Jednostki pancerne Wojska Polskiego

Jednostki pancerne Wojska Polskiego – spis polskich jednostek pancernych: ich geneza, struktura organizacyjna; podległość i przeformowania.

Jednostki broni pancernych II RP

Pułki pancerne

Bataliony pancerne

Batalion był jednostką wojskową „czasu P”, spełniającą zadania mobilizacyjne wobec oddziałów i pododdziałów broni pancernej „czasu W”. Mobilizował przede wszystkim dywizjony pancerne i samodzielne kompanie czołgów rozpoznawczych.

Osobne artykuły: dywizjony pancerne i samodzielna kompania czołgów rozpoznawczych.

Jednostki pancerne PSZ

Korpusy

1 Korpus Pancerno-Motorowy

Dywizje pancerne

Brygady pancerne

2 Brygada Czołgów
2 Warszawska Brygada Pancerna
10 Brygada Kawalerii Pancernej we Francji
10 Brygada Kawalerii Pancernej (PSZ)
14 Brygada Pancerna
16 Brygada Czołgów
16 Brygada Pancerna (PSZ)

Pułki pancerne

Osobny artykuł: Pułki pancerne PSZ.

Jednostki pancerne na froncie wschodnim

Korpus pancerny

1 Drezdeński Korpus Pancerny

Brygady pancerne:

Pułki czołgów

Osobny artykuł: Pułki czołgów na froncie wschodnim.

Jednostki pancerne po 1945

Korpusy pancerne

Dywizje pancerne

Pułki czołgów

Osobny artykuł: Pułki czołgów po 1945.

14 pułk czołgów – w 1967 przemianowany na 51 pcz
30 pułk czołgów – w 1967 przemianowany na 5 pcz; wchodził w skład 3 DZ; stacjonował we Włodawie;
64 pułk czołgów – wchodził w skład 20 DPanc; rozformowany w 1957 („zastąpił go” 20 pcz);
69 pułk czołgów – wchodził w skład 19 DPanc; stacjonował w Słubicach; rozformowany w 1957 („zastąpił go” 22 pcz)

Pułki czołgów i artylerii pancernej

9 Łużycki pułk czołgów i artylerii pancernej – stacjonował w garnizonie Słupsk
11 pułk czołgów i artylerii pancernej – stacjonował w garnizonie Giżycko; pułk 15 DZ; od 1957 1 DZ
12 pułk artylerii pancernej – stacjonował w garnizonie Trzebiatów
13 pułk czołgów i artylerii pancernej – stacjonował w garnizonie Opole
16 Pułk Czołgów i Artylerii Pancernej – stacjonował w garnizonie Szczecin
17 pułk artylerii pancernej – stacjonował w garnizonie Żagań
18 pułk czołgów i artylerii pancernej – stacjonował w garnizonie Nysa
18 pułk czołgów i artylerii pancernej – stacjonował w garnizonie Wędrzyn
20 pułk czołgów i artylerii pancernej – pułk 14 DP; stacjonował w garnizonie Stargard Szczeciński; w 1957 przekształcony w 20 pcz i włączony do 20 DPanc;
22 pułk czołgów i artylerii pancernej – stacjonował w garnizonie Żagań
26 pułk czołgów i artylerii pancernej – stacjonował w garnizonie Gubin
22 samodzielny pułk czołgów i artylerii pancernej – stacjonował w garnizonie Żagań
35 pułk czołgów i artylerii pancernej – sformowany w 1957; pułk 15 DP, stacjonował w Ostródzie

Bataliony czołgów i artylerii pancernej

1 samodzielny batalion artylerii pancernej- sformowany w 1950 batalion 1 KPanc; stacjonował w Giżycku
2 samodzielny batalion artylerii pancernej- sformowany w 1950 batalion 2 KPanc; stacjonował w Żaganiu
10 batalion czołgów i artylerii pancernej – stacjonował w garnizonie Nysa
10 batalion czołgów i artylerii pancernej – stacjonował w garnizonie Opole
13 batalion czołgów i artylerii przeciwpancernej – stacjonował w garnizonie Gubin
23 batalion czołgów i artylerii pancernej – sformowany w Orzyszu w 1955; Wchodził w skład 18 DP. Po rozformowaniu dywizji od 1.01.1957 włączony w skład 1 DZ jako szkolny batalion czołgów. W połowie 1957 batalion został przeniesiony do Włodawy jako batalion organiczny 3 DP. Wydzielona z batalionu część szkolna została przeniesiona do Skierniewic i weszła w skład batalionu szkolnego 1 WDZ.
28 batalion czołgów i artylerii pancernej (JW 5557^[1]) – stacjonował w garnizonie Giżycko
30 batalion czołgów ciężkich i artylerii pancernej – stacjonował w garnizonie Braniewo
32 Pomorski batalion czołgów ciężkich i artylerii pancernej – stacjonował w garnizonie Lębork
33 batalion czołgów i artylerii pancernej – stacjonował w garnizonie Warcisław
34 batalion czołgów ciężkich i artylerii przeciwpancernej – stacjonował w garnizonie Biedrusko
35 batalion czołgów i artylerii pancernej – stacjonował w garnizonie Ostróda
36 batalion czołgów i artylerii pancernej – stacjonował w garnizonie Żagań

Bataliony szkolne

17 szkolny batalion czołgów, JW 1210, Ostróda^[1]

Jednostki pancerne Sił Zbrojnych RP

Dywizje

11 Lubuska Dywizja Kawalerii Pancernej

Brygady pancerne

1 Warszawska Brygada Pancerna
3 Brygada Pancerna (rozformowana)
4 Brygada Kawalerii Pancernej (rozformowana)
6 Brygada Kawalerii Pancernej (rozformowana)
9 Brygada Kawalerii Pancernej (rozformowana)
10 Brygada Kawalerii Pancernej
12 Brygada Kawalerii Pancernej (rozformowana)
15 Wielkopolska Brygada Kawalerii Pancernej (rozformowana)
34 Brygada Kawalerii Pancernej

Pozostałe jednostki

1 batalion czołgów wchodzący w skład 21 BSP

Przypisy

↑ ^a ^b Spis zespołów archiwalnych Archiwum Wojskowego w Oleśnicy.

Bibliografia

Jerzy Kajetanowicz: Polskie wojska lądowe 1945-1960 : skład bojowy, struktury organizacyjne i uzbrojenie. Toruń ;Łysomice: Europejskie Centrum Edukacyjne, 2005. ISBN 83-88089-67-6.
Stanisław Komornicki: Wojsko Polskie. Krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej. 3, Regularne jednostki Ludowego Wojska Polskiego. Formowanie, działania bojowe, organizacja, uzbrojenie, metryki jednostek kawalerii, wojsk pancernych i zmotoryzowanych. Warszawa: Wyd. Min. Obrony Narodowej 1987.. ISBN 83-11-07419-4.

[5_INFOR_zasob1-1] Spis zespołów archiwalnych Archiwum Wojskowego w Oleśnicy.

[1]

Brygady zmotoryzowane:	10 Brygada Kawalerii Warszawska Brygada Pancerno-Motorowa
Pułki pancerne:	1 2 3
Bataliony pancerne:	1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Bataliony czołgów lekkich:	1 2 21
Dywizjony pancerne:	11 21 31 32 33 51 61 62 71 81 91
Kompanie czołgów rozpoznawczych:	11 31 32 41 42 51 52 61 62 63 71 72 81 82 91 92 101
Kompanie czołgów lekkich:	1 2 12 111 112 113 121 skcz R-35
Pociągi pancerne:	1 d.pg.panc 2 d.pg.panc 11 12 13 14 15 51 52 53 54 55 1. Obrony Wybrzeża 2. Obrony Wybrzeża „Smok Kaszubski” szkolny
Ośrodki Zapasowe Broni Pancernych:	OZBPanc. nr 1 OZBPanc. nr 2 OZBPanc. nr 3 OZPoc.Panc. nr 1

Dywizje	1 Dywizja Pancerna 2 Warszawska Dywizja Pancerna
Brygady	10 BKPanc (F) 10 BKPanc 2 BPanc (3)14 BPanc 16 BPanc
Pułki	Pancerne: 1 pcz 10 BKPanc: 1 ppanc 2 ppanc 24 puł 2 BPanc: 1 puł 4 ppanc 6 ppanc 14 BPanc: 3 puł 15 puł 10 phuz 16 BPanc: 3 ppanc 5 ppanc 14 puł 2 KP: 7 ppanc Rozpoznawcze: puł karpackich 7 puł 9 puł 12 puł 25 puł 10 psk 1 pszw
Wyposażenie	Czołgi: Renault R-35 Light Tank Mk VI Mk I Matilda Mk III Valentine Mk IV Churchill Mk V Covenanter Mk VI Crusader Mk VIII Cromwell Mk VIII Challenger M3/M5 Stuart M4 Sherman Artyleria samobieżna: M10 Achilles Archer Sexton M16 MGMC Crusader AA Samochody pancerne: Dingo Staghound Transportery opancerzone: Universal Carrier M3A1 Pociągi pancerne: 12 załóg

Korpusy pancerne	1 Drezdeński Korpus Pancerny
Brygady pancerne	1 2 3 4 16
Pułki czołgów	1 Warszawski pułk czołgów 2 pułk czołgów 3 szkolny pułk czołgów
Pułki czołgów ciężkich	4 pułk czołgów ciężkich 5 pułk czołgów ciężkich 6 pułk czołgów ciężkich
Bataliony rozpoznawcze	1 Warszawski batalion rozpoznawczy 2 motiocykowy batalion rozpoznawczy
Pułki artylerii pancernej	13 24 25 27 28 (23)
Dywizjony artylerii pancernej	1 2 3 4 5 6 7 10 11 12 13
Wyposażenie	T-70 T-34/76 T-34/85 IS-2 SU-57 SU-76 SU-85 ISU-122 ISU-152 BA-64 BA-20

Korpusy pancerne	1 Drezdeński KPanc 1 KPanc (1949–1951) 2 KPanc
Dywizje pancerne	5 10 11 16 19 20
Brygady pancerne	1 2 3 4 16
Pułki czołgów	1 2 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 13 15 16 18 20 22 23 24 25 26 26 27 28 29 30 33 35 51 58 60 68 71 73
Bataliony rozpoznawcze	1 2
Pułki artylerii pancernej	10 12 13 14 17 24 25 26 27 28 (23) 31 46 49 51 52
Dywizjony artylerii pancernej	1 2 3 4 5 6 7 10 11 12
Wyposażenie	T-70 PT-76 T-34-85 T-54 T-55 T-72 IS-2 IS-3 SU-57 SU-76 SU-85 SU-100 ISU-122 ISU-152 ASU-85