Trzmielec

Trzmielec
	Psithyrus
	Lepeletier, 1833
	; Bombus (Psithyrus) rupestris
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Podtyp	tchawkodyszne
Gromada	owady
Rząd	błonkoskrzydłe
Podrząd	trzonkówki
Nadrodzina	Aopidea
Rodzina	pszczołowate
Plemię	Bombini
Rodzaj	Bombus
Podrodzaj	trzmielec
	Multimedia w Wikimedia Commons

Trzmielec, brzmik (Psithyrus) – podrodzaj dużych, krępych pszczół zaliczanych do rodzaju Bombus, pasożytujących na społecznościach innych gatunków swojego rodzaju. Z powodu odmiennej biologii i morfologii dawniej były klasyfikowane w randze odrębnego rodzaju.

Budowa^[2]

Trzmielce z wyglądu przypominają trzmiele, często dany gatunek ubarwieniem przypomina swojego gospodarza. Samice trzmielców różnią się od samic trzmieli przyciemnionymi skrzydłami, zagiętym w dół odwłokiem i brakiem koszyczków na trzeciej parze odnóży. Samce można odróżnić od samców trzmieli m.in. po budowie aparatu kopulacyjnego (u trzmielców jest mniej zesklerotyzowany niż u trzmieli), jednak sprawdzenie tej cechy wymaga spreparowania owada.

Biologia i ekologia

Trzmielce, podobnie jak i trzmiele, charakteryzują się jednorocznym cyklem życiowym. Są obligatoryjnymi pasożytami społecznymi gatunków eusocjalnych^[3]. Samica, po mającym miejsce w końcu lata zapłodnieniu, zimuje (hibernacja) w komorze podziemnej. W kolejnym roku wychodzi (lecz później od samic trzmieli), wyszukuje w pełni rozwinięte gniazdo pasożytowanego gatunku trzmiela i zajmuje miejsce tamtejszej królowej, czasami zabijając ją^[4]. U trzmielców nie występuje kasta robotnic. Korzystają one z robotnic pasożytowanego gatunku.

Jaja składa w plastry gospodarza. Z jaj lęgną się czerwie (lęg trwa do tygodnia), są intensywnie karmione, a po 2 tygodniach tworzą kokony i przepoczwarzają się. Rozwój od jaja do owada doskonałego trwa od 28 do 40 dni.

Samce pojawiają się w końcu lata, ostatnie na świat przychodzą płodne samice. Liczebność gniazda może sięgać do 100 osobników.

Gniazdo trzmielców jest de facto gniazdem stworzonym przez królową trzmieli – nie różni się więc w budowie od gniazda gatunku pasożytowanego.

Klasyfikacja

Do tej grupy zaliczono około 30 gatunków. Takson uznawany jest za monofiletyczny^[5].

W Polsce występuje 9^[6]^[7]:

Bombus (Psithyrus) barbutellus – trzmielec ogrodowy
Bombus (Psithyrus) bohemicus – trzmielec gajowy
Bombus (Psithyrus) campestris – trzmielec żółty
Bombus (Psithyrus) flavidus – trzmielec północny
Bombus (Psithyrus) norvegicus – trzmielec górski
Bombus (Psithyrus) quadricolor – trzmielec czterobarwny
Bombus (Psithyrus) rupestris – trzmielec czarny
Bombus (Psithyrus) sylvestris – trzmielec leśny
Bombus (Psithyrus) vestalis – trzmielec ziemny

Przypisy

↑ Psithyrus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ AnetaA. Sikora AnetaA. i inni, Pszczoły w mieście : trzmiele Wrocławia, Stowarzyszenie Natura i Człowiek, 2018, ISBN 978-83-945844-1-2, OCLC 1241609974 [dostęp 2022-09-29] .
↑ AtsushiA. Kawakita AtsushiA. i inni, Phylogeny, historical biogeography, and character evolution in bumble bees (Bombus: Apidae) based on simultaneous analysis of three nuclear gene sequences, „Molecular Phylogenetics and Evolution”, 31 (2), 2004, s. 799–804, DOI: 10.1016/j.ympev.2003.12.003 (ang.).
↑ Sladen, F.W.L. (Frederick WilliamF.W.L.(F.W. Lambert) F.W.L. (Frederick WilliamF.W.L.(F.W., 1876?-1921., The humble-bee : its life-history and how to domesticate it with descriptions of all the British species of Bombus and Psithyrus, MacMillan, 1912, ISBN 0-665-65057-4, OCLC 1083924264 [dostęp 2022-09-29] .
↑ S.A.S.A. CAMERON S.A.S.A., H.M.H.M. HINES H.M.H.M., P.H.P.H. WILLIAMS P.H.P.H., A comprehensive phylogeny of the bumble bees (Bombus), „Biological Journal of the Linnean Society”, 91 (1), 2007, s. 161–188, DOI: 10.1111/j.1095-8312.2007.00784.x (ang.).
↑ Fauna Polski - charakterystyka i wykaz gatunków. Bogdanowicz W., Chudzicka E., Pilipiuk I. i Skibińska E. (red.). T. I. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2004. ISBN 83-88147-04-8.
↑ AnetaA. Sikora AnetaA. i inni, Pszczoły w mieście : trzmiele Wrocławia, Stowarzyszenie Natura i Człowiek, 2018, ISBN 978-83-945844-0-5, OCLC 1150445195 [dostęp 2022-03-11] .

Bibliografia

Tadeusz Pawlikowski "A field guide to identification of bumblebees in Poland"

[itis-1] Psithyrus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[2] AnetaA. Sikora AnetaA. i inni, Pszczoły w mieście : trzmiele Wrocławia, Stowarzyszenie Natura i Człowiek, 2018, ISBN 978-83-945844-1-2, OCLC 1241609974 [dostęp 2022-09-29] .

[Kawakita-3] AtsushiA. Kawakita AtsushiA. i inni, Phylogeny, historical biogeography, and character evolution in bumble bees (Bombus: Apidae) based on simultaneous analysis of three nuclear gene sequences, „Molecular Phylogenetics and Evolution”, 31 (2), 2004, s. 799–804, DOI: 10.1016/j.ympev.2003.12.003 (ang.).

[4] Sladen, F.W.L. (Frederick WilliamF.W.L.(F.W. Lambert) F.W.L. (Frederick WilliamF.W.L.(F.W., 1876?-1921., The humble-bee : its life-history and how to domesticate it with descriptions of all the British species of Bombus and Psithyrus, MacMillan, 1912, ISBN 0-665-65057-4, OCLC 1083924264 [dostęp 2022-09-29] .

[Cameron-5] S.A.S.A. CAMERON S.A.S.A., H.M.H.M. HINES H.M.H.M., P.H.P.H. WILLIAMS P.H.P.H., A comprehensive phylogeny of the bumble bees (Bombus), „Biological Journal of the Linnean Society”, 91 (1), 2007, s. 161–188, DOI: 10.1111/j.1095-8312.2007.00784.x (ang.).

[FaunaT1-6] Fauna Polski - charakterystyka i wykaz gatunków. Bogdanowicz W., Chudzicka E., Pilipiuk I. i Skibińska E. (red.). T. I. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2004. ISBN 83-88147-04-8.

[7] AnetaA. Sikora AnetaA. i inni, Pszczoły w mieście : trzmiele Wrocławia, Stowarzyszenie Natura i Człowiek, 2018, ISBN 978-83-945844-0-5, OCLC 1150445195 [dostęp 2022-03-11] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

Budowa[2]

Biologia i ekologia

Klasyfikacja

Przypisy

Bibliografia

Budowa^[2]