Kościół katolicki w Stanach Zjednoczonych

Kościół katolicki w Stanach Zjednoczonych
	Klasyfikacja systematyczna wyznania
	Chrześcijaństwo; └ katolicyzm
Ustrój kościelny	episkopalny
Obrządek	łaciński
Zwierzchnik; • tytuł zwierzchnika	José Horacio Gómez; przewodniczący konferencji USA
Zasięg geograficzny	Stany Zjednoczone
	Strona internetowa

Kościół katolicki w Stanach Zjednoczonych – część powszechnego Kościoła katolickiego.

Głównym organem zarządzającym jest Konferencja Episkopatu USA (ang. United States Catholic Conference of Bishops), założona w 1966, zrzeszająca biskupów i arcybiskupów ze Stanów Zjednoczonych oraz z Wysp Dziewiczych.

Od 15 sierpnia 1859 arcybiskupi Baltimore posiadają tytuł prymasa Stanów Zjednoczonych, który dziś jest tylko honorowy. Obecnie tytuł ten posiada abp William Lori.

W roku 2011 do Kościoła katolickiego w Stanach Zjednoczonych należało 68 202 492 wiernych (22% ludności kraju), co czyni go – pod względem liczby wiernych – największą grupą wyznaniową spośród wszystkich obecnych w tym kraju^[1].

Historia

Epoka kolonialna

Osobny artykuł: Hiszpańskie misje w Arizonie.

Pierwsi katolicy pojawili się w Stanach Zjednoczonych przed reformacją, wraz z hiszpańskimi osadnikami w 1513 roku, na terenie obecnej Florydy, oraz w południowo-zachodnich stanach. Pierwsza msza św. odbyła się w Pensacola na Florydzie (ang. St Michael rekord).

Od początku XVI wieku Królestwo Hiszpanii prowadziło misje na terenie La Florida, a tym samym zapewniało sobie kontrolę nad tym obszarem i zapobiegało kolonizacji tych terenów przez Anglików i Francuzów. Kolejne misje były prowadzone m.in. w regionie Georgii w latach 1568–1684. Misjonarze hiszpańscy z zakonu franciszkanów w latach 1769–1823 szerzyli wiarę chrześcijańska wśród rdzennej ludności Ameryki w Kalifornii, a w Teksasie misje zakładali dominikanie, jezuici i franciszkanie.

Na terenach zajętych przez Francję, katolicy osiedlali się w koloniach i fortach w Detroit, Saint Louis, Mobile, Biloxi, Baton Rouge i w Nowym Orleanie^[2]^[3].

W wyniku kolonizacji angielskiej w roku 1634, zostaje założona Prowincja Maryland przez jezuitów^[4]. Maryland była jedną z nielicznych angielskich kolonii, gdzie głównym wyznaniem chrześcijańskim był katolicyzm. Angielska wojna domowa i porażka „kawalerów”^[5] w 1646 doprowadziła do surowych ustaw wobec katolików i ekstradycji znanych jezuitów z angielskich kolonii, m.in. Andrew White oraz zniszczenia szkoły w Calverton Manor^[6].

Początki antykatolicyzmu

Amerykańskie początki antykatolicyzmu wiążą się z reformacją, która rozwijała niechęć wobec Kościoła rzymskokatolickiego. Założenia reformacji zostały przywiezione do Nowego Świata przez brytyjskich kolonialistów, którzy byli głównie wyznania protestanckiego; a kto należał nie tylko do Kościoła katolickiego ale również do Kościoła anglikańskiego, który utrzymywał katolickie doktryny i praktyki, był uznawany za niepełnego reformatora.

Ponieważ wiele brytyjskich kolonistów należało do nurtu purytanizmu i do Kościoła reformowanego, którzy uciekali przed prześladowaniami religijnymi w Kościele anglikańskim, ich antykatolicyzm był o wiele bardziej skrajny wśród wyznań protestanckich.

Monsignor John Tracy Ellis pisał:

Uniwersalne antykatolickie uprzedzenia zostały wprowadzone do Jamestown w 1607 i są energetycznie praktykowane we wszystkich trzynastu koloniach od Massachusetts po Georgia. (ang. Universal anti-Catholic bias was brought to Jamestown in 1607 and vigorously cultivated in all the thirteen colonies from Massachusetts to Georgia.)^[7]

Kolonialne prawa i ustawy zawierały proskrypcje przeciwko katolikom. Monsignor Ellis uważał, że wspólna nienawiść wobec Kościoła katolickiego może zjednoczyć anglikańskie duchowieństwo i purytanizm mimo różnic i konfliktów.

Rewolucja amerykańska

Na początku Rewolucji amerykańskiej katolicy stanowili zaledwie 1% społeczności wśród trzynastu kolonii, a tylko jeden z sygnatariuszy Deklaracji niepodległości Charles Carroll był katolikiem.

Po rewolucji papież Pius VI powołał jezuitę Johna Carrolla na pierwszego biskupa Stanów Zjednoczonych, chociaż w tym czasie nadal w mocy było rozporządzenie o kasacie zakonu jezuitów. 6 listopada 1789 powstała pierwsza w Stanach Zjednoczonych diecezja w Baltimore. John Carroll założył 22 listopada 1791 Georgetown University, najstarszy katolicki uniwersytet w Stanach Zjednoczonych^[8].

XIX wiek

Pierwszą diecezją na terenie Stanów Zjednoczonych była archidiecezja Baltimore założona przez Johna Carrolla w 1789.

W 1790 roku w Stanach Zjednoczonych było 35 tys. katolików. Natomiast już w 1820 ich liczba wynosiła 195 tys., a w 1850 katolików w Stanach Zjednoczonych było już 1,6 mln. W latach 1860–1890 liczba ludność wyznania rzymskokatolickiego wzrosła do 12 mln, główną przyczyną tego wzrostu była imigracja ludności z Europy.

W XIX wieku fala imigrantów z Irlandii, Niemiec, Włoch, Europy Wschodniej i Imperium Rosyjskiego (głównie Polacy) oraz ludność frankokanadyjska osiedlała się w Nowej Anglii. Napływ ten spowodował zwiększenie siły politycznej Kościoła rzymskokatolickiego w Stanach Zjednoczonych i tym samym zwiększyły się obawy przed „zagrożeniem” ze strony katolików. W latach 1820–1860 ponad jedna trzecią imigrantów stanowili Irlandczycy, w latach 40. XIX wieku niemal połowę.

Diecezja Baltimore w dniu 8 kwietnia 1808 stała się archidiecezją. Również, w tym samym dniu utworzono cztery nowe diecezje: bostońską, Bardstown, nowojorską i filadelfijską.

W 1829 powstał pierwszy zakon czarnych kobiet w Stanach Zjednoczonych, Sióstr Opatrzności; założony w Baltimore przez małą grupkę amerykańskich Haitanek. Wkrótce po otrzymaniu papieskiego zatwierdzenia, siostry utworzyły szkoły i domy dla czarnych dzieci. Drugi czarny zakon, Sióstr Świętej Rodziny powstał w 1842 w Nowym Orleanie założony przez Henriette Delille i Juliette Gaudin.

W latach 1852, 1866 i 1884 miała miejsce Sesja Rady Baltimore (ang. Plenary Councils of Baltimore), która znormalizowała dyscyplinę w amerykańskim kościele i napisała Katechizm Baltimore (ang. Baltimore Catechism). Został również założony Katolicki Uniwersytet Ameryki.

Duży wkład w rozwój Kościół katolicki w Stanach Zjednoczonych mieli imigranci z Polski pod koniec XIX wieku i w początkach XX wieku. Taką pierwszą stałą polonijną parafią, była, założona przez ks. Leopolda Moczygembę, parafia Panna Maria (ang. The Virgin Mary), założona przez 100 śląskich rodzin z miejscowości Plużnica w osadzie Panna Maria w Teksasie w 1854 roku. Kolejnym regionem rozwoju katolicyzmu etnicznego polskiego były polonijne parafie rzymskokatolickie w Nowej Anglii, których rozwój zapoczątkował ks. Franciszek Chałupka.

Niektóre organizacje antyimigracyjne i natywistyczne, np.: Know Nothing i Ku Klux Klan były również antykatolickie. W rzeczywistość przez większy okres w historii Stanów Zjednoczonych katolicy byli prześladowani. Ku Klux Klan powszechnie dyskryminował katolików (podobnie jak Żydów i Afroamerykanów) irlandzkich, włoskich, polskich, niemieckich, hiszpańskich i innych etnicznych grup^[9]. Dopiero kadencja Johna F. Kennedy’ego spowodowała, że katolicy zaczęli żyć w Stanach Zjednoczonych jako wolni nie dyskryminowani ludzie. Protestancka część Stanów Zjednoczonych (środkowy zachód i północ) określała katolików mianem anty-Amerykanów (papizm) oraz jako ludzi niezdolnych do samodzielnego myślenia bez zgody papieża.

XX i XXI wiek

Na początku XX wieku około jedna szósta mieszkańców Stanach Zjednoczonych była katolikami. Współcześnie katolicy przybywają do Stanów Zjednoczonych głównie z Filipin, Polski i Ameryki Łacińskiej (szczególnie z Meksyku). Ta wielokulturowość i różnorodność w znacznym stopniu wpłynęła na wygląd Kościoła katolickiego w Stanach Zjednoczonych. W wielu diecezjach Msza św. odprawiana jest poza językiem angielskim w wielu językach. Powszechne są etniczne kościoły dla imigrantów z Irlandii, Włoch, Polski i innych krajów.

W 1928 Al Smith był pierwszym katolickim kandydatem na urząd prezydenta Stanów Zjednoczonych i jego przynależność religijna stała się problemem w trakcie kampanii. Protestanci obawiali się, że Al Smith będzie podporządkowywał się rozkazom z Watykanu w sprawach decyzji podejmowanych w kraju. Pierwszym katolickim prezydentem Stanach Zjednoczonych został John F. Kennedy.

Przed Soborem Watykańskim II w Stanach Zjednoczonych statystyki odnotowywały rocznie ok. 170 tys. konwersji na katolicyzm, a po Soborze – jedynie kilkaset^[10].

W dniu 22 stycznia 1973 Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych w sprawie Roe v. Wade wydał orzeczenie pozwalające na dokonywanie aborcji. Kościół katolicki był jedną z niewielu instytucji głoszącą sprzeciw.

Osobny artykuł: Roe v. Wade.

Sąd Najwyższy Pensylwanii opublikował w sierpniu 2018 raport przedstawiający przypadki przestępstw pedofilii w sześciu diecezjach tamtejszego Kościoła katolickiego. Raport wymienia 300 duchownych dopuszczających się tego przestępstwa w ciągu minionych 70 lat, a liczbę pokrzywdzonych dzieci określa na ponad 1000 osób^[11].

Amerykańska organizacja pozarządowa Bishops Accountability oceniła, że w latach 1950–2016 w Stanach Zjednoczonych przestępstw pedofilii dopuściło się 6721 księży, zaś liczba ofiar wynosi 18 565 dzieci^[11].

Osobny artykuł: Nadużycia seksualne w Kościele katolickim.

Podział administracyjny

Osobny artykuł: Podział administracyjny Kościoła katolickiego w USA.

Kościół katolicki w Stanach Zjednoczonych składa się z 195 diecezji i archidiecezji podzielonych na 35 metropolii:

145 diecezji obrządku łacińskiego
33 archidiecezje obrządku łacińskiego
15 diecezji wschodnich
2 archidiecezje wschodnie

Metropolie

Archidiecezja Wojskowa

Archidiecezja Wojskowa Stanów Zjednoczonych Ameryki

Prowincje obrządku wschodniego

Statystyki

Kościół posiada 41 406 diecezjalnych i zakonnych księży, a także ponad 30 000 świeckich duchownych. Sióstr zakonnych jest 63 032, braci 5040, 16 kardynałów, 424 czynnych i emerytowanych biskupów oraz 5029 seminarzystów. W Stanach Zjednoczonych Kościół rzymskokatolicki zatrudnia ponad milion pracowników. Budżet wynosi prawie 100 miliardów dolarów, który przeznaczany jest na utrzymanie szkół podstawowych, średnich, domów opieki, szpitali i innych instytucji wchodzących w skład Kościoła^[12].

W Stanach Zjednoczonych działa 150 tys. szkół katolickich, na których kształci się 2,7 mln studentów. Niektóre z 225 szkół wyższych: Bentley College, Katolicki Uniwersytet Ameryki, Uniwersytet Fordham, Uniwersytet Georgetown, Uniwersytet w Notre Dame.

W ramach kościoła działa również 625 szpitali, których łączny dochód wynosi 30 mld dolarów^[13].

Procentowy udział katolików w poszczególnych stanach

Katedra pw. św. Jana Chrzciciela w Savannah.

Lp.	Stan	%^[14]	Największa grupa wyznaniowa
1	Rhode Island	63	Katolicy
2	Massachusetts	47
3	New Jersey	42
3	Vermont	42
5	Nowy Jork	39
6	New Hampshire	35
7	Kalifornia	34
7	Connecticut	34
9	Arizona	31
10	Illinois	30
	Luizjana		Baptyści
	Dakota Północna		Luteranie
13	Teksas	29	Katolicy
13	Wisconsin	29
15	Nebraska	28
16	Pensylwania	27
17	Floryda	26
17	Nowy Meksyk	26
19	Maine	25
	Minnesota
	Dakota Południowa		Luteranie
22	Kolorado	24	Katolicy
	Hawaje
	Montana
	Nevada
26	Iowa	23
	Maryland
	Michigan
29	Waszyngton	22
29	Georgia	22	Baptyści
31	Indiana	20	Katolicy
	Kansas
	Missouri
	Ohio
35	Wyoming	18
36	Idaho	15
	Oregon
	Kentucky		Baptyści
39	Wirginia	14
40	Alabama	13
41	Delaware	10	Metodyści
41	Karolina Północna	10	Baptyści
43	Alaska	9
	Arkansas
	Oklahoma
	Karolina Południowa
	Tennessee
	Utah		LDS
49	Wirginia Zachodnia	8
50	Missisipi	7

Znani amerykańscy duchowni rzymskokatoliccy

Znani amerykańscy świeccy katolicy

Miejsca pielgrzymkowe

Narodowe Sanktuarium Bożego Miłosierdzia (National Shrine of The Divine Mercy) w Stockbridge (Massachusetts), założone przez polskich ojców marianów^[16]

Zobacz też

Przypisy

↑ Yearbook of American and Canadian Churches - Rocznik amerykańskich i kanadyjskich kościołów. NCC, 2012. (ang.).
↑ Taylor (ang.), s. 363-395
↑ Emily Clark, Masterless Mistresses: The New Orleans Ursulines and the Development of a New World Society (Chapel Hill: University of North Carolina Press (ang.), 2007).
↑ The Journal of Higher Education (ang.)
↑ Zwolennicy króla podczas rewolucji angielskiej (1640–1660). Nosili długie włosy , w przeciwieństwie do wielu żołnierzy Cromwella (Okrągłe Głowy – Roundheads).
↑ Miniatures of Georgetown: Tercentennial Causeries (ang.)
↑ Ellis, John Tracy, (ang.)
↑ Case 5: The Early Years. library.georgetown.edu. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-09-02)]. (ang.)
↑ Nicolas Kanellos, „Thirty Million Strong: Reclaiming the Hispanic Image in American Culture” (ang.), Golden, Colorado: Pulcrum Publishing, 1998, s. 24-25.
↑ Romano Amerio, Iota Unum. Analiza zmian w Kościele katolickim w XX wieku, Wydawnictwo Antyk, 2009, s. 645.
↑ ^a ^b Uczyli dzieci, że „molestowanie jest nawet święte”. 300 księży pedofilów, raport z USA. tvn24.pl, 15 sierpnia 2018. [dostęp 2018-08-16].
↑ Thomas Healy, „A Blueprint for Change” (ang.), America 26 września 2005, s. 14.
↑ Arthur Jones, „Catholic heaalth care aims to make 'Catholic' a brand name”, (ang.) National Catholic Reporter 18 lipca 2003, s. 8.
↑ (ang. See each state's Religious Demographic section
↑ HilaryH. Miller HilaryH., Mark Wahlberg Says Religion Is The Most Important Thing In His Life, „Huffington Post”, 18 grudnia 2013 [dostęp 2018-02-20] (ang.).
↑ The National Shrine of The Divine Mercy

Bibliografia

Abell, Aaron. American Catholicism and Social Action: A Search for Social Justice, 1865–1950 (ang.), Garden City, NY: Hanover House, 1960
Bales, Susan Ridgley. When I Was a Child: Children's Interpretations of First Communion (ang.), Chapel Hill: University of North Carolina, 2005
Carroll, Michael P. American Catholics in the Protestant Imagination: Rethinking the Academic Study of Religion (ang.), Baltimore, Md.: Johns Hopkins University Press, 2007
Christiano, Kevin. „The Catholic Church and Recent Immigrants to the United States: A Review of Research,” in Helen Rose Ebaugh, ed., Vatican II and American Catholicism: Twenty-five Years Later (ang.), Greenwich, Ct.: JAI Press, 1991
D’Antonio, William V., James D. Davidson, Dean R. Hoge, and Katherine Meyer. American Catholics: Gender, Generation, and Commitment (ang.), Huntington, Ind.: Our Sunday Visitor Visitor Publishing Press, 2001
Deck, Allan Figueroa, S.J. The Second Wave: Hispanic Ministry and the Evangelization of Cultures (ang.), New York: Paulist, 1989
Dolan, Jay P. The Immigrant Church: New York Irish and German Catholics, 1815–1865 (ang.), Baltimore: Johns Hopkins University Press, 1975
Donovan, Grace. „Immigrant Nuns: Their Participation in the Process of Americanization,” in Catholic Historical Review (ang.), 77, 1991, s .194-208.
Ellis, John Tracy. Documents of American Catholic History (ang.), 2nd ed. Milwaukee: Bruce Publishing Co., 1956
Ellis, J.T. American Catholicism (ang.), 2nd ed. Chicago: University of Chicago Press, 1969
Fialka, John J. Sisters: Catholic Nuns and the Making of America (ang.), New York: St. Martin Press, 2003
Finke, Roger. „An Orderly Return to Tradition: Explaining Membership Growth in Catholic Religious Orders,” in Journal for the Scientific Study of Religion (ang.), 36, 1997, s. 218-230.
Fogarty, Gerald P., S.J. Commonwealth Catholicism: A History of the Catholic Church in Virginia (ang.), ISBN 978-0-268-02264-8.
Galloway, Patricia K., ed., La Salle and His Legacy: Frenchmen and Indians in the Lower Mississippi Valley (ang.), Jackson: University of Mississippi Press, 1982
Garraghan, Gilbert J. The Jesuits of the Middle United States (ang.), Vol. II, Chicago: Loyola University Press, 1984
Greeley, Andrew. „The Demography of American Catholics, 1965–1990” in The Sociology of Andrew Greeley (ang.), Atlanta: Scholars Press, 1994
Godfrey, Donal. Gays and Grays: The Story of the Gay Community at Most Holy Redeemer Catholic Church (ang.), Lanham, Md: Lexington, 2007
Greer, Allan. Mohawk Saint: Catherine Tekakwitha and the Jesuits (ang.), Oxford: Oxford University Press, 2005
Hall, Gwendolyn Midlo. The Development of Afro-Creole Culture in the Eighteenth Century (ang.), Baton Rouge: Louisiana State University Press, 1995, Interesting note on Afro-Creole Catholic culture.
Horgan, Paul. Lamy of Santa Fe (ang.), Toronto: McGraw-Hill, 1975
John, Elizabeth A. H. Storms Brewed in Other Men's Worlds: Confrontation of Indians, Spanish, and French in the Southwest: 1540–1795 (ang.), 2nd ed., Norman: University of Oklahoma Press, 1996
Jonas, Thomas J. The Divided Mind: American Catholic Evangelists in the 1890's (ang.), New York: Garland Press, 1988
Jones, Arthur. Pierre Toussaint (ang.), New York: Doubleday, 2003
Maynard, Theodore The Story of American Catholicism (ang.), Volumes I and II, New York: Macmillan Company, 1960
McDermott, Scott. Charles Carroll of Carrollton--Faithful Revolutionary (ang.), ISBN 1-889334-68-5.
McKevitt, Gerald. Brokers of Culture: Italian Jesuits in the American West, 1848–1919 (ang.), Stanford: Stanford University Press, 2006
McMullen, Joanne Halleran and Jon Parrish Peede, eds. Inside the Church of Flannery O’Connor: Sacrament, Sacramental, and the Sacred in Her Fiction (ang.), Macon, Ga.: Mercer University Press, 2007
Milanich, Jerald T. „Francisan Missions and Native Peoples in Spanish Florida,” in Hudson and Tesser, eds., Forgotten Centuries (ang.), Athens: University of Georgia Press, 1994, s. 276-303.
O’Malley, John, SJ. The First Jesuits (ang.), Cambridge: Harvard University Press, 1993
Poyo, Gerald E. Cuban Catholics in the United States, 1960–1980: Exile and Integration (ang.), Notre Dame: Notre Dame University Press, 2007
Sanders, James W. The Education of an urban Minority: Catholics in Chicago, 1833–1965 (ang.), New York: Oxford University Press, 1977
Schroth, Raymond A. The American Jesuits: A History (ang.) New York: New York University Press, 2007
Schultze, George E. Strangers in a Foreign Land: The Organizing of Catholic Latinos in the United States (ang.), Lanham, Md:Lexington, 2007
Shannon, James P. Catholic Colonization on the Western Frontier (ang.), New haven: Yale University Press, 1957
Walch, Timothy. Parish School: American Catholic Parochial Education from Colonial Times to the Present (ang.), New York: Crossroad Publishing, 1996
Weber, David J. The Spanish Frontier in North America (ang.), New Haven: Yale University Press, 1992. Spainish missionaries present
Wood, Peter H. „La Salle: Discovery of a Lost Explorer,” American Historical Review (ang.), LXXXIX, Kwiecień 1984, 294-323.

Linki zewnętrzne

Statystyki Katolickie od 1905 do dziś (ang.)
Największe grupy religie w USA. adherents.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-08-20)]. (ang.)

[ncc-1] Yearbook of American and Canadian Churches - Rocznik amerykańskich i kanadyjskich kościołów. NCC, 2012. (ang.).

[2] Taylor (ang.), s. 363-395

[3] Emily Clark, Masterless Mistresses: The New Orleans Ursulines and the Development of a New World Society (Chapel Hill: University of North Carolina Press (ang.), 2007).

[4] The Journal of Higher Education (ang.)

[5] Zwolennicy króla podczas rewolucji angielskiej (1640–1660). Nosili długie włosy , w przeciwieństwie do wielu żołnierzy Cromwella (Okrągłe Głowy – Roundheads).

[6] Miniatures of Georgetown: Tercentennial Causeries (ang.)

[7] Ellis, John Tracy, (ang.)

[8] Case 5: The Early Years. library.georgetown.edu. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-09-02)]. (ang.)

[9] Nicolas Kanellos, „Thirty Million Strong: Reclaiming the Hispanic Image in American Culture” (ang.), Golden, Colorado: Pulcrum Publishing, 1998, s. 24-25.

[10] Romano Amerio, Iota Unum. Analiza zmian w Kościele katolickim w XX wieku, Wydawnictwo Antyk, 2009, s. 645.

[TVN16VIII18-11] Uczyli dzieci, że „molestowanie jest nawet święte”. 300 księży pedofilów, raport z USA. tvn24.pl, 15 sierpnia 2018. [dostęp 2018-08-16].

[12] Thomas Healy, „A Blueprint for Change” (ang.), America 26 września 2005, s. 14.

[13] Arthur Jones, „Catholic heaalth care aims to make 'Catholic' a brand name”, (ang.) National Catholic Reporter 18 lipca 2003, s. 8.

[14] (ang. See each state's Religious Demographic section

[15] HilaryH. Miller HilaryH., Mark Wahlberg Says Religion Is The Most Important Thing In His Life, „Huffington Post”, 18 grudnia 2013 [dostęp 2018-02-20] (ang.).

[16] The National Shrine of The Divine Mercy

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]