Ben Kingsley

Ben Kingsley
	; Ben Kingsley (2008)
Imię i nazwisko	Krishna Pandit Banji
Data i miejsce urodzenia	31 grudnia 1943 ; Snainton
Zawód	aktor
Współmałżonek	Angela Morant; (1966–1976; rozwód); Alison Sutcliffe; (1978–1992; rozwód); Alexandra Christmann; (2003–2005; rozwód); Daniela Lavender; (od 2007)
Lata aktywności	od 1966
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach

Ben Kingsley, właśc. Krishna Pandit Bhanji^[1] (ur. 31 grudnia 1943 w Snainton koło Scarborough) – brytyjski aktor filmowy i teatralny, pochodzenia hinduskiego. Na londyńskich scenach teatralnych grywał w kilku sztukach szekspirowskich. W 1985 został odznaczony Orderem Padma Shri. W 2002 królowa brytyjska Elżbieta II uhonorowała go tytułem i odznaką Rycerza Kawalera. W 2010 odebrał gwiazdę na Hollywood Walk of Fame^[2].

Życiorys

Wczesne lata

Urodził się jako Krishna Pandit Bhanji w Snainton w Anglii, w hrabstwie North Yorkshire, w dystrykcie Scarborough jako syn angielskiej aktorki/modelki Anny Lyny Marii (z domu Goodman; 1914–2010) i lekarza Rahimtulli Harji Bhanji (1914–1968)^[3], ismailijskiego muzułmanina (urodzonego w Kenii, ale pochodzącego od indyjskich chodżów gudźarackich)^[4]. Jego dziadek ze strony ojca przeniósł się z Indii na Zanzibar^[5].

Dorastał w Pendlebury, w dystrykcie Salford, gdzie studiował na University of Salford. Następnie przeniósł się do Lancashire, uczęszczał do Pendleton College. Początkowo chciał zostać lekarzem, jak ojciec, ale ostatecznie rozpoczął karierę aktorską, jak jego matka^[6].

Kariera

Po raz pierwszy wystąpił na szklanym ekranie jako Ron Jenkins w brytyjskiej operze mydlanej Coronation Street (1966-67)^[7]. W telewizyjnej adaptacji tragedii Williama Shakespeare’a ITC Entertainment Antoniusz i Kleopatra (Antony and Cleopatra, 1974) pojawił się jako Thidias, jeden ze sług Cezara.

W 1966 roku zadebiutował w Londynie w muzycznej produkcji Briana Epsteina, menedżera The Beatles. Kiedy jednak wydawca muzyczny Dick James zaoferował mu kontrakt płytowy, odmówił^[6]. W 1967 roku został członkiem Royal Shakespeare Company^[6]. Grał na scenie w Manchester Grammar School, obok Roberta Powella, m.in. jako Mosca w sztuce Bena Jonsona Volpone (1977) w reżyserii Petera Halla w Królewskim Teatrze Narodowym (Royal National Theatre) i spektaklu Sen nocy letniej w reżyserii Petera Brooka. W tym czasie zmienił nazwisko z Krishna Bhanji na bardziej brytyjskie Ben Kingsley. Według własnego wyjaśnienia „Ben” był pseudonimem, jakiego używano w Anglii w stosunku do jego ojca (Bhanji-Benji-Benjamin-Ben), natomiast „Kingsley” nawiązuje do jego dziadka, który handlował przyprawami korzennymi we wschodniej Afryce (King of the Cloves - król goździków)^[8].

Wielkim sukcesem okazała się kreacja Mahatmy Gandhiego w dramacie biograficznym Richarda Attenborough Gandhi (1982), za którą odebrał wiele nagród, w tym Oscara dla najlepszego aktora pierwszoplanowego, Nagrodę Brytyjskiej Akademii Filmowej dla najlepszego aktora pierwszoplanowego i w kategorii najlepszy debiut, Evening Standard British Film Award, Złoty Glob dla najlepszego aktora w filmie dramatycznym i w kategorii najlepszy nowy gwiazdor roku^[9]. W 1984 zadebiutował na Broadwayu w spektaklu Edmunda Keana Kean, którego reżyserką była jego druga żona, Alison Sutcliffe^[10].

Filmografia

1982: Gandhi jako Mahatma Gandhi
1983: Zdrada (Betrayal) jako Robert
1987: Maurycy (Maurice) jako Lasker-Jones
1988: Po kłębku do nitki (Without a Clue) jako doktor Watson
1991: Bugsy jako Meyer Lansky
1992: Freddie – agent F.R.O.7. (Freddie as F.R.O.7) jako Freddie (głos)
1993: Lista Schindlera (Schindler's List) jako Itzhak Stern
1993: Dave jako wiceprezydent Nance
1994: Śmierć i dziewczyna (Death and the Maiden) jako dr Roberto Miranda
1995: Gatunek (Species) jako Xavier Fitch
1995: Józef (Joseph) jako Potifar (dowódca straży przybocznej faraona)
1995: Mojżesz (Moses) jako Mojżesz
1996: Wieczór Trzech Króli (Twelfth Night: Or What You Will) jako błazen Feste
1999: Alicja w Krainie Czarów (Alice in Wonderland) jako Caterpillar
2000: Sexy Beast jako Don „Malky” Logan
2000: Regulamin zabijania (Rules of Engagement) jako ambasador Mourain
2000: Z księżyca spadłeś? (What Planet Are You From?) jako Graydon
2001: Anna Frank: cała prawda (Anne Frank: The Whole Story) jako Otto Frank
2001: A.I. Sztuczna inteligencja (Artificial Intelligence: AI) jako narrator (głos)
2002: Źródło młodości (Tuck Everlasting) jako mężczyzna w żółtym garniturze
2003: Dom z piasku i mgły (House of Sand and Fog) jako pułkownik Behrani
2004: Sprawca Zero (Suspect Zero) jako Benjamin O'Ryan
2005: Pani Harris (Mrs. Harris) jako Herman Tarnower
2005: Oliver Twist jako Fagin
2005: I uderzył grom (A Sound of Thunder) jako Charles Hatton
2006: Zabójczy numer (Lucky Number Slevin) jako Schlomo
2007: Mokra robota (You Kill Me) jako Frank Falenczyk
2007: Ostatni legion (The Last Legion) jako Ambrosinus
2008: Elegia (Elegy) jako David Kepesh
2008: 50 ocalonych (Fifty Dead Men Walking) jako Fergus
2008: Guru miłości (The Love Guru) jako Guru Tugginmypudha
2008: Wojenny biznes (War, Inc.) jako Walken / Wicekról
2010: Piaski czasu (Prince of Persia: The Sands of Time) jako Nizam
2010: Wyspa tajemnic (Shutter Island) jako dr John Cawley
2011: Hugo i jego wynalazek (Hugo) jako Georges Méliès
2012: Dyktator (film 2012) (The Dictator) jako Tamir
2013: Iron Man 3 (Iron Man 3) jako Trevor Slattery / Mandaryn
2013: Gra Endera (Ender's Game) jako Mazer Rackham
2013: Medicus jako Ibn Sina
2014: Noc w muzeum: Tajemnica grobowca (Night at the Museum: Secret of the Tomb) jako Merenkahre
2014: Exodus: Bogowie i królowie (Exodus: Gods and Kings) jako Nun
2014: Imperium robotów. Bunt człowieka (Robot Overlords) jako Robin Smythe
2015: Klucz do wieczności (Self/less) jako Damian Hale
2015: Tutanchamon jako Ay
2016: Księga dżungli jako Bagheera (głos)
2017: Ochroniarz (Security) jako Charlie
2018: Ostateczna operacja (Operation Finale) jako Adolf Eichmann
2021: Shang-Chi i legenda dziesięciu pierścieni (Shang-Chi and the Legend of the Ten Rings) jako Trevor Slattery

Nagrody

Nagroda Akademii Filmowej 1983: Gandhi (Najlepszy Aktor Pierwszoplanowy)
Złoty Glob 1983: Gandhi (Najlepszy Aktor w Dramacie)
Nagroda BAFTA 1983: Gandhi (Najlepszy Aktor; Najlepszy Debiut)

Przypisy

↑ Ben Kingsley. Listal. [dostęp 2017-08-02]. (ang.).
↑ Ben Kingsley. TV.com. [dostęp 2017-08-02]. (ang.).
↑ Ben Kingsley Biography (1943-). Film Reference. [dostęp 2017-08-02]. (ang.).
↑ Ben Kingsley. ČSFD.cz. [dostęp 2017-08-02]. (cz.).
↑ Stuart Husband (2013-04-24): Sir Ben Kingsley: 'Without a mask, I haven't got a clue'. The Daily Telegraph. [dostęp 2017-08-02]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Ben Kingsley Fast Facts. „TV Guide”. [dostęp 2017-08-02]. (ang.).
↑ Artista Ben Kingsley (31 de Dezembro de 1943). Filmow. [dostęp 2017-08-02]. (port.).
↑ Janusz Wróblewski (2012-02-16): Rozmowa z Benem Kingsleyem. „Polityka”. [dostęp 2020-09-15]. (pol.).
↑ Ben Kingsley Awards. AllMovie. [dostęp 2020-09-15]. (ang.).
↑ Hal Erickson: Ben Kingsley Biography. AllMovie. [dostęp 2020-09-15]. (ang.).

Linki zewnętrzne

Ben Kingsley w bazie IMDb (ang.)
Ben Kingsley w bazie Filmweb
Ben Kingsley w bazie Notable Names Database (ang.)

[1] Ben Kingsley. Listal. [dostęp 2017-08-02]. (ang.).

[2] Ben Kingsley. TV.com. [dostęp 2017-08-02]. (ang.).

[3] Ben Kingsley Biography (1943-). Film Reference. [dostęp 2017-08-02]. (ang.).

[4] Ben Kingsley. ČSFD.cz. [dostęp 2017-08-02]. (cz.).

[5] Stuart Husband (2013-04-24): Sir Ben Kingsley: 'Without a mask, I haven't got a clue'. The Daily Telegraph. [dostęp 2017-08-02]. (ang.).

[tvguide-6] Ben Kingsley Fast Facts. „TV Guide”. [dostęp 2017-08-02]. (ang.).

[7] Artista Ben Kingsley (31 de Dezembro de 1943). Filmow. [dostęp 2017-08-02]. (port.).

[Polityka-8] Janusz Wróblewski (2012-02-16): Rozmowa z Benem Kingsleyem. „Polityka”. [dostęp 2020-09-15]. (pol.).

[9] Ben Kingsley Awards. AllMovie. [dostęp 2020-09-15]. (ang.).

[10] Hal Erickson: Ben Kingsley Biography. AllMovie. [dostęp 2020-09-15]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

1920–1939	Emil Jannings (1928) Warner Baxter (1929) George Arliss (1930) Lionel Barrymore (1931) Fredric March / Wallace Beery (1932) Charles Laughton (1933) Clark Gable (1934) Victor McLaglen (1935) Paul Muni (1936) Spencer Tracy (1937) Spencer Tracy (1938) Robert Donat (1939)
1940–1959	James Stewart (1940) Gary Cooper (1941) James Cagney (1942) Paul Lukas (1943) Bing Crosby (1944) Ray Milland (1945) Fredric March (1946) Ronald Colman (1947) Laurence Olivier (1948) Broderick Crawford (1949) José Ferrer (1950) Humphrey Bogart (1951) Gary Cooper (1952) William Holden (1953) Marlon Brando (1954) Ernest Borgnine (1955) Yul Brynner (1956) Alec Guinness (1957) David Niven (1958) Charlton Heston (1959)
1960–1979	Burt Lancaster (1960) Maximilian Schell (1961) Gregory Peck (1962) Sidney Poitier (1963) Rex Harrison (1964) Lee Marvin (1965) Paul Scofield (1966) Rod Steiger (1967) Cliff Robertson (1968) John Wayne (1969) George C. Scott (1970) Gene Hackman (1971) Marlon Brando (1972) Jack Lemmon (1973) Art Carney (1974) Jack Nicholson (1975) Peter Finch (1976) Richard Dreyfuss (1977) Jon Voight (1978) Dustin Hoffman (1979)
1980–1999	Robert De Niro (1980) Henry Fonda (1981) Ben Kingsley (1982) Robert Duvall (1983) F. Murray Abraham (1984) William Hurt (1985) Paul Newman (1986) Michael Douglas (1987) Dustin Hoffman (1988) Daniel Day-Lewis (1989) Jeremy Irons (1990) Anthony Hopkins (1991) Al Pacino (1992) Tom Hanks (1993) Tom Hanks (1994) Nicolas Cage (1995) Geoffrey Rush (1996) Jack Nicholson (1997) Roberto Benigni (1998) Kevin Spacey (1999)
2000–2019	Russell Crowe (2000) Denzel Washington (2001) Adrien Brody (2002) Sean Penn (2003) Jamie Foxx (2004) Philip Seymour Hoffman (2005) Forest Whitaker (2006) Daniel Day-Lewis (2007) Sean Penn (2008) Jeff Bridges (2009) Colin Firth (2010) Jean Dujardin (2011) Daniel Day-Lewis (2012) Matthew McConaughey (2013) Eddie Redmayne (2014) Leonardo DiCaprio (2015) Casey Affleck (2016) Gary Oldman (2017) Rami Malek (2018) Joaquin Phoenix (2019)
2020–2039	Anthony Hopkins (2020) Will Smith (2021) Brendan Fraser (2022) Cillian Murphy (2023)

1940–1959	Paul Lukas (1943) Alexander Knox (1944) Ray Milland (1945) Gregory Peck (1946) Ronald Colman (1947) Laurence Olivier (1948) Broderick Crawford (1949) José Ferrer (1950) Fredric March (1951) Gary Cooper (1952) Spencer Tracy (1953) Marlon Brando (1954) Ernest Borgnine (1955) Kirk Douglas (1956) Alec Guinness (1957) David Niven (1958) Anthony Franciosa (1959)
1960–1979	Burt Lancaster (1960) Maximilian Schell (1961) Gregory Peck (1962) Sidney Poitier (1963) Peter O’Toole (1964) Omar Sharif (1965) Paul Scofield (1966) Rod Steiger (1967) Peter O’Toole (1968) John Wayne (1969) George C. Scott (1970) Gene Hackman (1971) Marlon Brando (1972) Al Pacino (1973) Jack Nicholson (1974) Jack Nicholson (1975) Peter Finch (1976) Richard Burton (1977) Jon Voight (1978) Dustin Hoffman (1979)
1980–1999	Robert De Niro (1980) Henry Fonda (1981) Ben Kingsley (1982) Robert Duvall / Tom Courtenay (1983) F. Murray Abraham (1984) Jon Voight (1985) Bob Hoskins (1986) Michael Douglas (1987) Dustin Hoffman (1988) Tom Cruise (1989) Jeremy Irons (1990) Nick Nolte (1991) Al Pacino (1992) Tom Hanks (1993) Tom Hanks (1994) Nicolas Cage (1995) Geoffrey Rush (1996) Peter Fonda (1997) Jim Carrey (1998) Denzel Washington (1999)
2000–2019	Tom Hanks (2000) Russell Crowe (2001) Jack Nicholson (2002) Sean Penn (2003) Leonardo DiCaprio (2004) Philip Seymour Hoffman (2005) Forest Whitaker (2006) Daniel Day-Lewis (2007) Mickey Rourke (2008) Jeff Bridges (2009) Colin Firth (2010) George Clooney (2011) Daniel Day-Lewis (2012) Matthew McConaughey (2013) Eddie Redmayne (2014) Leonardo DiCaprio (2015) Casey Affleck (2016) Gary Oldman (2017) Rami Malek (2018) Joaquin Phoenix (2019)
2020–2039	Chadwick Boseman (2020) Will Smith (2021) Austin Butler (2022) Cillian Murphy (2023)

1950–1959	Ralph Richardson brytyjski & Marlon Brando zagraniczny (1952) John Gielgud brytyjski & Marlon Brando zagraniczny (1953) Kenneth More brytyjski & Marlon Brando zagraniczny (1954) Laurence Olivier brytyjski & Ernest Borgnine zagraniczny (1955) Peter Finch brytyjski & François Périer zagraniczny (1956) Alec Guinness brytyjski & Henry Fonda zagraniczny (1957) Trevor Howard brytyjski & Sidney Poitier zagraniczny (1958) Peter Sellers brytyjski & Jack Lemmon zagraniczny (1959)
1960–1969	Peter Finch brytyjski & Jack Lemmon zagraniczny (1960) Peter Finch brytyjski & Paul Newman zagraniczny (1961) Peter O’Toole brytyjski & Burt Lancaster zagraniczny (1962) Dirk Bogarde brytyjski & Marcello Mastroianni zagraniczny (1963) Richard Attenborough brytyjski & Marcello Mastroianni zagraniczny (1964) Dirk Bogarde brytyjski & Lee Marvin zagraniczny (1965) Richard Burton brytyjski & Rod Steiger zagraniczny (1966) Paul Scofield brytyjski & Rod Steiger zagraniczny (1967) Spencer Tracy (1968) Dustin Hoffman (1969)
1970–1979	Robert Redford (1970) Peter Finch (1971) Gene Hackman (1972) Walter Matthau (1973) Jack Nicholson (1974) Al Pacino (1975) Jack Nicholson (1976) Peter Finch (1977) Richard Dreyfuss (1978) Jack Lemmon (1979)
1980–1989	John Hurt (1980) Burt Lancaster (1981) Ben Kingsley (1982) Michael Caine / Dustin Hoffman (1983) Haing S. Ngor (1984) William Hurt (1985) Bob Hoskins (1986) Sean Connery (1987) John Cleese (1988) Daniel Day-Lewis (1989)
1990–1999	Philippe Noiret (1990) Anthony Hopkins (1991) Robert Downey Jr. (1992) Anthony Hopkins (1993) Hugh Grant (1994) Nigel Hawthorne (1995) Geoffrey Rush (1996) Robert Carlyle (1997) Roberto Benigni (1998) Kevin Spacey (1999)
2000–2009	Jamie Bell (2000) Russell Crowe (2001) Daniel Day-Lewis (2002) Bill Murray (2003) Jamie Foxx (2004) Philip Seymour Hoffman (2005) Forest Whitaker (2006) Daniel Day-Lewis (2007) Mickey Rourke (2008) Colin Firth (2009)
2010–2019	Colin Firth (2010) Jean Dujardin (2011) Daniel Day-Lewis (2012) Chiwetel Ejiofor (2013) Eddie Redmayne (2014) Leonardo DiCaprio (2015) Casey Affleck (2016) Gary Oldman (2017) Rami Malek (2018) Joaquin Phoenix (2019)
2020–2029	Anthony Hopkins (2020) Will Smith (2021) Austin Butler (2022) Cillian Murphy (2023)

1988-1999	Max von Sydow (1988) Philippe Noiret (1989) Kenneth Branagh (1990) Michel Bouquet (1991) Matti Pellonpää (1992) Daniel Auteuil (1993) Ian McKellen (1996) Bob Hoskins (1997) Roberto Benigni (1998) Ralph Fiennes (1999)
2000-2019	Sergi López (2000) Ben Kingsley (2001) Sergio Castellitto (2002) Daniel Brühl (2003) Javier Bardem (2004) Daniel Auteuil (2005) Ulrich Mühe (2006) Sason Gabbaj (2007) Toni Servillo (2008) Tahar Rahim (2009) Ewan McGregor (2010) Colin Firth (2011) Jean-Louis Trintignant (2012) Toni Servillo (2013) Timothy Spall (2014) Michael Caine (2015) Peter Simonischek (2016) Claes Bang (2017) Marcello Fonte (2018) Antonio Banderas (2019)
2020-	Mads Mikkelsen (2020) Anthony Hopkins (2021) Zlatko Burić (2022) Mads Mikkelsen (2023)