Jewgraf Kruteń

Jewgraf Kruteń
Евграф Николаевич Крутень
	7 zwycięstw
	podpułkownik
Data i miejsce urodzenia	17 grudnia 1892 ; Kijów
Data i miejsce śmierci	7 czerwca 1917 ; Płotycz koło Tarnopola
	Przebieg służby
Lata służby	1912–1917
Siły zbrojne	Carskie Siły Powietrzne
Jednostki	2. Awiaotriad, N 3
Stanowiska	dowódca 2. Awiaotriad
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa
	Odznaczenia

Jewgraf Nikołajewicz Kruteń (ros. Евграф Николаевич Крутень^[1]; ur. 5 grudnia^?/17 grudnia 1892 w Kijowie, zm. 7 czerwca 1917 w Płotyczy koło Tarnopola) – rosyjski as myśliwski z czasów I wojny światowej. Jeden z pierwszych taktyków walki powietrznej.

Służba wojskowa przed i na początku wojny

W 1912 ukończył szkołę wojskową w stopniu podporucznika, a w 1914 skierowany został do szkoły lotniczej w Gatczynie. We wrześniu otrzymał skierowanie na front. Zaczął od latania na Voisinach. Wykonywał zarówno dzienne, jak i w nocne misje.

Początek służby jako pilot myśliwski

Po przeniesieniu do 2 Awiaotriada, już jako pilot myśliwski, 15 maja 1916 odniósł swoje pierwsze zwycięstwo powietrzne, strącając Albatrosa. 1 sierpnia zmusił samolot wroga do lądowania – załoga niemiecka została wzięta do niewoli.

Opracował specyficzny sposób walki – najpierw wzbijał się 100-150 metrów ponad przeciwnika, następnie mając za plecami słońce nurkował i wlatywał pod samolot wroga, po czym będąc 50-100 metrów poniżej przeciwnika podrywał maszynę w górę i otwierał ogień z bardzo małej odległości.

Podczas jednego z lotów bojowych, po zestrzeleniu wroga, wylądował przy jego wraku, w którym znalazł martwego pilota, a przy jego ciele zdjęcie żony i dzieci. Kilka dni potem, przelatując nad okopami Niemców, zrzucił zdjęcie z adnotacją: „Przykro mi z powodu śmierci waszego ojca, ale wojna jest wojną, gdybym ja go nie zabił, on zabiłby mnie”.

Służba na froncie zachodnim

Zimą 1916/17 został wysłany na front zachodni, gdzie miał zapoznać się z organizacją i taktyką sojuszniczego lotnictwa myśliwskiego. Wykonywał loty bojowe na Spadach i Nieuportach, a koledzy byli bardzo dobrego zdania o jego umiejętnościach. Swoje uwagi Kruteń opublikował następnie w Rosji, w broszurze dla pilotów myśliwskich.

Powrót na front wschodni i dowodzenie eskadrą

Po powrocie na front rosyjski został mianowany dowódcą 2 Awiaotriada, jednostki stacjonującej na lotnisku Brody, na południu frontu, gdzie za przeciwników miał lotników austro-węgierskich. Był dowódcą bardzo wymagającym. Kładł duży nacisk na przygotowanie do walki powietrznej, organizując dodatkowe treningi, na których przekazywał nabyte doświadczenie.

Kolejne zwycięstwa odniósł na samolocie Nieuport 23, otrzymanym wiosną 1917. 7 czerwca, w czasie podchodzenia do lądowania na lotnisku w Płotyczy koło Tarnopola, jego maszyna wytraciła nagle prędkość i przepadła na skrzydło, a Jewgraf Kruteń poniósł śmierć na miejscu. Został pochowany w Kijowie z honorami wojskowymi.

W czasie wojny odniósł 7 zwycięstw powietrznych, dalsze 10 nie zostało oficjalnie uznanych. Pośmiertnie odznaczony został Orderem św. Jerzego III Klasy i awansowany do stopnia podpułkownika.

Odznaczenia

Order św. Jerzego – III Klasy (pośmiertnie); IV Klasy
Order św. Włodzimierza – IV Klasy
Order św. Anny – IV Klasy
Order św. Stanisława – II Klasy; III Klasy
francuski Croix de Guerre (1914–1918)

Przypisy

↑ W niektórych publikacjach występuje pod nazwiskiem Kroutenn

Bibliografia

PrzemysławP. Skulski PrzemysławP., WojciechW. Sankowski WojciechW., Asy wojny 1914–1918, Wrocław: ACE Publication, 1994, ISBN 83-86153-10-5, OCLC 833960813 .
The Aerodrome: Yevgraph Kruten. (ang.).

Zobacz też

Asy myśliwskie Rosji (do 1920)

[1] W niektórych publikacjach występuje pod nazwiskiem Kroutenn

[1]