Archipelag Arktyczny

Archipelag Arktyczny

Kontynent	Ameryka Północna
Państwo	Kanada
Akwen	Ocean Arktyczny
Wyspy	Ziemia Baffina, Wyspa Wiktorii, Wyspa Ellesmere’a
Liczba wysp	36 563
Powierzchnia	1 424 500 km²
Populacja  • liczba ludności	14 000
• gęstość	0,01 os./km²
Mapa
75°N 90°W

Ważniejsze wyspy Archipelagu Arktycznego

Archipelag Arktyczny (ang. Arctic Archipelago, franc. Archipel Arctique) – zespół wysp kanadyjskich położonych na Oceanie Arktycznym; swoim zasięgiem obejmuje większość terytorium Nunavut oraz fragment Terytoriów Północno-Zachodnich. Dawniej archipelag ten był częścią Dystryktu Franklina. Jest to drugi pod względem powierzchni archipelag na Ziemi (po Archipelagu Malajskim).

Archipelag Arktyczny podzielony jest na dwie grupy wysp – południową i północną, zwaną Wyspami Królowej Elżbiety. Dwie grupy wyraźnie oddzielone są od siebie ciągiem równoleżnikowo ułożonych cieśnin. Począwszy od wschodu są to: Cieśnina Lancastera, Cieśnina Barrowa, Cieśnina Melville’a i Cieśnina McClure’a.

Archipelag Arktyczny ma powierzchnię około 1,4 miliona km², a zamieszkuje go ok. 14 tysięcy ludzi. Archipelag składa się z 36 563 wysp, w tym 94 głównych o powierzchni powyżej 130 km², i 36 469 mniejszych. Część wysp jest niezamieszkana, w tym piąta co do wielkości w archipelagu wyspa Devon.

Od zachodu archipelag otoczony jest przez Morze Beauforta, od północy przez Ocean Arktyczny, na wschodzie znajduje się Grenlandia, Morze Baffina i Cieśnina Davisa, a na południu Zatoka Hudsona oraz kontynentalna część Kanady. We wschodniej części Archipelagu Arktycznego występują liczne lodowce.

Największe wyspy

Poniżej przedstawiona jest tabela wysp archipelagu. Trzy główne wyspy wchodzące w jego skład znajdują się w pierwszej dziesiątce największych wysp świata.

L.p.	Wyspa	Powierzchnia (km²)	Populacja (2001)	Miejsce według powierzchni:
				na świecie	w Kanadzie
1	Ziemia Baffina	507 451	9563	5	1
2	Wyspa Wiktorii	217 291	1707	9	2
3	Wyspa Ellesmere’a	196 236	168	10	3
4	Wyspa Banksa	70 028	114	24	5
5	Wyspa Devon	55 247	0	27	6
6	Wyspa Axela Heiberga	43 178	0	32	7
7	Wyspa Melville’a	42 149	0	33	8
8	Wyspa Southampton	41 214	721	34	9
9	Wyspa Księcia Walii	33 339	0	40	10
10	Wyspa Somerset	24 786	0	46	12
11	Wyspa Bathursta	16 042	0	54	13
12	Wyspa Księcia Patryka	15 848	0	55	14
13	Wyspa Króla Williama	13 111	960	61	15
14	Wyspa Ellefa Ringnesa	11 295	0	69	16
15	Wyspa Bylota	11 067	0	79	17

Historia

Od lat siedemdziesiątych XVI wieku te arktyczne wyspy znajdowały się w strefie wpływów brytyjskich, dopiero w roku 1850, wraz z powołaniem Dystryktu Franklina, Kanadyjczycy przejęli nad nimi całkowitą kontrolę. Kanada przyznaje sobie większe terytorium, rozciągające się aż do Bieguna Północnego, aczkolwiek nie wszystkie państwa uznają te roszczenia. Ponadto, Stany Zjednoczone nie respektują zwierzchności swoich północnych sąsiadów nad wodami wewnętrznymi archipelagu.