Al Gore

Al Gore

Al Gore (1994)
Pełne imię i nazwisko	Albert Arnold Gore Jr.
Data i miejsce urodzenia	31 marca 1948 Waszyngton
45. wiceprezydent Stanów Zjednoczonych
Okres	od 20 stycznia 1993 do 20 stycznia 2001
Przynależność polityczna	Partia Demokratyczna
Druga dama	Tipper Gore
Poprzednik	Dan Quayle
Następca	Dick Cheney
Odznaczenia

Wiceprezydent Gore i prezydent Clinton

Bill i Hilary Clinton, Al i Tipper Gore

Wiceprezydent Gore, spiker Izby Reprezentantów Newt Gingrich i prezydent Clinton

Al Gore, właśc. Albert Arnold Gore junior (ur. 31 marca 1948 w Waszyngtonie) – amerykański polityk, działacz Partii Demokratycznej, wieloletni członek Kongresu, 45. wiceprezydent Stanów Zjednoczonych w latach 1993–2001 za kadencji prezydenta Billa Clintona. Kandydat swojej partii w wyborach prezydenckich w 2000, kiedy to uzyskał większość w głosowaniu powszechnym, ale przegrał w Kolegium Elektorskim. Z zawodu dziennikarz i autor kilku książek. Laureat Pokojowej Nagrody Nobla w 2007 za działalność na rzecz przeciwdziałania globalnemu ociepleniu. Gore wystąpił w uhonorowanym Oscarem filmie Niewygodna prawda, przedstawiającym problem globalnego ocieplenia.

Życiorys

Przed rozpoczęciem kariery politycznej

Gore przyszedł na świat w stolicy USA Waszyngtonie w zamożnej rodzinie. Jego ojcem był Albert Gore senior, wieloletni kongresmen i senator ze stanu Tennessee (który jest także rodzinnym stanem przyszłego wiceprezydenta). Dzieciństwo Gore’a upłynęło między mieszkaniem w Waszyngtonie a rodzinnym domem w Tennessee.

Al uczęszczał do szkoły średniej w Waszyngtonie, gdzie poznał swoją przyszłą żonę Mary Elizabeth Atchieson (znaną jako Tipper Gore).

Ukończył prestiżowy Uniwersytet Harvarda (gdzie studiował w latach 1965–1969). W latach 1969–1971 odbył służbę wojskową w Wietnamie w pionie prasowym armii (notabene uważał się za przeciwnika tamtej wojny). Gore nigdy potem nie eksponował swego kombatanctwa, co odróżniało go choćby od Billa Clintona czy George’a W. Busha.

W 1970 poślubił Mary Elizabeth Aicheson, znaną jako Tipper. Z tego małżeństwa, które rozpadło się w 2010 roku, narodziło się czworo dzieci – Karenna (ur. 1973), Kristin (ur. 1977), Sarah (ur. 1979) i Al III (ur. 1982). Karenna wyszła za mąż za Drewa Schiffa, z którym ma swoje dzieci.

Po powrocie do Tennessee Gore pracował jako dziennikarz.

Izba Reprezentantów

W 1976 Gore zgłosił swoją kandydaturę na członka Izby Reprezentantów z 4. okręgu wyborczego w Tennessee. W prawyborach pokonał Stanleya Rogersa, a w listopadzie tegoż roku swego republikańskiego oponenta. Gore zasiadał w Izbie przez cztery dwuletnie kadencje.

Senat

W 1984 roku został kandydatem do Senatu w walce o miejsce po nieubiegającym się o czwartą kadencję republikaninie Howardzie Bakerze. Gore wygrał wybory. Ponownie wybrano go w 1990.

W kongresie dał się poznać jako tzw. konserwatywny demokrata, czyli jeden z tych przedstawicieli tego stronnictwa z Południa, którzy opowiadają się przeciwko liberalizacji prawa do przerywania ciąży czy ograniczeniu prawa do posiadania broni. Był też znany z działania na rzecz ochrony środowiska naturalnego. Zwrócił też na siebie uwagę, krytykując prezydenta Ronalda Reagana, kiedy ten postanowił wprowadzić nowy typ uzbrojenia nuklearnego:

Jest to błąd w ocenie równie poważny jak dostarczanie broni Iranowi. Jest to błąd o znaczeniu historycznym, jest to drugi wielki błąd za kadencji Reagana (cytat za Longin Pastusiak „Ronald Reagan”).

W czasie I wojny w Zatoce Perskiej Gore jako jeden z nielicznych demokratycznych senatorów poparł wysłanie wojsk do Kuwejtu i Iraku.

W czasie kiedy zasiadał w senacie napisał bestsellerową książkę traktującą o ochronie środowiska pt. Ziemia na krawędzi.

Kandydat do nominacji prezydenckiej w roku 1988

Podczas prawyborów demokratycznych w 1988 40-letni wówczas senator Gore zgłosił swoją kandydaturę. Dość dobrze wypadł w prawyborach, mierząc się zwłaszcza z kongresmenem Dickiem Gephardtem, ale ani on, ani Gephardt nominacji nie uzyskali. Zdobył ją gubernator Michael Dukakis z Massachusetts, który przegrał z republikaninem George’em H.W. Bushem.

Wiceprezydent USA

Al Gore (2007)

W 1992 Gore nie ubiegał się o nominację prezydencką, którą uzyskał wówczas gubernator Arkansas Bill Clinton. Clinton zaproponował 44-letniemu wówczas Gore’owi wspólny start w roli kandydata na wiceprezydenta. Decyzja ta spotkała się początkowo z krytyką, ale nie ze względu na samą osobę nominata, lecz ze względu na strategię wyborczą (stany Tennessee i Arkansas sąsiadują ze sobą).

W listopadzie 1992 demokratyczny tandem Clinton-Gore pokonał urzędujących prezydenta i wiceprezydenta George’a H.W. Busha i Dana Quayle’a i silnego kandydata niezależnego Rossa Perota.

20 stycznia 1993 Gore został zaprzysiężony na urząd wiceprezydenta Stanów Zjednoczonych.

Konstytucja nie daje wielkiej władzy wiceprezydentowi, jednakże Gore był jedną z najważniejszych osób w Białym Domu i jednym z najbliższych doradców prezydenta. Miał duży udział w opracowywaniu projektów, które doprowadziły wówczas do największego wzrostu gospodarczego w historii USA. Powszechnie uważano go za jednego z najbardziej wpływowych i popularnych wiceprezydentów w historii.

Nic więc dziwnego, że w 1996 ponownie został nominowany i wraz z Clintonem pokonali republikanów Boba Dole’a i Jacka Kempa.

Kontrowersje wokół wyborów w 2000

Kiedy Clinton nie mógł w wyborach 2000 ubiegać się po raz trzeci o prezydenturę, logicznym jego następcą wydawał się Gore. Wiceprezydent z łatwością wygrał prawybory i został nominowany na konwencji w Los Angeles. Swoim kandydatem na wiceprezydenta wybrał senatora z Connecticut Josepha Liebermana, który był pierwszym Żydem nominowanym na to stanowisko przez jedną z dwóch głównych partii.

Rywalami Gore’a i Liebermana z ramienia republikanów był syn byłego prezydenta i gubernator stanu Teksas George W. Bush i były sekretarz obrony Dick Cheney.

Walka wyborcza była wyjątkowo wyrównana. Ostatecznie Gore uzyskał więcej o ponad pół miliona głosów powszechnych od Busha, ale przez długi okres wyniki wyborów w stanie Floryda pozostawały niewiadomą, a właśnie jej głosy elektorskie miały zadecydować o zwycięstwie. Gubernatorem tego stanu był brat Busha Jeb Bush, który naciskał na to, aby zaprzestać liczenia spornych głosów, powołując się na stanowe prawo, które zobowiązywało władze do zakończenia przeliczania głosów w 7 dni po zakończeniu głosowania. Spór ostatecznie rozstrzygnął Sąd Najwyższy, który uznał sposób w jaki przeliczano sporne głosy na Florydzie (w szczególności fakt, iż ponowne przeliczanie głosów odbywało się tylko w niektórych okręgach) za sprzeczny z 14. poprawką do Konstytucji. Wiele osób uznało decyzję SN za skandal i podważyło jego wiarygodność. Dla innych sytuacja, gdy ktoś, kto przegrał w głosowaniu powszechnym jednak zostaje prezydentem, była jawnym dowodem słabości systemu. Ponadto niedługo przed wyborami wykreślono z rejestru uprawnionych wyborców ok. 50 tysięcy ludzi, w większości czarnoskórych i zarejestrowanych demokratów (potencjalnych zwolenników Gore’a). Rząd Florydy tłumaczył się błędami technicznymi i dodawał, że „prawo nie działa wstecz”.

Kandydat	Oddane głosy	Procent oddanych głosów	Głosy elektorskie
Gore	51 003 926	48,38	266
Bush	50 460 110	47,87	271
Nieoddane			1
Nader	2 883 105	2,73	0

Po wiceprezydenturze

Gore po odejściu na emeryturę nie krył, iż zamierza ubiegać się o ponowną nominację w 2004. W istocie był jak najbardziej logicznym oponentem Busha. Jednakże w końcu zrezygnował z tego zamiaru – zapewne w obliczu popularności Busha po wydarzeniach 11 września 2001 – i poparł, co było dużym zaskoczeniem, kandydaturę byłego gubernatora stanu Vermont Howarda Deana. Wielu twierdziło, iż chce w ten sposób doprowadzić do porażki demokratów w tym roku i mieć wolną drogę do ponownej nominacji w 2008. Nominację jednak uzyskał wówczas nie Dean, lecz senator John Kerry, który przegrał z Bushem. Gore był pierwszym mówcą na konwencji partii w Bostonie.

Od 2001 roku Gore pełni funkcję starszego doradcy w Google, a od 2003 zasiada w radzie nadzorczej koncernu Apple. Wykłada gościnnie na wielu amerykańskich uniwersytetach. Gore krytykował ostro od samego początku administrację Busha za decyzję o ataku na Irak. Popiera legalizację małżeństw osób tej samej płci.

W 2006 wydał książkę i wziął udział w filmie dokumentalnym Niewygodna prawda (An Inconvenient Truth), w którym przedstawia zagrożenia związane z globalnym ociepleniem. 7 lipca 2007 współorganizował wielkie koncerty Live Earth na wszystkich kontynentach w Hamburgu, Nowym Jorku, Londynie, Johannesburgu, Sydney, Rio de Janeiro, Szanghaju. Wystąpiły tam wielkie gwiazdy m.in. Madonna, UB40, Metallica i inni.

12 października 2007 otrzymał Pokojową Nagrodę Nobla. W 2024 otrzymał Prezydencki Medal Wolności.

Linki zewnętrzne

• Biografia w Biographical Directory of the United States Congress (ang.)
• Biografia Senat Stanów Zjednoczonych (ang.)
• Al Gore 2008
• Al Gore Support Center
• Al Gore on the Issues
• Sylwetka Gore’a we Wprost
• Al Gore ostrzega o ostatnich zmianach klimatu – miniwyklad audio/video na łamach TED, 2009