Sałata tatarska

Sałata tatarska
	; Sałata tatarska na plaży w Świnoujściu Warszowie
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	astrowce
Rodzina	astrowate
Podrodzina	Cichorioideae
Rodzaj	sałata
Gatunek	sałata tatarska
	Nazwa systematyczna
	Lactuca tatarica (L.) C.A.Mey.; Verz. Pfl. Casp. Meer. 56. 1831
Synonimy
	Sonchus tataricus L.; Agathyrsus tataricus (L.) D. Don; Crepis charbonnelii H. Léveillé; Lactuca multipes H. Léveillé & Vaniot; Lagedium tataricum (L.) Soják; Mulgedium alatoicum C. H. An; Mulgedium roborovskii Tzvelev; Mulgedium runcinatum Cassini; Mulgedium tataricum (L.) Candolle; Sonchus lactucoides Bunge;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Sałata tatarska (Lactuca tatarica (L.) C.A.Mey.) – gatunek rośliny należący do rodziny astrowatych, z sekcji Mulgedium w obrębie rodzaju Lactuca^[3]. Występuje w Ameryce Północnej, Azji^[4] i południowo-wschodniej Europie, poza tym zawlekany i zadomowiony, m.in. nad Bałtykiem^[5]. Zasiedla siedliska ruderalne, jest chwastem na polach, rośnie w miejscach zasolonych, nad morzami^[5], rzekami i jeziorami, na wydmach i w miejscach żwirowych^[4].

Rozmieszczenie geograficzne

Sałata tatarska rośnie na rozległych obszarach Azji od Chin, Mongolii i Syberii poprzez Azję Środkową i północne Indie, Pakistan i Afganistan po rejon Kaukazu^[4]^[6]. W Europie naturalny zasięg obejmuje wschodnią i południowo-wschodnią część kontynentu na północ od Morza Czarnego po Bułgarię na zachodzie^[6]. W Ameryce Północnej gatunek jest szeroko rozprzestrzeniony od Alaski na północy po Kalifornię i Teksas na południu^[6]^[3].

Jako gatunek zawleczony rozprzestrzenia się od początków XX wieku wzdłuż wybrzeży Morza Bałtyckiego i Północnego oraz na siedliskach ruderalnych w części kontynentalnej Europy Środkowej^[7].

W Polsce rośnie na wybrzeżu bałtyckim w zachodniopomorskim oraz notowany bywa na terenach kolejowych w południowo-wschodniej części kraju^[5].

W górach Azji rośnie do rzędnej 4300 m n.p.m.^[4]

Morfologia

Łodyga: Sztywna, prążkowana osiąga od kilku cm do ponad 80 cm wysokości^[5], naga^[4].
Organy podziemne: Korzeń główny osiąga ponad 5 m głębokości, a na korzeniach bocznych rozwijają się pąki pozwalające na rozwój odrośli korzeniowych^[5].
Liście: Skupione głównie w dolnej części pędu, szarozielone do sinych, dość tęgie, nagie^[4], ewentualnie za młodu krótkotrwale pokryte pajęczynowatymi włoskami^[5]. Mają kształt podługowaty do równowąskiego i wymiary 6–19 × 2–6 cm. U nasady są zwężone, blaszka bywa pierzastodzielna, lirowata i nierówno ząbkowana do równowąskiej^[4]. Górne liście obejmują nasadą łodygę, dolne mają oskrzydlone ogonki^[5].
Kwiaty: Zebrane w koszyczki, a te w rozgałęziony kwiatostan złożony typu wiechy lub grona^[5]. Okrywa koszyczka w kształcie walcowatym, z wiekiem szersza, dzwonkowata, o długości do 1,5 cm. Kwiaty niebieskofioletowe^[5].
Owoce: Równowąskie niełupki z dobrze rozwiniętym puchem kielichowym^[5].

Biologia i ekologia

Bylina. Kwitnie od maja do października^[5]. Rośnie na plażach nadmorskich^[5], na wydmach, brzegach rzek i jezior, skrajach pól, terenach o podłożu żwirowym^[4]. Jest halofitem fakultatywnym^[5].

Roślina zawiera trujący sok mleczny^[8].

Liczba chromosomów 2n = 18^[5].

Zmienność

Podgatunek nominatywny Lactuca tatarica subsp. tatarica występuje w Eurazji. Rośliny z Ameryki Północnej zaliczane są do podgatunku Lactuca tatarica subsp. pulchella (Pursh) Stebbins^[6].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2017-08-28] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Taxon: Lactuca tatarica (L.) C. A. Mey.. [w:] U.S. National Plant Germplasm System [on-line]. [dostęp 2017-08-28].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Lactuca tatarica (Linnaeus) C. A. Meyer. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2017-08-28].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ Pawłowski B., Jasiewicz A. (red.): Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych. T. XIII. Warszawa, Kraków: PAN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1972, s. 132-133.
↑ ^a ^b ^c ^d Lactuca tatarica. [w:] Den Virtuella Floran [on-line]. Naturhistoriska riksmuseet. (Za: Hultén, E. & Fries, M. 1986. Atlas of North European vascular plants: north of the Tropic of Cancer I-III. – Koeltz Scientific Books, Königstein). [dostęp 2017-08-28].
↑ Knapp H.D., Jage H.. Zur Ausbreitungsgeschichte von Lactuca tatarica (L.) C. A. Meyer in Mitteleuropa. „Feddes Repertorium”. 89, 7-8, s. 453–474, 1978. DOI: 10.1002/fedr.19780890705.
↑ Barbara Sudnik-Wójcikowska, Agnieszka Krzyk: Rośliny wydm, klifów, solnisk i aluwiów. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2015, s. 171. ISBN 978-83-7763-288-8.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2017-08-28] (ang.).

[grin-3] Taxon: Lactuca tatarica (L.) C. A. Mey.. [w:] U.S. National Plant Germplasm System [on-line]. [dostęp 2017-08-28].

[china-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Lactuca tatarica (Linnaeus) C. A. Meyer. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2017-08-28].

[pawlowski-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ Pawłowski B., Jasiewicz A. (red.): Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych. T. XIII. Warszawa, Kraków: PAN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1972, s. 132-133.

[floran-6] Lactuca tatarica. [w:] Den Virtuella Floran [on-line]. Naturhistoriska riksmuseet. (Za: Hultén, E. & Fries, M. 1986. Atlas of North European vascular plants: north of the Tropic of Cancer I-III. – Koeltz Scientific Books, Königstein). [dostęp 2017-08-28].

[7] Knapp H.D., Jage H.. Zur Ausbreitungsgeschichte von Lactuca tatarica (L.) C. A. Meyer in Mitteleuropa. „Feddes Repertorium”. 89, 7-8, s. 453–474, 1978. DOI: 10.1002/fedr.19780890705.

[sudnik-8] Barbara Sudnik-Wójcikowska, Agnieszka Krzyk: Rośliny wydm, klifów, solnisk i aluwiów. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2015, s. 171. ISBN 978-83-7763-288-8.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]