McDonald’s
Restauracja McDonald’s na warszawskiej Białołęce | |
Państwo | |
---|---|
Siedziba | |
Data założenia |
15 maja 1940 |
Prezes |
Enrique Hernandez Jr. (chairman) |
Dyrektor | |
Zatrudnienie |
375 tys. osób (2016) |
ISIN | |
Symbol akcji | |
Dane finansowe | |
Przychody |
24,622 mld USD (2016) |
Wynik operacyjny |
7,745 mld USD (2016) |
Wynik netto |
4,686 mld USD (2016) |
Aktywa |
31,024 mld USD (2016) |
Kapitał własny |
2,2043 mld USD (2016) |
Położenie na mapie Chicago | |
Położenie na mapie Stanów Zjednoczonych | |
Położenie na mapie Illinois | |
41°50′06″N 87°56′40″W/41,835000 -87,944444 | |
Strona internetowa |
McDonald’s Corporation (wym. [məkˈdɒnldz ˌkɔːpᵊrˈeɪʃᵊn]) – amerykańska sieć barów szybkiej obsługi, sprzedająca głównie burgery, frytki i napoje.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Przedsiębiorstwo zostało założone 15 maja 1940 r. w San Bernardino w Kalifornii przez braci Richarda i Maurice’a McDonaldów. Od 1953 r. firma udziela franczyz. Prawną formę dla systemu franczyzowego (McDonald’s Systems, Inc.) stworzył 15 kwietnia 1955 r. Ray Kroc, który później przejął firmę.
W 1960 r. przedsiębiorstwo zmieniło nazwę na McDonald’s Corporation. Jako spółka publiczna jest ono notowane na Nowojorskiej Giełdzie Papierów Wartościowych (NYSE) od 5 stycznia 1966 r. W 2007 r. McDonald’s dysponował 31 tysiącami barów szybkiej obsługi w ponad 119 krajach na całym świecie[1].
-
Muzeum McDonald’s w San Bernardino. Założone w lokalizacji pierwszego baru braci McDonaldów (zburzonego w 1971 r.)
-
Najstarszy funkcjonujący do dziś McDonald’s, otwarty w 1953 r. w Downey
-
McDonald’s w Saugus w Stanach Zjednoczonych
-
Wnętrze baru McDonald’s w Tomaszowie Mazowieckim
Model biznesowy
[edytuj | edytuj kod]Większość barów (nazywanych przez firmę restauracjami) McDonald’s serwuje dania zarówno dla gości zajmujących stoliki, jak i kierowców samochodów (McDrive), jednak w lokalach usytuowanych w centrach miast zwykle nie ma możliwości dokonania zakupu drive-through. Jest też wiele barów McDrive, w których przyjmuje się zamówienia wyłącznie od kierowców i nie ma stolików – zwykle przy autostradach, stacjach benzynowych lub centrach handlowych. Pod marką McCafe prowadzona jest także sprzedaż produktów kawiarnianych. Istnieje szereg barów „tematycznych”, na przykład Rock-and-Roll McDonald’s. Niektóre nowsze bary są jednocześnie miejscami rozrywki (McDonald’s Playlands lub PlayPlaces). Model biznesowy McDonald’s Corporation różni się nieco od modelu innych sieci fast food.
Oprócz zwykłych opłat franczyzowych i procentu od sprzedaży dochodem McDonald’s są również czynsze, częściowo powiązane ze sprzedażą; w Stanach Zjednoczonych McDonald’s jest zawsze właścicielem nieruchomości, na której znajduje się bar będący przedmiotem umowy franczyzowej. Harry J. Sonneborn , jeden z założycieli McDonald’s, powiedział: Prowadzimy działalność gospodarczą w dziedzinie nieruchomości. Jedynym powodem, dla którego sprzedajemy hamburgery, jest to, że przynoszą największy dochód płatnikom czynszu[2]. W Europie model jest odmienny: na przykład w Wielkiej Brytanii McDonald’s jest właścicielem jedynie około 30% placówek, także w Polsce franczyzobiorcy często najmują powierzchnię od innych podmiotów.
McDonald’s w Polsce
[edytuj | edytuj kod]Rozmowy na temat uruchomienia w Polsce barów McDonald’s były prowadzone już pod koniec lat 70. XX wieku[3]. Pierwszy bar otwarto 17 czerwca 1992 r. w Warszawie na rogu ulic Marszałkowskiej i Świętokrzyskiej, w dobudowanej od strony północnej części Spółdzielczego Domu Handlowego „Sezam”[4]. Koszt budowy wyniósł milion dolarów. W dniu otwarcia ustanowiony został rekord świata w liczbie transakcji: dokonano ich 13 300[5] (rekord ten został pobity sześć miesięcy później w Katowicach: 13 600 zamówień[potrzebny przypis]).
Bar w Sezamie zamknięto 1 października 2014 roku, a nowy oddział firmy znajduje się w budynku obok[6].
W grudniu 2019 r. w 435 polskich lokalach tej sieci, znajdujących się w ponad 150 miejscowościach, zatrudnionych było ponad 24 tysiące pracowników[7]. W Polsce McDonald’s rozwija się na zasadzie franczyzy, w grudniu 2019 roku właścicielami 380 barów (87%) byli polscy franczyzobiorcy[8]. W kwietniu 2024 roku liczba McDonald's w Polsce wzrosła do 550 lokali[9].
Krytyka McDonald’s Corporation
[edytuj | edytuj kod]Przedsiębiorstwu zarzuca się wykorzystywanie pracy dzieci oraz wyzysk pracowników w zakładach dostawczych[10]. Latem 2000 roku w Hongkongu opublikowano raport na temat nieprawidłowości w pięciu chińskich zakładach dostawczych, które wytwarzały figurki do zestawów dla dzieci „Happy Meal”[11]. Opisano w nim pracę dzieci oraz fakt fałszowania dokumentów poprzez dodawanie lat małoletnim pracownikom. Za 8 godzin pracy przysługiwało wynagrodzenie w wysokości około 1,5 euro – zatrudnieni musieli pracować jednak nawet 15 godzin dziennie, a gdy było dużo zamówień, nie otrzymywali dnia wolnego. Koncern początkowo nie przyznawał się do zarzutów. Gdy udowodniono, że ponad setka dzieci w wieku 12–13 lat pracowała tam po 12 godzin dziennie, a sprawą zainteresowały się media, McDonald’s wysłał do fabryk kontrolę. Ostatecznie koncern miał wstrzymać wszystkie zamówienia z tych fabryk i powierzyć je innym przedsiębiorstwom[10].
Ochrona środowiska
[edytuj | edytuj kod]McDonald’s, a także inne przedsiębiorstwa z branży fast food, są na celowniku organizacji zajmujących się obroną praw zwierząt (np. PETA). Organizacje te zarzucają przedsiębiorstwu, że zwierzęta przeznaczone na ubój są przetrzymywane w bardzo złych warunkach, często bez wybiegu. Twierdzą, że byki kastrowane są bez środków przeciwbólowych, a do pasz dodawane są hormony i antybiotyki[12], aby zwierzęta szybko rosły i wcześniej mogły zostać odprowadzone do rzeźni. Podają też, że przekarmione osobniki często nie dożywają terminu uboju[13].
Firmie stawiane są też zarzuty o niechęć do związków zawodowych oraz reklamowanie swych produktów jako wartościowych i pożywnych[14].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ McDonald’s: McDonald’s: Our Storys: FAQ. 2007-03. [dostęp 2009-05-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-09-11)]. (ang.).
- ↑ Eric Schlosser: Fast food nation: the dark side of the all-American meal. Houghton Mifflin Harcourt. [dostęp 2012-01-02]. (ang.).
- ↑ Archiwum Akt Nowych, Główny Urząd Kontroli Prasy i Widowisk, sygn. [1417] 249/26, s. 99.
- ↑ Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 778. ISBN 83-01-08836-2.
- ↑ Michał Wojtczuk. Wystarczyło pilnować, żeby nie zabrakło frytek. „Gazeta Stołeczna”, s. 12, 16 czerwca 2017.
- ↑ McDonald’s, Znajdź najbliższą restaurację w okolicy i przyjdź do nas! | McDonald’s® [online], mcdonalds.pl [dostęp 2023-09-02] (pol.).
- ↑ McDonald’s Praca [online], mcdonaldspraca.com.pl [dostęp 2016-06-08] [zarchiwizowane z adresu 2016-06-12] .
- ↑ Monika Wojniak-Żyłowska , Ile kosztuje McDonald’s? [online], Franchising.pl, 18 stycznia 2020 .
- ↑ Ile jest McDonaldów w Polsce? Historia sieci w Polsce [online], wiadomoscispozywcze.pl [dostęp 2024-08-06] (pol.).
- ↑ a b Klaus Werner, Hans Weiss: Czarna lista firm. Intrygi światowych koncernów. Stargard Szczeciński: Hidari, 2009, s. 316 i n. ISBN 978-83-61410-00-3.
- ↑ Calum Macleod, Lijia Macleod: McDonald’s faces child-labour furore. The Independent, 3 września 2000. [dostęp 2009-10-22]. (ang.).
- ↑ Od gospodarstwa do fabryki i z powrotem. EkoEnergia, 10 maja 2007. [dostęp 2009-10-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (9 lutego 2008)].
- ↑ Klaus Werner, Hans Weiss: Czarna lista firm. Intrygi światowych koncernów. Stargard Szczeciński: Hidari, 2009, s. 165. ISBN 978-83-61410-00-3.
- ↑ Wyrok sądowy z 19 czerwca 1997 r. w sprawie zniesławienia McDonald’s Corporation. [dostęp 2009-10-22]. (ang.).