Dębki
54°49′37″N 18°04′44″E/54,826944 18,078889
| osada | |
 Na przystani rybackiej w Dębkach | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności |
272 |
| Strefa numeracyjna |
58 |
| Kod pocztowy |
84-110[2] |
| Tablice rejestracyjne |
GPU |
| SIMC |
0165391 |
Położenie na mapie gminy Krokowa  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu puckiego  | |
| 54°49′37″N 18°04′44″E/54,826944 18,078889[1]
| |
| Strona internetowa | |
Dębki (kaszb. Dãbeczi, niem. Dembeck[a])[3] – osada[4] w województwie pomorskim, w powiecie puckim, w gminie Krokowa, nad Morzem Bałtyckim. Jest to zamieszkana przez kilkudziesięciu stałych mieszkańców osada rybacka i nadmorska miejscowość letniskowa. W Dębkach stoi kilka XIX-wiecznych chałup rybackich[5]. Dębki są popularnym miejscem turystycznym[6]. Od zachodu plażę ogranicza ujście rzeki Piaśnicy.
Położenie
[edytuj | edytuj kod]Wieś leży na Wybrzeżu Słowińskim, u ujścia rzeki Piaśnicy, na obszarze Nadmorskiego Parku Krajobrazowego, na Kaszubach. Przy wschodniej części Dębek, fragment wybrzeża został objęty specjalnym obszarem ochrony siedlisk Widowo. Około 1,5 km na południowy wschód od Dębek wyznaczono rezerwat przyrody Piaśnickie Łąki. Około 5 km na zachód od Dębek znajduje się wzniesienie Białogóra. Najbliżej położoną wsią (ok. 4 km na południe) jest Odargowo.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Pierwsza wzmianka o Dębkach pochodzi z 1277 kiedy to książę Mściwoj II darował je Norbertankom z Żukowa. W 1279 Dębki stanowiły uposażenie klasztoru żarnowieckiego. Historyczne położenie zabudowań Dębek znajdowało się u ujścia rzeki Piaśnicy[7]. Od XVI do XVIII wieku osadę dzierżawiła rodzina Dembków, od której pochodzi nazwa miejscowości. Po I rozbiorze Polski majątki duchowne, a więc i Dębki przeszły na własność skarbu pruskiego. W XIX wieku w wyniku akcji uwłaszczeniowej osada przeszła w posiadanie rodzin rybackich.
Po odzyskaniu niepodległości, po 1920 znaczną część miejscowości wykupiono na działki letniskowe. Modna stała się zwłaszcza w Wielkopolsce. W okresie międzywojennym granica polsko-niemiecka biegła po zachodniej stronie rzeki Piaśnicy a ściślej jej zachodnim równoległym ramieniem Starą Piaśnicą (niem. Alter Piasnitz Bach)[8]. W Dębkach znajdował się posterunek straży granicznej. Osada była wtedy najdalej na zachód położoną miejscowością polskiego wybrzeża. W 1921 roku mieszkało w Dębkach 8 rybaków. Zarejestrowane były 4 łodzie wiosło-żaglowe[9]. W latach 1934–1935 zbudowano drewniany kościół[10]. W okresie międzywojennym wybudowano także z funduszy rządowych piętrową szkołę podstawową z mieszkaniem dla nauczyciela. Przed 1939 w Dębkach miały miejsce obozy harcerskie[5]. Po wojnie Dębki zaczęły rozwijać się turystycznie w latach 1950 i 60. Dynamiczny rozwój osady jako miejscowości letniskowej nastąpił pod koniec XX wieku[11].
W latach 1975–1998 miejscowość należała do województwa gdańskiego.
W 2002 Dębki były miejscem zdjęć do filmu Dzień świra w reżyserii Marka Koterskiego.
W 2008 została ustanowiona rybacka przystań morska (pas plaży)[12].
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]- Kaplica Księży Zmartwychwstańców pw. Matki Boskiej Częstochowskiej przy ul. Spacerowej 81[13]. Drewnianą świątynię ze skrzydłem mieszkalnym zbudowano w latach 1934–1935 z inicjatywy prof. Adama Wrzoska i księży Zmartwychwstańców z Poznania. Budowla według projektu arch. T. Hornunga konstrukcji zrębowej, na planie litery T z czterosłupowym podcieniem od frontu. Autorami wystroju wnętrza byli kaszubscy artyści rzeźbiarze Teodor Pliński z Wiela i Franciszek Menczykowski[10][5].
- Chata rybacka przy ul. Spacerowej 66, z końca XVIII, obecnie dom letniskowy[13]
- Budynek mieszkalny przy ul. Spacerowej 8, z początku XX wieku[14]
Turystyka
[edytuj | edytuj kod]Szlaki piesze
Szlak Nadmorski Bałtycki (E9): Żarnowiec – Dębki – Białogóra – Szklana Huta – Lubiatowo – Latarnia Morska Stilo – Osetnik – Nowęcin – Łeba[15]
Szlaki rowerowe
Szlaki konne
Związani z Dębkami
[edytuj | edytuj kod]- Adam Wrzosek – prof. historii medycyny, lekarz patolog, antropolog. W 1923 nabył chatę kaszubską z zabudowaniami gospodarczymi w Dębkach i zorganizował w niej kaszubskie muzeum etnograficzne. Gromadzono w nim sprzęty, narzędzia i elementy kaszubskiej sztuki ludowej i było to jedno z największych muzeów na Kaszubach. W 1935 po przebudowie chata uzyskała charakter dworku. Większość eksponatów w czasie II wojny światowej została zniszczona lub zaginęła. W 2001 zabudowania przekazano Caritas Poznań na cele charytatywno-wypoczynkowe[16][17].
- Bronisław Niklewski – prof. fizjologii roślin. Przyczynił się do utworzenia w 1959 rezerwatu Piaśnickie Łąki[7][18].
Inne
[edytuj | edytuj kod]- 27 września 1785 w pobliżu Dębek zatonął brytyjski statek handlowy General Carleton.
- Zrekonstruowany słup graniczny nr 1, tzw. „kamień wersalski” został ustawiony na drodze Dębki – Białogóra przy mostku na Piaśnicy, jednakże nie stoi on na dawnej granicy polsko-niemieckiej tylko ok. 150 metrów bliżej rzeki[8][19].
- W Dębkach zorganizowano letnie kąpielisko morskie przy wejściu nr 19, obejmujące 100 m linii brzegowej. W 2013 sezon kąpielowy wyznaczono na okres od 1 lipca do 31 sierpnia[20].
Galeria
[edytuj | edytuj kod]-
Ujście Piaśnicy do Bałtyku -
Plaża w Dębkach -
Piaśnica w Dębkach -
Zrekonstruowany słup graniczny -
Widok z przystani rybackiej -
Dawny dworek prof. Wrzoska -
Nowa zabudowa mieszkalna -
Chata rybacka -
Kaplica na Łąkach Dębkowskich -
Kaplica Księży Zmartwychwstańców -
Figura przy kaplicy -
Dom zakonny
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 23306
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 223 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Fryderyk Lorentz, Polskie i kaszubskie nazwy miejscowości na Pomorzu Kaszubskiem, ISBN 83-60437-22-X, ISBN 978-83-60437-22-3.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. ws. wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200, s. 355).
- ↑ a b c Franciszek Mamuszka, Ziemia Pucka, Warszawa: PTTK „Kraj”, 1989, ISBN 83-7005-170-7.
- ↑ Ryszarda Socha, Turystyczna szara strefa nad Bałtykiem [online], www.polityka.pl, 2021 [dostęp 2021-07-30] (pol.).
- ↑ a b Dzieje Dębek, Tablica informacyjna, dostęp 2016-05-21.
- ↑ a b Żarnowiec, 1:100 000, Pas 29 Słup 26. Warszawa: Wojskowy Instytut Geograficzny, 1935, s. 1. (pol.).
- ↑ Wacław Odyniec, Jerzy Godlewski, Ziemia Pucka, Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1974, s. 167.
- ↑ a b Joanna Małuj z zespołem, Gminny Program opieki nad zabytkami na lata 2015–2018 – Urząd Wojewódzki Gdańsk. [dostęp 2016-07-20].
- ↑ Dębki – strona gminy Krokowa. [dostęp 2016-07-20].
- ↑ Zarządzenie nr 2 dyrektora Urzędu Morskiego w Gdyni z dnia 9 kwietnia 2008 r. (Dz. Urz. Woj. Pomorskiego z 2008 r. Nr 86, poz. 2240).
- ↑ a b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo pomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024 [dostęp 2016-06-03].
- ↑ Krokowa:Gminna Ewidencja Zabytków – strona BIP gminy. [dostęp 2016-07-22].
- ↑ Szlak Nadmorski Bałtycki – strona Oddziału PTTK Gdańsk. [dostęp 2016-07-28].
- ↑ Ośrodek Charytatywno-Wypoczynkowy „Gwiazda Morza” – strona Caritas Poznań. [dostęp 2016-07-21].
- ↑ Dworek prof. Wrzoska, Tablica informacyjna przy budynku, dostęp 2016-05-21.
- ↑ Piaśnickie Łąki – strona Nadmorski Park Krajobrazowy. [dostęp 2016-07-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-07-31)].
- ↑ Replika kamienia granicznego II Rzeczypospolitej. [dostęp 2022-02-01]. (pol.).
- ↑ Uchwała Nr XXXIV/374/2013 Rady Gminy Krokowa z dnia 28 maja 2013 r. ws. określenia wykazu kąpielisk.
| Wsie | |
|---|---|
| Kolonia | |
| Osady | |
| Osada leśna | |
| Części wsi |
|
| Kolonia wsi | |
| Pozostałe miejscowości |
