Fez

Medyna Fezu^[a]
	Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Państwo	Maroko
Typ	kulturowy
Spełniane kryterium	II, V
Numer ref.	170
Region	Kraje arabskie
	Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę	1981; na 5. sesji
	↑ Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO ; ↑ Oficjalny podział dokonany przez UNESCO ;

Fez
‏فاس‎
	; Panorama miasta
	Flaga
Państwo	Maroko
Region	Fez-Meknes
Burmistrz	Idriss Azami Al Idrissi↗
Populacja (2014); • liczba ludności	; 1 091 512
Nr kierunkowy	05356
Kod pocztowy	30000–30206
	Położenie na mapie Maroka Fez
	34°02′N 5°00′W/34,033333 -5,000000
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa

Fez (arab. ‏فاس‎, Fās; marok. arab. Fas; berb. ⴼⴰⵙ, Fas; fr. Fès) – miasto w północnym Maroku, siedziba administracyjna regionu Fez-Meknes. W 2014 roku liczyło ok. 1,1 mln mieszkańców^[1].

Historia

Miasto zostało założone przez Idrisa I w VIII wieku n.e. Początkowo było tylko niewielką miejscowością, jednak rozbudowało się znacznie w następnym stuleciu, odkąd w 807 roku kolejny władca Idris II ustanowił tu pierwszą stolicę Maroka. Do miasta przybyli wtedy uchodźcy z dwóch najważniejszych ośrodków ówczesnego islamskiego świata - Kordowy w Andaluzji i Kairuanu w Tunezji. Za ich sprawą nastąpił gwałtowny rozwój Fezu. W końcu X wieku miasto było już niekwestionowanym ośrodkiem kulturalnym, religijnym i gospodarczym marokańskiego państwa. Średniowiecznym przybyszom europejskim jawiło się z jednej strony jako stolica fanatyzmu (było jednym z najświętszych miast islamu), a jednocześnie jako centrum nauk: kwitł tu rozwój medycyny, filozofii i matematyki. Ważnym ośrodkiem religijnym i naukowym średniowiecznego Fezu był meczet Al-Karawijjin, powstały w 857 roku^[2].

Fez stracił na znaczeniu za panowania dynastii Almorawidów (XI–XII wiek) i Almohadów (XII–XIII wiek), kiedy to stolica marokańskiego państwa mieściła się w Marrakeszu. Dopiero sułtani kolejnej dynastii Marynidów na powrót uczynili z Fezu swoją stolicę i znacznie uświetnili miasto. Fez podupadł jednak po raz kolejny za panowania Sadytów, którzy na stolicę znowu wybrali Marrakesz. Dopiero pierwsi władcy dynastii Alawitów w początkach XVII wieku przywrócili miastu jego dawną rangę – panował tu pierwszy marokański sułtan tej dynastii Maulaj Raszid. Już jednak jego brat i następca Maulaj Isma’il słynął z niechęci do mieszkańców Fezu i nałożył na nich wysokie podatki, a sam przeniósł się ze swoim dworem do pobliskiego Meknesu. Po jego śmierci przywrócono Fezowi wprawdzie rangę stolicy, jednak rozgorzały wtedy trwające aż do drugiej połowy XVIII wieku walki o władzę, a krótkotrwale utrzymujący się na tronie kolejni sułtani inwestowali przede wszystkim w wojny oraz rozbudowę pałacu. Dopiero rządy Muhammada III przyniosły względny spokój i rozwój miasta.

Za kolonialnych rządów francuskich następował dalszy rozwój miasta, powstała nowoczesna dzielnica ville nouvelle, jednak od początku francuskiego panowania miasto odgrywa już mniejszą rolę z uwagi na fakt, że stolicę Francuzi przenieśli do Rabatu.

Obecnie jednak Fez jest dużym ośrodkiem gospodarczym i turystycznym, a także centrum religijnym. W 1981 medyna w Fezie została wpisana na listę światowego dziedzictwa kultury UNESCO. W 2001 utworzono w Fezie ogród botaniczny.

Ważniejsze zabytki

Stara medyna - Stary Fez (Fas al-Bali) i nowsza Nowy Fez (Fas al-Dżdid)
Meczet Al-Karawijjin,
Meczet Andaluzyjski z IX i XII wiek
Synagoga Ibn Danana
Medresa Bu Inania
Medresa Al-Attarin
Grobowce Marynidów - ruiny na wzgórzu ponad miastem
System dawnych murów obronnych z licznymi bramami (m.in. Bab Bu Dżelud, Bab al-Maruk i inne).
Pałac królewski (nieudostępniany zwiedzającym)
Fontanna Nejjarine
Garbarnia Chouarasa – jest to miejsce, które od niemal czasów średniowiecza się nie zmieniło. Z dachu garbarni widać kamienne kadzie, w których farbuje się skóry. Wchodzący turyści dostają liście mięty, by nie czuć nieprzyjemnego zapachu skór maczanych w moczu^[3].