيزه او کتابي بڼه يې نه لرلی، کسبونه او تخنيکونه په نوې او معاصره بڼه او د برېښنايي توکو په مرسته ورزده کړای شوای وای، ترڅو يو مسلک دوی په تخنيکي توګه زده کړای وای.
په څلورمه درې کلنۍ دوره کې زده کوونکی د خپل مسلک په مسلکي ډول د زده کولو او له هغې نه د ګټې اخيستلو لپاره ځانګړی شوای وای، د بېلګې په توګه يوه زده کوونکي د فلزاتو او فزيکي شيانو د جوړولو په څانګه کې کړې وای، نو هغه بايد د دې قابل وای چې څنګه له فلزکارۍ کار واخلي، د خرادۍ ماشينونو رول څه شی دی، د ستونزې د حل لپاره د مفکورې پيدا کول او د هغې انځورول او بلاخره ستونزې د حل په پار په عملي توګه د يو څيز جوړول څنګه وکړي.
سویډن
[سمول]د سویډن د تعلیمي سیسټم د ارزښتونو پر بنسټ، ټول خلک، پرته له دې چې جنسیت ، نژاد ، توکم ، مذهب او نور، باید د وړیا زده کړې فرصت ولري. په سویډن کې اجباري زده کړې د اوو څخه تر شپاړس کلنو ماشومانو لپاره دي (مخکې له دې چې عالي ښوونځي ته داخل شي). په سویډن کې دولتي ښوونځي د هرچا لپاره وړیا دي او د هغو مهاجرینو ماشومان چې په دغه هیواد کې د اوسیدو اجازه لري هم کولای شي په دغو ښوونځیو کې چې ډیرې اسانتیاوې لري له وړیا زده کړو څخه برخمن شي. د زده کړې لګښت سربیره، په سویډن کې د زده کونکو لپاره د ژوند لګښت لګښتونه لکه خواړه ، جامې ، تفریح ، عامې روغتیا ، سفر ، او نور شامل دي. [۴]
اړوندې پوښتنې
[سمول]- زدکړيال
سرچينې
[سمول]- ↑ رجایی ریزی، حمید، اندیشنامه چیست؟، دیباچه، ص 12
- ↑ ویکیپدیای انگلیسی
- ↑ کتاب برنامهریزی تحصیلی و شغلی
- ↑ کينډۍ:یادکرد وب
