Olimp
40°05′N 22°21′E/40,083333 22,350000
 Olimp | |
| Państwo | |
|---|---|
| Położenie |
Nomos Pieria↗, Region Macedonia Środkowa, Elasona |
| Wysokość |
2917,727 m n.p.m. |
| Wybitność |
2356 m |
| Pierwsze wejście |
1913 |
Położenie na mapie Grecji  | |
| 40°05′N 22°21′E/40,083333 22,350000
| |
Olimp (gr. Όλυμπος, ΄Olimbos; wymawiane z akcentem na pierwszą sylabę) – rozległy masyw górski, najwyższy w Grecji, położony między północną a środkową częścią kraju, oddzielający historyczną Macedonię od Tesalii.
Jego najwyższy szczyt Mitikas wznosi się na wysokość 2917,727[1] m n.p.m. Inne szczyty to Skolio (2911 m n.p.m.), Stefani (2909 m n.p.m.), Skala (2866 m n.p.m.), Touba (2785 m n.p.m.). Masyw znajduje się między dolinami rzek Pinios i Aliakmon, nad Zatoką Termajską. Na zachodzie i południowym zachodzie kończy się pionowymi ścianami o wysokości do 500 metrów. Z północnych urwisk najwyższa jest ściana Skolio, licząca 400 metrów. Deniwelacja między centrum Litochoro a głównym szczytem Olimpu wynosi 2620 metrów.
Masyw Olimpu zbudowany jest z dolnojurajskich (liasowych) skał osadowych powstałych w płytkim morzu epikontynentalnym. Około miliona lat temu, w epoce lodowcowej, masyw Olimpu był zlodowacony, czego pozostałością są cyrki lodowcowe.
Zbocza gór porośnięte są lasami iglastymi, liściastymi oraz makią. W wyższych partiach lasy przechodzą w łąki. Olimp jest ośrodkiem wypoczynkowo-turystycznym, z założonym w 1938 roku parkiem narodowym.
Dzieje zdobywania
[edytuj | edytuj kod]W mitologii greckiej Olimp uważany był za siedzibę bogów greckich, w tym najważniejszego: Zeusa. Z tego miejsca bogowie mieli kierować ludzkimi losami. Wierzono, że ilekroć jakiś człowiek próbował tam wejść, spadał z niego.
Pierwszym znanym człowiekiem, który dotarł w pobliże wierzchołka, był w 1669 r. sułtan Imperium Osmańskiego Mehmed IV. Pierwszego wejścia na najwyższy szczyt masywu, Mitikas, dokonali 2 sierpnia 1913 r. Szwajcarzy, historyk sztuki Daniel Baud-Bovy i wybitny fotograf Frédéric Boissonas, w towarzystwie Greka Christosa Kakalosa. W dniu 19 sierpnia 1964 r. na Mitikas oraz położony nieco dalej Hagios Antonios (2815 m n.p.m.) weszli (prawdopodobnie jako pierwsi Polacy) Zbigniew Korosadowicz z żoną Olgą[2]. W wyniku upadku podczas wspinaczki na Olimp w 1971 zmarł polski profesor botaniki Bogumił Pawłowski[3].
Eksplorację alpinistyczną rozpoczęli w masywie Olimpu w latach dwudziestych XX w. Niemcy i Włosi. Wyróżnił się wśród nich zwłaszcza słynny Emilio Comici, autor 6 nowych dróg w skali od IV do VI. Z punktu widzenia alpinistycznego najbardziej interesującymi są następujące urwiska: 500-metrowa zachodnia ściana Mitikas, 300-metrowa zachodnia i południowo-zachodnia ściana Stefani, 200-metrowa północna ściana tego szczytu oraz 400-metrowa „galeria” Skolio, licząca w podstawie blisko kilometr długości. Po II wojnie światowej najwięcej nowych przejść dokonał miejscowy przewodnik górski i długoletni gospodarz schroniska Spilios Agapitos Kostas Zolotas, którego droga na zachodniej ścianie Mitikas została uznana za najtrudniejszą w tym rejonie. Pierwszymi polskimi alpinistami, dokonującymi w masywie Olimpu wejść wspinaczkowych byli w sierpniu 1965 r. Maciej Kozłowski i Maciej Włodek[2].
Obecnie z Litochoro można w głąb masywu dotrzeć asfaltową drogą (poza okresem zimowym). Następnie z uroczyska Prionia wiedzie na szczyty szlak pieszy.
W trakcie greckich powstań narodowych (a także w okresach między nimi) oraz podczas okupacji włosko-niemieckiej w latach 1941–1944 i w następującej po niej greckiej wojnie domowej masyw Olimpu stanowił schronienie dla macedońskich partyzantów[4].
Co najmniej od czterech tysiącleci masyw Olimpu przecinają dwie trasy drogowe, a od roku 1909 także szlak kolejowy. Główna trasa wiedzie z Macedonii, przez malowniczą dolinę Tempe, do Tesalii. W 2004 oddano na tej trasie dwa tunele kolejowe, przebite przez masyw góry i zastępujące starą linię[5]. Ukończenie budowy trzech podwójnych tuneli drogowych Autostrady Egejskiej miało nastąpić w 2017[6].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Dimitrios Ampatzidis i inni, Revisiting the determination of Mount Olympus Height (Greece), „Journal of Mountain Science”, 20 (4), 2023, s. 1026–1034, DOI: 10.1007/s11629-022-7866-8, ISSN 1672-6316 [dostęp 2023-04-25] (ang.).
- ↑ a b Maciej Kozłowski: W górach Grecji, [w:] „Taternik” nr 3-4/1965, s. 100–101 [1].
- ↑ Tragiczna śmierć prof. Bogumiła Pawłowskiego. „Nowiny”, s. 2, nr 207 z 29 lipca 1971.
- ↑ Emeis oi Ellines – uniwersytecka praca zbiorowa, wyd. Skai Biblio, 2008.
- ↑ The Story of Managing Projects: An Interdisciplinary Approach.
- ↑ Επανεκκίνηση εργασιών στις σήραγγες των Τεμπών. 2016-03-10. [dostęp 2016-06-11]. (gr.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Opis i zdjęcia szlaku na Olimp. serwisgorski.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-07-04)].
- Olymbos (Olympus), summitpost.org (ang.)
- Witryna internetowa zarządu parku narodowego Olimpu. olympusfd.gr. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-21)]. (ang.).