Io (mitologia grecka)

Io
Ἰώ
	nimfa
	; Correggio: Io i Zeus
Występowanie	mitologia grecka
	Rodzina
Ojciec	Inachos
Rodzeństwo	Foroneus,; Ajgialeus,; Panoptes
Dzieci	Epafos
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Io (stgr. Ἰώ Iṓ, łac. Io) – w mitologii greckiej jedna z nimf; kapłanka Hery w Argos; ukochana boga Zeusa.

Io utożsamiana była z Izydą^[1], egipską boginią matką, siostrą-żoną Ozyrysa^[2], a także, po śmierci, z boginią księżyca, wizerunki której wyobrażają kobietę o rogach ze złota^[3].

Przodkowie

Opowieścią o Io Jan Parandowski zaczyna swój opis legend argolidzkich. W krainie tej główną rzeką był Inachos, strumień o kamienistym łożysku, skłonny do wysychania^[4]. Tenże strumień miał swojego boga, noszącego takie samo imię Inachos, pochodzącego od Okeanosa i Tethys^[3]. Tenże Inachos spłodził córkę imieniem Io^[4].

Io

Inna wersja mitu widzi w ojcu Io Iasosa, władcę Argos^[3].

Miłość Zeusa

Io została kapłanką w Argos^[3]. Io była bardzo piękną kobietą, w efekcie czego zapałał do niej miłością Zeus^[4], najwyższy bóg mitologii greckiej^[5], który wielokrotnie zawierał związki także z kobietami śmiertelnymi^[6].

Gniew Hery

Zeus nie chciał, by jego związek z Io ujrzał światło dzienne. Otaczał więc okolicę chmurą^[4].

Z mitem Io wiąże się wątek przemienienia w krowę. Jedna z wersji mitu mówi, że to Zeus sam wpierw uczynił z Io jałówkę, a dopiero potem z nią współżył, aby Hera nie dowiedziała się o jego niewierności, była bowiem zazdrosna o męża^[3]. Motyw przemiany częsty jest w mitach o podbojach miłosnych Zeusa. Często to Zeus przybiera jakąś odmienną od swej zwykłej formę (łabędzia, złotego deszczu), niekiedy to jednak jego wybranka ulega metamorfozie. W podobny sposób Kallisto stała się niedźwiedzicą^[6].

Hera nie dała się jednak oszukać swemu niewiernemu małżonkowi^[3]. Dojrzała go rozmawiającego wesoło z Io w chmurze^[3]. Wedle jednej z wersji to ona zamieniła Io w krowę^[4]. Zażądała od męża, aby rzeczona jałówka została złożona jej w ofierze. Otrzymawszy Io^[3], Hera umieściła Io w świątyni^[4], przy niej zaś postawiła straż w postaci potwora, Argosa o stu oczach^[3]. Parandowski pisze, że nie spał on w ogóle^[4], nawet zaś jeśli potwór kiedyś spał, to tylko połową oczu^[3], jak to i dzisiaj czynią niektóre morskie ssaki^[7].

Zeus chciał pomóc uwięzionej kochance. Poprosił o rozwiązanie tej sytuacji Hermesa^[3]. Ten ostatni wykazał się sprytem. Odwiedził Argosa w nocy. Jął opowiadać strażnikowi bajki melodyjnym głosem i tym sposobem uśpił go. Hermes odciął bestii głowę^[4] i uwolnił Io, jednak zazdrość Hery nie skończyła się jeszcze. Aby uprzykrzyć życie kochance swego męża, posłała ku niej gza^[3] czy też bąka^[4]. Dokuczliwy owad wżerał się Io w bok^[3], dokuczliwie ją kąsał, powodując krwawiące rany^[4] (córka Inachosa cały czas pozostawała wtedy pod postacią jałówki). Dokuczliwe zachowanie gza doprowadziło Io do szału, w rezultacie czego błąkała się ona długie miesiące, nie mogąc odpocząć od natręta^[3]. Przebiegła tak cały świat^[4]. Przebyła w końcu Bosfor, nazwany tak na jej cześć właśnie – Bosfor oznacza bowiem przeprawę krowy. W ciągu swej podróży napotkała Io tytana Prometeusza, cierpiącego u skał Kaukazu, który wyjawił jej, jaka przyszłość ją czeka. Pisze o tym Ajschylos^[3].

Potomkowie

Jeszcze dalej pognała Io do Egiptu^[3]. Klęknęła tam na kolana i poczęła się modlić do swego kochanka, by uczynił ją na powrót kobietą^[4]. W kraju tym odzyskała w końcu dawną postać. Urodziła tam chłopca, była bowiem z Zeusem w ciąży. Synowi nadano imię Epafos^[3]. Został on królem Egiptu^[4].

Io

Zeus

Epafos

Epafos ten miał córkę Libię, postać eponimiczną Afryki Północnej. Rzeczoną Libię uznaje się niekiedy za córkę Io^[8].

Przypisy

↑ Parandowski 1979 ↓, s. 20.
↑ Cotterell 1979 ↓, s. 42.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q Schmidt 2006 ↓, s. 158.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m Parandowski 1979 ↓, s. 198.
↑ Cotterell 1979 ↓, s. 219.
↑ ^a ^b Grimal 1988 ↓, s. 87.
↑ Jennifer L.J.L. Lapierre Jennifer L.J.L. i inni, Cortical Acetylcholine Release Is Lateralized during Asymmetrical Slow-Wave Sleep in Northern Fur Seals, „The Journal of Neuroscience”, 44, 27, 2007, s. 11999–12006, DOI: 10.1523/JNEUROSCI.2968-07.2007, PMID: 17978041 .
↑ Grimal 1988 ↓, s. 209.

Bibliografia

Arthur Cotterell: Słownik mitów świata. Katowice: Książnica, 1996, seria: Słowniki Encyklopedyczne "Książnicy". ISBN 978-83-7132-704-9.
Pierre Grimal: Mitologia grecka. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Volumen, 1988. ISBN 85-86857-07-02.
Jan Parandowski: Mitologia. Warszawa: czytelnik, 1979. ISBN 83-07-00233-8.
Joël Schmidt: Słownik mitologii greckiej i rzymskiej. Katowice: Książnica, 2006, seria: Słowniki Encyklopedyczne Książnicy. ISBN 978-83-7132-841-1.

[CITEREFParandowski197920-1] Parandowski 1979 ↓, s. 20.

[CITEREFCotterell197942-2] Cotterell 1979 ↓, s. 42.

[CITEREFSchmidt2006158-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q Schmidt 2006 ↓, s. 158.

[CITEREFParandowski1979198-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m Parandowski 1979 ↓, s. 198.

[CITEREFCotterell1979219-5] Cotterell 1979 ↓, s. 219.

[CITEREFGrimal198887-6] Grimal 1988 ↓, s. 87.

[Lapierre&07-7] Jennifer L.J.L. Lapierre Jennifer L.J.L. i inni, Cortical Acetylcholine Release Is Lateralized during Asymmetrical Slow-Wave Sleep in Northern Fur Seals, „The Journal of Neuroscience”, 44, 27, 2007, s. 11999–12006, DOI: 10.1523/JNEUROSCI.2968-07.2007, PMID: 17978041 .

[CITEREFGrimal1988209-8] Grimal 1988 ↓, s. 209.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]