Isang Yun

Isang Yun
Imię koreańskie
Hangul	윤이상
Hancha	尹伊桑
Transkrypcja poprawiona	Yun I-sang
Transkrypcja MCR	Yun I-sang

Isang Yun
Data i miejsce urodzenia	17 września 1917 ; Tongyeong
Pochodzenie	koreańskie
Data i miejsce śmierci	3 listopada 1995 ; Berlin
Gatunki	muzyka poważna, muzyka współczesna
Zawód	kompozytor, pedagog
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Isang Yun (ur. 17 września 1917 w Tongyeong, zm. 3 listopada 1995 w Berlinie^[1]) – koreański kompozytor i pedagog.

Życiorys

Pochodził z Tongyeong w prowincji Gyeongsang Południowy^[2]^[3]. Jego ojciec, Yun Ki-hyon, był poetą^[4]. Zaczął komponować w wieku 14 lat. Studiował w Japonii, najpierw w konserwatorium w Osace, następnie w Tokio^[3]. Ze względu na powiązania z koreańskim ruchem narodowowyzwoleńczym został w 1943 roku aresztowany^[3]. Po powrocie do Korei w 1945 roku uczył muzyki, po zakończeniu wojny koreańskiej w 1953 roku został wykładowcą na Narodowym Uniwersytecie Seulskim. W 1955 roku otrzymał stypendium rządowe, które pozwoliło mu na wyjazd do Europy, gdzie kontynuował swoją edukację muzyczną^[3]. Studiował w Paryżu (1957–1958) u Pierre’a Revela oraz w Berlinie Zachodnim (1958–1959) u Borisa Blachera, Josefa Rufera i Reinharda Schwarza-Schillinga^[1]. W tym drugim mieście osiadł na stałe w 1963 roku^[2].

W 1963 roku odwiedził niespodziewanie, bez pozwolenia południowokoreańskich władz, Koreę Północną, co spowodowało dla niego poważne konsekwencje osobiste^[3]. W 1967 roku został wraz z żoną uprowadzony z Berlina przez południowokoreański wywiad, postawiony przed sądem w Seulu pod zarzutem szpiegostwa i skazany na dożywotnie więzienie^[1]^[2]^[3]. Po dwóch latach, wskutek międzynarodowych nacisków, został zwolniony i powrócił do Niemiec^[2]^[3]. Od 1969 do 1970 roku uczył w Hanowerze, następnie w latach 1970–1985 był wykładowcą berlińskiej Hochschule für Musik^[3]. W 1971 roku otrzymał niemieckie obywatelstwo^[2]^[3]. Kilkukrotnie odwiedzał Koreę Północną, gdzie był hołubiony przez tamtejsze władze. Ufundował instytut muzyczny w Pjongjangu, nazwany jego imieniem, zaś w 1992 roku nakręcono film poświęcony jego porwaniu i uwięzieniu pt. Yun sangmin^[3]. Nie powrócił nigdy do Korei Południowej i pozostawał krytyczny wobec jej władz, a jego twórczość do lat 90. była objęta w tym kraju cenzurą^[3]. Zmarł w Berlinie na skutek komplikacji związanych z zapaleniem płuc^[3]. Współcześnie muzyka Yuna jest ceniona i wykonywana regularnie w obydwu państwach koreańskich, odbywają się liczne koncerty poświęcone jego pamięci^[3].

Doctor honoris causa Uniwersytetu w Tybindze (1985)^[4]. Odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Zasługi Republiki Federalnej Niemiec (1988) i Medalem Goethego (1995)^[4].

Twórczość

Podstawowym celem Yuna jako kompozytora było łączenie wschodnioazjatyckiej sztuki wykonawczej z europejskimi instrumentami i wyrażanie azjatyckiej wyobraźni przy użyciu współczesnych zachodnich środków muzycznego wyrazu. Jego prace z lat 1959–1960 odzwierciedlają dodekafoniczny serializm związany z Darmstadt. Jednak po 1961 roku zaczął rozwijać swój indywidualny styl, widoczny w takich kompozycjach jak Loyang (1962), Gasa (1963), Garak (1963), Om mani padme hum (1964) i Réak (1966). W tych utworach podkreślał egzotykę za pomocą użycia glissando, pizzicato i vibrato, stosując równocześnie tradycyjną chińską dworską ornamentację muzyczną, dzięki czemu osiągał wysoce zróżnicowany charakter wielu linii melodycznych^[5].

Ważniejsze kompozycje

(na podstawie materiałów źródłowych)^[5]^[6]

Opery

Der Traum des Liu-Tung (Sen Liu-Tunga), jednoaktówka, libretto H. Rudelsberger i W. Bauernfeind na podstawie Ma Zhiyuan, 1965, premiera: Berlin, 25 września 1965
Die Witwe des Schmetterlings (Wdowa po motylu), jednoaktówka, libretto H. Kunz na podstawie Ma Zhiyuan, 1968, premiera: Norymberga, 23 lutego 1969
Geisterliebe, dwuaktówka, libretto H. Kunz, 1970, premiera: Kilonia, 20 czerwca 1971
Sim Tjong, dwuaktówka z prologiem i epilogiem, libretto H. Kunz, 1972, premiera: Monachium, 1 sierpnia 1972

Symfonie

I symfonia, 1983
II symfonia, 1984
III symfonia, 1985
IV symfonia Im dunkelen singen, 1986
V symfonia na baryton i orkiestrę, do poezji Nelly Sachs, 1987

Koncerty

Koncert wiolonczelowy, 1976
Koncert na flet i orkiestrę kameralną, 1977
Koncert podwójny na obój, harfę i orkiestrę kameralną, 1977
Koncert na klarnet i małą orkiestrę, 1981
I koncert skrzypcowy, 1981
II koncert skrzypcowy, 1983/1986
Koncert na obój, obój miłosny i orkiestrę, 1990
III koncert skrzypcowy, na skrzypce i orkiestrę kameralną, 1992

Inne utwory orkiestrowe

Colloïdes sonores na orkiestrę smyczkową, 1961
Fluktuationen, 1964
Réak, 1966
Konzertante Figurenna małą orkiestrę, 1972
Harmonia na 16 instrumentów dętych, harfę i perkusję, 1974
Muak, 1978
Duetto concertante, na obój, rożek angielski, wiolonczelę i instrumenty smyczkowe, 1987
I symfonia kameralna na 2 oboje, 2 waltornie i instrumenty smyczkowe, 1987
II symfonia kameralna Den Opfern der Freiheit, na małą orkiestrę, 1989
Konturen, 1989
Silla, 1992

oraz liczne utwory kameralne i wokalno-instrumentalne.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c The Harvard Biographical Dictionary of Music. Cambridge: Harvard University Press, 1996, s. 1003. ISBN 0-674-37299-9.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e The Oxford Dictionary of Music. Oxford: Oxford University Press, 2013, s. 937. ISBN 978-0-19-957854-2.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m James E. Hoare: Historical Dictionary of Democratic People’s Republic of Korea. Lanham: Scarecrow Press, 2012, s. 407–408. ISBN 978-0-8108-6151-0.
↑ ^a ^b ^c Andrew McCredie: Isang Yun (1917–1995). W: Music of the Twentieth-Century Avant-Garde: A Biocritical Sourcebook: A Biocritical Sourcebook. edited by Larry Sitsky. Westport: Greenwood Press, 2002, s. 586–588. ISBN 0-313-29689-8.
↑ ^a ^b Kunz 2004 ↓.
↑ Chodkowski 1995 ↓, s. 974.

Bibliografia

Encyklopedia muzyki. Andrzej Chodkowski (red.). Warszawa: PWN, 1995. ISBN 83-01-11390-1. (pol.).
H. Kunz: Yun, Isang. W: The New Grove Dictionary of Music and Musicians, vol. Y. Oxford University Press, 2004. ISBN 978-0-19-517067-2. (ang.).

Linki zewnętrzne

Isang Yun w bazie AllMusic (ang.)
Isang Yun w bazie Discogs.com (ang.)

[harvard-1] The Harvard Biographical Dictionary of Music. Cambridge: Harvard University Press, 1996, s. 1003. ISBN 0-674-37299-9.

[oxford-2] The Oxford Dictionary of Music. Oxford: Oxford University Press, 2013, s. 937. ISBN 978-0-19-957854-2.

[historical-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m James E. Hoare: Historical Dictionary of Democratic People’s Republic of Korea. Lanham: Scarecrow Press, 2012, s. 407–408. ISBN 978-0-8108-6151-0.

[sitsky-4] Andrew McCredie: Isang Yun (1917–1995). W: Music of the Twentieth-Century Avant-Garde: A Biocritical Sourcebook: A Biocritical Sourcebook. edited by Larry Sitsky. Westport: Greenwood Press, 2002, s. 586–588. ISBN 0-313-29689-8.

[CITEREFKunz2004-5] Kunz 2004 ↓.

[CITEREFChodkowski1995974-6] Chodkowski 1995 ↓, s. 974.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]