Paramaribo
5°49′25″N 55°10′11″W/5,823611 -55,169722
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Dystrykt | |
| Data założenia |
1603 |
| Powierzchnia |
183 km² |
| Wysokość |
3 m n.p.m. |
| Populacja (2012) • liczba ludności • gęstość |
|
| Nr kierunkowy |
+597 |
Położenie na mapie Surinamu  | |
| 5°49′25″N 55°10′11″W/5,823611 -55,169722
| |
| Strona internetowa | |
| Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Typ |
kulturowy |
| Spełniane kryterium |
II, IV |
| Numer ref. | |
| Region[b] |
Ameryka Łacińska i Karaiby |
| Historia wpisania na listę | |
| Wpisanie na listę | |
Paramaribo[1], nazywane także Parbo[2] – stolica Surinamu, położona nad rzeką Surinam, na wybrzeżu Oceanu Atlantyckiego.
W 2002 roku zabytkowe centrum Paramaribo zostało wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Nazwa
[edytuj | edytuj kod]Pochodzenie nazwy miasta nie jest do końca wyjaśnione i istnieje ok. 20 różnych hipotez[3]. Jedna z nich upatruje związku z wyrażeniem z języka Indian Tupi-Guarani para maribo, co w dosłownym tłumaczeniu oznacza „ludzi znad wielkiej rzeki”[3]. Inna – z wyrażeniem z języka Indian Carib-Karina paramuru, nazwy jednego z drzew[3]. Jednak za najbardziej prawdopodobne uznaje się pochodzenie od paramaru-bo, gdzie paramaru oznacza tęczę, a bo – miejsce[3].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Początki Paramaribo sięgają czasów prekolumbijskich, kiedy na zachodnim brzegu Surinamu 15 km od wybrzeża Oceanu Atlantyckiego istniała wioska indiańska, w pobliżu której w 1614 roku osiedli czasowo handlarze holenderscy[2][4]. Położenie to pozwalało na funkcjonowanie portu w głębi lądu bez ryzyka, że statki utkną na mieliźnie[2].
W XVII wieku działali tu również krótko handlarze francuscy, którzy wznieśli pierwszy drewniany fort[2]. W 1651 roku angielski gubernator Barbadosu Francis Willoughby (1613–1666) założył tu prywatną posiadłość i rozbudował francuski fort, nadając mu nazwę Fort Willoughby[3]. Willoughby promował osadnictwo w regionie i rozwój plantacji trzciny cukrowej[3]. Podczas II wojny angielsko-holenderskiej Fort Willoughby został zdobyty przez wojska holenderskie pod dowództwem admirała Abrahama Crijnssena, który zmienił nazwę osady na Nieuw Middelburg oraz fortu na Fort Zeelandia[3]. Na mocy traktatu w Bredzie z 1667 roku kończącego II wojnę angielsko-holenderską Paramaribo przeszło w ręce holenderskie[3]. Brytyjczycy jednak ponownie zajęli fort pod koniec 1667 roku, lecz Crijnssen odbił fort ponownie w 1668 roku[3]. W 1683 roku gubernatorem Surinamu został Cornelis van Aerssen van Sommelsdijck (1637–1688), który wzniósł swoją siedzibę w Paramaribo i rozbudował fort[3]. Van Aerssen został zamordowany podczas buntu własnych żołnierzy w 1688 roku[3].
Na początku XVIII wieku Paramaribo było dobrze prosperującym ośrodkiem eksportu cukru, z ok. 500 domami i dzielnicami niewolników pracujących na okolicznych plantacjach[3]. Bagniste tereny Paramaribo zostały odwodnione poprzez system kanałów, co umożliwiło dalszy szybki rozwój miasta w drugiej połowie XVIII wieku[3]. Bezpieczeństwo miasta zostało zwiększone poprzez budowę fortu Nieuw Amsterdam i do Paramaribo przenieśli się właściciele plantacji, pozostawiając plantacje w rękach zarządców[5][4]. Na początku XIX wieku Paramaribo miało 2 tysiące domów, a jego mieszkańcy czerpali dochody z eksportu cukru produkowanego w ponad 600 plantacjach[5]. Centrum miasta dwukrotnie strawił pożar – w 1821 i 1832 roku – spaliło się 400 domów[5]. W połowie XIX wieku wiele plantacji podupadło wskutek złego zarządzania i abolicji – przetrwało mniej niż 100 plantacji, co odbiło się negatywnie na rozwoju gospodarczym Paramaribo[5]. W mieście zaczęli osiedlać się byli niewolnicy i zbiegowie, a także indiańscy, chińscy i jawajscy pracownicy sprowadzeni w latach 1873–1939 do pracy na plantacjach[5]. Kolejnym impulsem do rozwoju miasta było rozpoczęcie wydobycia złota w Borwnsbergu oraz boksytów w Moengo i Paranam[5]. W 1945 roku miasto miało 13 tys. domów i 75 tys. mieszkańców[5].
Paramaribo pozostawało w posiadaniu holenderskim od 1667 roku przez trzy stulecia, z wyjątkiem krótkich okresów panowania brytyjskiego w latach 1799–1802 i 1804–1815[3].
Miasto rozwinęło się dalej po II wojnie światowej dzięki przemysłowi (produkcji margaryny, cementu i piwa) i turystyce[6]. W Paramaribo funkcjonuje Anton de Kom Universiteit van Suriname założony w 1968 roku[6].
Architektura
[edytuj | edytuj kod]Historyczne centrum Paramaribo obejmuje drewnianą zabudowę z okresu kolonialnego z zachowanym oryginalnym układem ulic[7], w trójkącie wyznaczonym przez rzekę Surinam na południu, kanał Sommelsdijck na północnym wschodzie i ulicę Zwartenhovenbrug Straat na północnym zachodzie[8]. W jego południowo-zachodniej części znajdują się[8]:
- Fort Zeelandia – fort z 1667 roku[7]
- Pałac Prezydencki – dawna siedziba gubernatora Surinamu z 1730 roku[7]
- Ogród Palmowy – założony przez gubernatora Surinamu Cornelisa van Aerssena van Sommelsdijcka i otwarty dla publiczności w 1685 roku
- Plac Niepodległości
a w części zachodniej[8]:
- katedra św. Piotra i Pawła – drewniany kościół redemptorystów z 1885 roku[4], najprawdopodobniej największy drewniany budynek na półkuli zachodniej[9]
- synagoga Neve Shalom – drewniana synagoga z 1830 roku przy Keizerstraat[10]
- meczet przy Keizerstraat – drewniany meczet przy Keizerstraat, wzniesiony obok synagogi Neve Shalom w latach 1929–1932[10]
W 2002 roku historyczne centrum Paramaribo zostało wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO[7][11].
-
Widok satelitarny -
Zabytkowe centrum miasta -
Zabytkowe centrum miasta -
Zabytkowe centrum miasta -
Pałac Prezydencki -
Ogród Palmowy -
Fort Zeelandia -
Plac Niepodległości -
Meczet przy Keizerstraat -
Synagoga Neve Shalom -
Katedra św. Piotra i Pawła -
Ministerstwo Finansów i Sąd Najwyższy
Miasta partnerskie
[edytuj | edytuj kod]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Nazewnictwo Geograficzne Świata. Zeszyt 1, Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych, 2004, s. 96, ISBN 83-239-7552-3 (pol.).
- ↑ a b c d Philip Briggs, Suriname, Bradt Travel Guides, 2015, s. 69, ISBN 978-1-84162-910-0 [dostęp 2016-03-23] (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n Philip Briggs, Suriname, Bradt Travel Guides, 2015, s. 70, ISBN 978-1-84162-910-0 [dostęp 2016-03-23] (ang.).
- ↑ a b c UNESCO, Paramaribo (Suriname) No 940rev [online] [dostęp 2016-03-23] (ang.).
- ↑ a b c d e f g Philip Briggs, Suriname, Bradt Travel Guides, 2015, s. 71, ISBN 978-1-84162-910-0 [dostęp 2016-03-23] (ang.).
- ↑ a b Paramaribo, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2016-03-23] (ang.).
- ↑ a b c d UNESCO, Historic Inner City of Paramaribo [online] [dostęp 2016-03-23] (ang.).
- ↑ a b c Philip Briggs, Suriname, Bradt Travel Guides, 2015, s. 75, ISBN 978-1-84162-910-0 [dostęp 2016-03-23] (ang.).
- ↑ Philip Briggs, Suriname, Bradt Travel Guides, 2015, s. 108, ISBN 978-1-84162-910-0 [dostęp 2016-03-23] (ang.).
- ↑ a b Philip Briggs, Suriname, Bradt Travel Guides, 2015, s. 110, ISBN 978-1-84162-910-0 [dostęp 2016-03-23] (ang.).
- ↑ World Heritage Committee Inscribes 9 New Sites on the World Heritage List [online], whc.unesco.org, 26 czerwca 2002 [dostęp 2016-03-26] (ang.).
- ↑ Taleninstituut Den Haag [online], Dagnall Talen [dostęp 2024-02-28] (niderl.).