Dżibuti

Republika Dżibuti
*République de Djibouti*
‏جمهورية جيبوتي‎
Godło	Flaga
	Dewiza: Unité, Egalité, Paix (Jedność, Równość, Pokój)
	Hymn: hymn Dżibuti;
Ustrój polityczny	republika
Stolica	Dżibuti
Data powstania	27 czerwca 1977
Prezydent	Ismail Omar Guelleh
Premier	Abdoulkader Kamil Mohamed
Powierzchnia	23 200 km²
Populacja (2023); • liczba ludności	; 1 136 455
• gęstość	49 os./km²
Kod ISO 3166	DJ
Waluta	frank dżibutyjski (DJF)
Telefoniczny nr kierunkowy	+253
Domena internetowa	.dj
Kod samochodowy	DJI
Kod samolotowy	J2
Strefa czasowa	UTC +3
Język urzędowy	arabski, francuski
Religia dominująca	islam
PKB (2023); • całkowite ; • na osobę	; 4,1 mld USD; 3 606 USD
PKB (PSN) (2023); • całkowite ; • na osobę	; 7,10 mld dolarów międzynar.; 6 894 dolarów międzynar.
	Położenie na mapie;
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach
	Hasło w Wikisłowniku
	Informacje w Wikipodróżach

Dżibuti (fr. Djibouti, arab. ‏جيبوتي‎), Republika Dżibuti (fr. République de Djibouti, arab. ‏جمهورية جيبوتي‎) – państwo we wschodniej Afryce, nad Zatoką Adeńską i cieśniną Bab al-Mandab. Graniczy z Somalią (de facto z Somalilandem), Etiopią i Erytreą.

Dawne nazwy Dżibuti: Somali Francuskie, Francuskie Terytorium Afarów i Isów.

Polityka

Ustrój polityczny

Osobny artykuł: Ustrój polityczny Dżibuti.

Według konstytucji z 1992 roku, Dżibuti jest republiką, w której głową państwa jest prezydent, wybierany w wyborach powszechnych na 6-letnią kadencję. Pierwszym prezydentem był Hasan Guled Aptidon.

Władze wykonawczą sprawują premier i rząd, powoływani przez prezydenta.

Władzę ustawodawczą sprawuje jednoizbowy parlament – Izba Deputowanych z 65 deputowanymi, wybieranymi w wyborach powszechnych na 5-letnią kadencję.

Partie polityczne

RPP – Ludowe Zgromadzenie na rzecz Postępu
FRUD – Front na rzecz Przywrócenia Jedności i Demokracji

Zobacz też artykuł: Wybory prezydenckie w Dżibuti w 2021 roku.

Podział administracyjny

Osobny artykuł: Podział administracyjny Dżibuti.

Dżibuti jest podzielone na 6 jednostek administracyjnych pierwszego rzędu (5 regionów i 1 miasto), które dzielą się następnie na 11 dystryktów.

Siły zbrojne

Siły zbrojne
Wiek zdolności do służby wojskowej	18
Zdolni do służby wojskowej wiek 18-49	mężczyźni: 95 328 kobiety: 87 795
Przeszkoleni do służby wojskowej wiek 18-49	mężczyźni: 46 020 kobiety: 42 181
Wydatki na wojsko	29,05 mln USD (2005)
Wydatki na wojsko % PKB	3,8% (2006)

Siły powietrzne kraju nie posiadają własnych samolotów.

W Dżibuti w latach 1962–2011 stacjonowała 13 Półbrygada Legii Cudzoziemskiej^[3].

W kraju znajdują się bazy wojskowe USA, Francji, Japonii, Hiszpanii, Włoch oraz od 2017 Chin^[4].

Historia

Osobny artykuł: Historia Dżibuti.

Tereny obecnego Dżibuti zamieszkiwały od wielu wieków plemiona Afarów i Issów, które prowadziły stałe kontakty handlowe z Arabami. Doprowadziło to do przyjęcia przez nich islamu jako własnej religii. W 2. połowie XIX wieku Francuzi zainteresowali się terenami Rogu Afryki, położonymi nad Zatoką Adeńską. W latach 80. XIX wieku Francuzi utworzyli w tym regionie protektorat Somali Francuskie z gubernatorem Léoncem Lagardem. Somali Francuskie stało się jedną z francuskich kolonii w Afryce. W roku 1947 kolonia zyskała status terytorium zamorskiego Francji, a w roku 1967 nazwa została zmieniona na Francuskie Terytorium Afarów i Isów. 27 czerwca 1977 roku Terytorium uzyskało niepodległość pod nazwą Dżibuti. Na czele Republiki Dżibuti stanął Hassan Gouled Aptidon.

Osobny artykuł: wojna domowa w Dżibuti.

W latach 90. kraj doświadczył wojny domowej i klęski głodu. Konflikt spowodowany był rywalizacją pomiędzy rządzącymi Issami i opozycyjnymi Afarami. Rząd wsparty został zbrojnie przez Francję. W roku 1994 walki zakończyły się porozumieniem pokojowym^[5].

Osobny artykuł: konflikt graniczny między Dżibuti i Erytreą.

W 2008 roku miał miejsce nierozstrzygnięty zbrojny konflikt graniczny między Dżibuti i Erytreą. Dżibuti zostało wsparte przez rząd Francji.

Geografia

Osobny artykuł: Geografia Dżibuti.

Państwo położone we wschodniej Afryce na Półwyspie Somalijskim. Leży nad Morzem Czerwonym, Zatoką Adeńska i cieśniną Bab al-Mandab. Graniczy z Somalią, Etiopią i Erytreą.

Dżibuti zajmuje obszary o charakterze pustynnym i półpustynnym. Powierzchnia górzysto-wyżynna, charakterystycznym krajobrazem są pasma gór zrębowych (na północy góry Mabla i Goda), które stanowią przedłużenie Gór Danakilskich, położonych w Erytrei. Topografia kraju ukształtowana jest głównie przez działalność wulkaniczną. Na terenie Dżibuti znajduje się najniższy punkt Afryki – Jezioro Asal – 150 m p. p. m^[6].

Klimat podrównikowy suchy, gorący, pustynny.

Gospodarka

Osobny artykuł: Gospodarka Dżibuti.

Dżibuti jest dynamicznie rozwijającym się krajem. Dzięki strategicznemu dostępowi do Morza Czerwonego w kraju duże znaczenie odgrywają usługi, głównie transportowe^[7]. Nowoczesny port oraz strefa bezcłowa zapewniają duże dochody dla budżetu państwa z opłat tranzytowych oraz podatków pośrednich^[7]^[8]. Port w Dżibuti oraz linia kolejowa łącząca stolicę kraju z Addis Abebą obsługuje prawie w całości transport towarów z Etiopii. Ogromne inwestycje chińskich firm przyczyniają się do wzrostu gospodarczego kraju^[9]. Pomimo tego 23% obywateli Dżibuti żyje poniżej progu ubóstwa, a 39% pełnoletnich mieszkańców jest bezrobotnych^[7]^[8]. Kraj uzależniony jest od importu żywności.

Porty lotnicze w Dżibuti

Demografia

Osobny artykuł: Demografia Dżibuti.

Ludność Dżibuti składa się z dwóch głównych grup: Somalów (Issa), którzy tworzą ok. 60% społeczeństwa i Afarów (ok. 35%). Pozostałe 5% przypada na Europejczyków (głównie Francuzów i Włochów), Arabów i Etiopczyków. Na początku lat 90. między Afarami i Issami dochodziło na tle narodowościowym do zamieszek, które przerodziły się w krótkotrwałą wojnę domową.

Dominującą religią jest islam, chrześcijanie tworzą niewielką grupę, reprezentowaną przede wszystkim przez Europejczyków.

Choć oficjalnie językami urzędowymi są arabski i francuski, w użyciu jest także język somalijski i język afar.

Religia

Osobny artykuł: Diecezja Dżibuti.

Struktura religijna kraju w 2018 roku według Encyklopedii Britannica:

islam – 94.1%
chrześcijaństwo – 4.4%:
- katolicyzm – 1,4%
- Kościół etiopski – 3%
inne, lub brak religii – 1,5%.

Media

Rząd ma w posiadaniu główne gazety krajowe (La Nation) oraz Radiodiffusion-Television de Djibouti (RTD), która kontroluje krajowe radio i telewizję. W Dżibuti nie ma prywatnych stacji.

Rząd kontroluje prawie wszystkie elektroniczne media. Prywatne gazety i inne publikacje są generalnie udostępnione do wolnego obiegu, ale pod warunkiem że dziennikarze sami się cenzurują. Oficjalne media są bezkrytyczne wobec rządu.

Prasa

La Nation – dziennik rządowy
La Republique – periodyk opozycyjny
Le Renouveau – prowadzony przez opozycję

Radio

Radio Djibouti – kontrolowana przez RTD

Telewizja

Djibouti Television – kontrolowana przez RTD

Agencje informacyjne

Agence Djiboutienne d’Information – państwowa agencja informacyjna

Nauka i oświata

Nauka w szkołach odbywa się na ogół w języku francuskim. Coraz większą popularność zdobywają szkoły koraniczne. W kraju funkcjonuje Uniwersytet Dżibuti założony w 2006.

Siły francuskie stacjonujące w Dżibuti

Dżibuti jest jednym z priorytetowych terenów dla Francji ze względu na ochronę szlaków handlowych na Morzu Czerwonym. Zostało to zapisane w Białej Księdze Obrony i Bezpieczeństwa Narodowego z 2013 roku.

Obecnie stacjonowanie sił francuskich na terenach Dżibuti reguluje Traktat o współpracy obronnej z grudnia 2011 roku. Wcześniej współpraca opierała się na traktacie z 1977 roku^[10].

Siły francuskie stacjonujące w Dżibuti tworzą wysuniętą bazę operacyjną, która umożliwia szybką reakcję w sytuacji kryzysów w regionie Oceanu Indyjskiego oraz Bliskiego Wschodu.

Dżibuti tworzy ważny region dla Sił Zbrojnych Republiki Francuskiej pozwalający na prowadzenie skutecznych działań militarnych^[11].

Zobacz też

protesty w Dżibuti

Przypisy

↑ Dane za: CIA The World Factbook: Djibouti. [dostęp 2008-12-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2 lipca 2014)].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Dane dotyczące PKB na podstawie szacunków Banku Światowego na rok 2023: World Bank Group: World Bank Group, 2023. [dostęp 2024-11-11]. (ang.).
↑ 13ème Demi-brigade de Légion étrangère [online], 13dble.legion-etrangere.com [dostęp 2018-05-19] [zarchiwizowane z adresu 2012-02-08] (fr.).
↑ Chiny w Dżibuti: nowe rozdanie w geopolitycznej rozgrywce [online], Defence24 [dostęp 2018-02-25] .
↑ Jean-Marc Balencie et Arnaud de La Grange, Mondes rebelles: L’encyclopédie des acteurs, conflits & violences politiques, Paris, Éditions Michalon, 2001, s. 1677 (ISBN 2-84186-142-2), s. 961–967.
↑ Wielka Encyklopedia Świata, t. 3, Oxford Educational Sp. z o.o., Polskie Media Amer.Com S.A., 2003, ISBN 83-7325-543-5.
↑ ^a ^b ^c Overview, „World Bank” [dostęp 2018-02-25] (ang.).
↑ ^a ^b Djibouti Economy Profile 2018 [online], www.indexmundi.com [dostęp 2018-02-25] .
↑ GDP growth (annual %) [online], data.worldbank.org [dostęp 2018-02-25] (ang.).
↑ Aleksander Olech Klaudia Badzyńska Zagraniczna aktywność militarna Republiki Francuskiej, s. 115. https://www.researchgate.net/publication/362992219_Zagraniczna_aktywnosc_militarna_Republiki_Francuskie
↑ Aleksander Olech Klaudia Badzyńska Zagraniczna aktywność militarna Republiki Francuskiej, s. 116. https://www.researchgate.net/publication/362992219_Zagraniczna_aktywnosc_militarna_Republiki_Francuskie

Linki zewnętrzne

Rządowe

Strona oficjalna (fr.)

Wiadomości

AllAfrica (ang.)
Przegląd prasy codziennej (ang. • fr.)

Inne

Katalog stron na Yahoo. dir.yahoo.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-01-19)].

[1] Dane za: CIA The World Factbook: Djibouti. [dostęp 2008-12-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2 lipca 2014)].

[IMF-2] Dane dotyczące PKB na podstawie szacunków Banku Światowego na rok 2023: World Bank Group: World Bank Group, 2023. [dostęp 2024-11-11]. (ang.).

[3] 13ème Demi-brigade de Légion étrangère [online], 13dble.legion-etrangere.com [dostęp 2018-05-19] [zarchiwizowane z adresu 2012-02-08] (fr.).

[4] Chiny w Dżibuti: nowe rozdanie w geopolitycznej rozgrywce [online], Defence24 [dostęp 2018-02-25] .

[5] Jean-Marc Balencie et Arnaud de La Grange, Mondes rebelles: L’encyclopédie des acteurs, conflits & violences politiques, Paris, Éditions Michalon, 2001, s. 1677 (ISBN 2-84186-142-2), s. 961–967.

[6] Wielka Encyklopedia Świata, t. 3, Oxford Educational Sp. z o.o., Polskie Media Amer.Com S.A., 2003, ISBN 83-7325-543-5.

[:0-7] Overview, „World Bank” [dostęp 2018-02-25] (ang.).

[:1-8] Djibouti Economy Profile 2018 [online], www.indexmundi.com [dostęp 2018-02-25] .

[9] GDP growth (annual %) [online], data.worldbank.org [dostęp 2018-02-25] (ang.).

[10] Aleksander Olech Klaudia Badzyńska Zagraniczna aktywność militarna Republiki Francuskiej, s. 115. https://www.researchgate.net/publication/362992219_Zagraniczna_aktywnosc_militarna_Republiki_Francuskie

[11] Aleksander Olech Klaudia Badzyńska Zagraniczna aktywność militarna Republiki Francuskiej, s. 116. https://www.researchgate.net/publication/362992219_Zagraniczna_aktywnosc_militarna_Republiki_Francuskie

[12] Państwo to jest klasyfikowane jako proto-państwo(inne języki) albo terytorium separatystyczne.

[13] Państwo to może być uznawane za państwo separatystyczne ze względu na liczne walki zbrojne w Kabindzie, które cały czas się odbywają po wojnie domowej w Angoli od 2002 roku.

[14] Państwo to zostało utworzone po wybuchu wojny domowej w Somalii w 1991 roku, odkąd w 1998 roku rozpoczęła się 3-miesięczna krajowa konferencja konstytucyjna w Garoowe.

[15] Obecnie okupowana przez Maroko.

[16] Nieuznana niepodległość od Somalii ogłoszona 18 maja 1991.

[17] Państwo to powstało wskutek połączenia Zanzibaru (jako republika) z kontynentalną Tanganiką w kwietniu 1964 roku, co doprowadziło także do utworzenia Zjednoczonej Republiki Tanzanii.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[A]

[B]

[C]

[D]

[E]

[F]

Państwa	Algieria Angola Benin Botswana Burkina Faso Burundi Czad Demokratyczna Republika Konga Dżibuti Egipt Erytrea Eswatini Etiopia Gabon Gambia Ghana Gwinea Gwinea Bissau Gwinea Równikowa Kamerun Kenia Komory Kongo Lesotho Liberia Libia Madagaskar Malawi Mali Maroko Mauretania Mauritius Mozambik Namibia Niger Nigeria Południowa Afryka Republika Środkowoafrykańska Republika Zielonego Przylądka Rwanda Senegal Seszele Sierra Leone Somalia Sudan Sudan Południowy Tanzania Togo Tunezja Uganda Wybrzeże Kości Słoniowej Wyspy Świętego Tomasza i Książęca Zambia Zimbabwe
Terytoria zależne	Wyspa Świętej Heleny, Wyspa Wniebowstąpienia i Tristan da Cunha (Wielka Brytania)
Państwa nieuznawane oraz terytoria autonomiczne	Ambazonia^[A] Kabinda^[B] Puntland^[C] Sahara Zachodnia^[D] Somaliland^[E] Zanzibar^[F]
Integralne części państw położonych poza Afryką	Azory (część Portugalii) Ceuta (część Hiszpanii) Isla de Alborán (część Hiszpanii) Isla del Perejil (część Hiszpanii) Islas Alhucemas (część Hiszpanii) Islas Chafarinas (część Hiszpanii) Madera (część Portugalii) Majotta (część Francji) Melilla (część Hiszpanii) Pantelleria (część Włoch) Peñón de Vélez de la Gomera (część Hiszpanii) Reunion (część Francji) Sokotra (część Jemenu) Wyspy Kanaryjskie (część Hiszpanii) Wyspy Pelagijskie (część Włoch) Wyspy Rozproszone (część Francuskich Terytoriów Południowych i Antarktycznych) Wyspy Selvagens (część Portugalii)

Ameryka	Nowa Francja Akadia Luizjana Quebec Nowa Szkocja Saint-Domingue Saint Lucia Dominika
Afryka	Algieria Francuska Francuska Afryka Równikowa Czad Gabon Kongo Środkowe Ubangi-Szari Francuska Afryka Zachodnia Dahomej Górna Wolta Gwinea Mauretania Niger Senegal Sudan Francuski Wybrzeże Kości Słoniowej Komory Madagaskar Maroko Francuskie Mauritius Seszele Somali Francuskie Tunezja Francuska
Azja	Indie Francuskie Pondicherry Karikal Yanaon Mahé Chandernagore Indochiny Francuskie Tonkin Kochinchina Annam Laos Kambodża terytoria mandatowe: Syria i Liban
Australia i Oceania	Nowe Hebrydy kondominium

Członkowie	Algieria Arabia Saudyjska Bahrajn Dżibuti Egipt Irak Jemen Jordania Katar Komory Kuwejt Liban Libia Maroko Mauretania Oman Palestyna (Autonomia Palestyńska) Somalia Sudan Syria Tunezja Zjednoczone Emiraty Arabskie
Obserwatorzy	Brazylia Erytrea Indie Wenezuela
Zawieszeni	Egipt (1979-1989) Libia (2011) Syria (od 2011)