Paguma chińska
| Paguma larvata[1] | |||||
| (C.H. Smith, 1827) | |||||
| |||||
| Systematyka | |||||
| Domena | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Królestwo | |||||
| Typ | |||||
| Podtyp | |||||
| Gromada | |||||
| Podgromada | |||||
| Infragromada | |||||
| Rząd | |||||
| Podrząd | |||||
| Rodzina | |||||
| Podrodzina | |||||
| Rodzaj | |||||
| Gatunek |
paguma chińska | ||||
| |||||
| Podgatunki | |||||
| |||||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[32] | |||||
 | |||||
| Zasięg występowania | |||||
| |||||
Paguma chińska[33], łaskun chiński[34] (Paguma larvata) – gatunek drapieżnego ssaka z podrodziny łaskunów (Paradoxurinae) w obrębie rodziny wiwerowatych (Viverridae).
Taksonomia
[edytuj | edytuj kod]Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1827 roku angielski przyrodnik Charles Hamilton Smith nadając mu nazwę Gulo larvatus[4]. Smith nie wskazał skąd pochodził holotyp[4]; Coenraad Jacob Temminck w 1841 roku wskazał „Nepal”, natomiast John Edward Gray w 1864 roku jako że nie znał żadnych okazów z Nepalu jako miejsce typowe wskazał Canton w Chinach na podstawie dwóch okazów z kolekcji J.R. Reeve’a[35]. Jedyny przedstawiciel rodzaju paguma[33] (Paguma) który opisał w 1831 roku brytyjski zoolog John Edward Gray[2]. Podstawowe dane taksonomiczne podgatunków (oprócz nominatywnego) przedstawia poniższa tabelka:
| Podgatunek | Oryginalna nazwa | Autor i rok opisu | Miejsce typowe |
|---|---|---|---|
| P. l. annectens | Paguma larvata annectens | H.C. Robinson & Kloss, 1917 | Bukit Gantang, Perak[36]. |
| P. l. grayi | Paradoxurus grayi | E.T. Bennett, 1835 | Indie[37]. |
| P. l. leucocephala | Paradoxurus leucocephalus | J.E. Gray, 1864 | Borneo[38]. |
| P. l. leucomystax | Paradoxurus leucomystax | J.E. Gray, 1837 | Sumatra[39]. |
| P. l. tytlerii | Paradoxurus tytlerii | Tytler, 1864 | Viper Island, Port Blair, Andaman Południowy[40] |
Liczba podgatunków jest dyskusyjna (rozważano nawet 16), konieczna jest rewizja taksonomiczna[41]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają sześć podgatunków[41].
Etymologia
[edytuj | edytuj kod]- Paguma: etymologia nieznana, Gray nie wyjaśnił znaczenia nazwy rodzajowej; Palmer sugerował, że jest to wymyślone słowo, najwyraźniej oparte na Puma[42].
- Ambliodon: gr. αμβλυς amblus „tępy”, od αμβλυνω amblunō „stępić”; οδους odous, οδοντος odontos „ząb”[43].
- larvata: łac. larvatus „zamaskowany, maskowy”, od larva „maska, duch, widmo”[44].
- annactens: łac. annectens „łączący”, od annecto „związać”[45].
- grayi: John Edward Gray (1800–1875), brytyjski zoolog[46].
- leucocephala: gr. λευκοκεφαλος leukokephalos „białogłowy”, od λευκος leukos „biały”; -κεφαλος -kephalos „-głowy”, od κεφαλη kephalē „głowa”[47].
- leucomystax: gr. λευκος leukos „biały”; μυσταξ mustax, μυστακος mustakos „wąs”, od μασταξ mastax, μαστακος mastakos „szczęki, usta”, od μασαομαι masaomai „żuć, gryźć”[48].
- tytlerii: Robert Christopher Tytler (1818–1872), brytyjski przyrodnik[16].
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Paguma chińska występuje w Azji zamieszkując w zależności od podgatunku[49][41]:
- P. larvata larvata – Chińska Republika Ludowa (Hajnan), Tajwan), Mjanma, Kambodża, Laos i Wietnam.
- P. larvata annactens – Półwysep Malajski i Tajlandia.
- P. larvata grayi – Indie, Bhutan, Nepal i Pakistan.
- P. larvata leucocephala – Borneo.
- P. larvata leucomystax – Sumatra.
- P. larvata tytlerii – Andamany.
Możliwa obserwacja w zachodniej części wyspy Jawa w 1993 roku; jednak nie ma innych zapisów dla tej wyspy[41]. Introdukowany w Japonii[41].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała (bez ogona) 50,8–87 cm, długość ogona 50,8–63,6 cm, długość ucha 4,6–5 cm, długość tylnej stopy 9,5–10,4 cm; masa ciała 3–5 kg[49]. Ubarwienie szare do żółtopomarańczowego, przez środek części twarzowej głowy - od czoła do nosa - przebiega biały, szeroki pas, w okolicach oczu widoczne są białe znakowania. Stopy ciemne do czarnych, zakończone pięcioma pazurami. Posiadają silnie rozwinięte gruczoły zapachowe, których wydzielina jest używana jako sygnał ostrzegawczy. Samice mają dwie pary sutków.
Ekologia
[edytuj | edytuj kod]Tryb życia
[edytuj | edytuj kod]Gatunek nadrzewny, aktywny nocą, dzień spędza odpoczywając w legowisku na drzewach w pobliżu wody. Prowadzi samotniczy tryb życia. Wykazuje zachowania terytorialne. Jest wszystkożerny, odżywia się roślinami, owadami i drobnymi kręgowcami. Zasiedla tereny zalesione. Spotykany również w pobliżu siedzib ludzkich.
Rozród
[edytuj | edytuj kod]Biologia rozrodu tego gatunku nie została poznana. Wiadomo, że samica rodzi 3 do 4 młodych, które otwierają oczy po dziewięciu dniach od urodzenia i osiągają rozmiary dorosłych po około trzech miesiącach. W niewoli żyją do 20 lat, a w warunkach naturalnych prawdopodobnie około 10.
Znaczenie dla człowieka
[edytuj | edytuj kod]Łaskun chiński jest poławiany lokalnie ze względu na smaczne mięso.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Paguma larvata, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b J.E. Gray. Characters of three New Genera, including two New species of Mammalia from China. „Proceedings of the Committee of Science and Correspondence of the Zoological Society of London”, s. 94, 1831. (ang.).
- ↑ a b C. Jourdan. Mémoire sur deux mammiferes nouveaux de l’lnde, considérés comme types de deux genres voisins des Paradoxures, genres Hémigale et Ambliodon. „Comptes rendus hebdomadaires de l’Académie des Sciences”. 5, s. 445, 1837. (fr.).
- ↑ a b c C.E.H. Smith: Supplement on the Carnivora. W: G. Cuvier: The animal kingdom: arranged in conformity with its organization. Cz. 2. London: Printed for G.B. Whittaker, 1827, s. 281. (ang.).
- ↑ E.T. Bennett. Character of a Species of Paradoxurus. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 3, s. 118, 1835. (ang.).
- ↑ Hodgson 1836 ↓, s. 76.
- ↑ Hodgson 1836 ↓, s. 79.
- ↑ J.E. Gray. Descriptions of some new or little known Mammàlia, principally in the British Museum Collection. „The Magazine of natural history”. New series. 1, s. 579, 1837. (ang.).
- ↑ J.E. Gray. A series of Mammalia selected from the collection of the Society was exhibited. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 4, s. 88, 1836. (ang.).
- ↑ B. H. Hodgson. Classified Catalogue of Mammals of Nepal, corrected to end of 1840, first printed in 832. „Calcutta Journal of Natural History, and Miscellany of the Arts and Sciences in India”. 2 (6), s. 214, 1841. (ang.).
- ↑ H.M.D. de Blainville: Ostéographie, ou, Description iconographique comparée du squelette et du système dentaire des Mammifères récents et fossiles: pour servir de base à la zoologie et à la géologie. Cz. 2. Paris: J.B. Baillière et fils, 1839–1864, s. 96. (fr.).
- ↑ L. Fraser: Zoologia typica; or, Figures of new and rare animals and birds described in the proceedings, or exhibited in the collections of the Zoological Society of London. London: Published by the author, 1849, s. ryc. 10 i tekst. (ang.).
- ↑ E. Blyth. Report of Curator, Zoological Department, for May, 1858. „The Journal of the Asiatic Society of Bengal”. 27, s. 275, 1859. (ang.).
- ↑ R. Swinhoe. On the Mammals of the Island of Formosa (China). „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1862, s. 354, 1862. (ang.).
- ↑ J.E. Gray. A revision of the genera and species of Viverrine animals (Viverridae) founded on the collection in the British Museum. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1864, s. 541, 1864. (ang.).
- ↑ a b R.Ch. Tytler. Description of a new species of Paradoxurus. „The Journal of the Asiatic Society of Bengal”. 33, s. 188, 1864. (ang.).
- ↑ G.S. Miller. Two new carnivores from the Malay Peninsula. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 19, s. 26, 1906. (ang.).
- ↑ P. Matschie: Carnivora. W: Wissenschaftliche Ergebnisse der Expedition Filchner nach China und Tibet, 1903–1905. Zoologische Sammlungen. T. 10. Cz. 1. Berlin: E.S. Mittler & Sohn, 1908, s. 183. (niem.).
- ↑ O. Thomas. New species of Paradoxurus, of the P. philippinensis group, and a new Paguma. „The Annals and Magazine of Natural History”. Eight series. 3, s. 377, 1909. (ang.).
- ↑ J.A. Allen. Further notes on mammals from the Island of Hainan, China. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 26 (17), s. 240, 1909. (ang.).
- ↑ R.Ch. Wroughton. On a local form of the Chinese toddy-cat taken in north Burma by capt. A. W. Kemmis. Burma Military Police. „The journal of the Bombay Natural History Society”. 19, s. 793, 1910. (ang.).
- ↑ E. Schwarz. On a kangaroo and a new Palm-Civet in the British Museum. „The Annals and Magazine of Natural History”. Eight series. 12, s. 289, 1913. (ang.).
- ↑ R.Ch. Wroughton. Summary of the results from the Indian Mammal Survey. Part II. „The journal of the Bombay Natural History Society”. 26, s. 50, 1918. (ang.).
- ↑ C.B. Kloss. Three new mammals from Siam. „The journal of the Natural History Society of Siam”. 3, s. 73, 1919. (ang.).
- ↑ Thomas 1921 ↓, s. 617.
- ↑ Thomas 1921 ↓, s. 618.
- ↑ O. Thomas. The south Tenasserim race of Paguma leucomystax Gray. „The Annals and Magazine of Natural History”. Tenth series. 2, s. 101, 1928. DOI: 10.1080/00222932808672858. (ang.).
- ↑ R.I. Pocock. The palm civets or 'toddy cats' of the genera Paradoxurus and Paguma inhabiting British India. Part III. „The journal of the Bombay Natural History Society”. 37, s. 334, 1934. (ang.).
- ↑ R.I. Pocock: The Fauna of British India, including Ceylon and Burma. Mammalia. Wyd. 2. Cz. 1: Primates and Carnivora (in part), Families Felidae and Viverridae. London: Taylor and Francis, 1939, s. 424. (ang.).
- ↑ H. Peng & Y. Wang. New mammals from the Gaoligong Mountains. „Acta Theriologica Sinica”. 1 (2), s. 167, 1981. (ang.).
- ↑ H.Ch. Robinson & C.B. Kloss. On the southern Malayan race of the white-whiskered palm civet. „Journal of the Federated Malay States Museums”. 7, s. 243, 1918. (ang.).
- ↑ Paguma larvata, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 139. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ Praca zbiorowa: Zwierzęta: encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 150. ISBN 83-01-14344-4.
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Paguma larvata. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-03-13].
- ↑ J.S. Zijlstra: Paguma larvata annectens Robinson & Kloss, 1918. Hesperomys project. [dostęp 2022-04-20]. (ang.).
- ↑ J.S. Zijlstra: Paradoxurus grayi Bennett, 1835. Hesperomys project. [dostęp 2022-04-20]. (ang.).
- ↑ J.S. Zijlstra: Paradoxurus leucocephalus Gray, 1864. Hesperomys project. [dostęp 2022-04-20]. (ang.).
- ↑ J.S. Zijlstra: Paradoxurus leucomystax Gray, 1836. Hesperomys project. [dostęp 2022-04-20]. (ang.).
- ↑ J.S. Zijlstra: Paradoxurus tytlerii Tytler, 1864. Hesperomys project. [dostęp 2022-04-20]. (ang.).
- ↑ a b c d e C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 412. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 497.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 90.
- ↑ larvata, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2021-12-27] (ang.).
- ↑ R.W. Brown: Composition of scientific words; a manual of methods and a lexicon of materials for the practice of logotechnics. Washington: Published by the author, 1954, s. 90. (ang.).
- ↑ grayi, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-04-20] (ang.).
- ↑ leucocephala, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-04-20] (ang.).
- ↑ leucomystax, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-04-20] (ang.).
- ↑ a b A.P. Jennings & G. Veron: Family Viverridae (Civets, Genets and Oyans). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 1: Carnivores. Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 228–229. ISBN 978-84-96553-49-1. (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- B.H. Hodgson. Description of three new species of Paradoxurus, inhabiting the Southern, Central, and Northern Regions of Nepal respectively, ioith Notices of the Habits and Structure of the Genus. „Asiatic researches”. 19, s. 73–86, 1836. (ang.).
- T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).
- O. Thomas. The masked civets (Paguma) of western China. „The Annals and Magazine of Natural History”. Ninth series. 8, s. 617–618, 1921. (ang.).
- K. Kowalski: Ssaki, zarys teriologii. Warszawa: PWN, 1971.
- B. Lundrigan & S. Baker: Paguma larvata. (on-line), Animal Diversity Web, 2003. [dostęp 2007-12-27]. (ang.).
- D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Paguma larvata. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-03-13].