Reialme de Nàpols
| Reialme de Nàpols | |
| 1285–1816 | |
.svg)  | |
 | |
| Capitala | Nàpols |
|---|---|
| Govèrn | monarquia |
Precedit per Reialme de Sicília | Succedit per |
modificar  |
|
Lo reilame de Nàpols es lo nom corrent mas non oficial de l'ancian reialme d'Itàlia miègjornala que la capitala èra Nàpols. Eissida del despartiment del reialme de Sicília, recempava totas las tèrras peninsularas. Lo nom oficial èra Regnum Siciliae citra Pharum, es a dire « reialme de Sicília en deçà de l'estrech de Messina » (Sicília « citeriora » o « peninsulara »), per oposicion a la quita Sicília, nomenada « al delà de l'estrech de Messina » (Sicília « ulteriora » o « insulara »).
Istòria
[modificar | Modificar lo còdi]Periòde anjavina
[modificar | Modificar lo còdi]Lo reialme nasquèt del partiment de fach del reialme de Sicília, provocat per las Vèpras sicilianas de 1282. Lo rei Carles d'Anjau, caçat de l'illa de Sicília per las tropas de Pèire III d'Aragon, se manten pas que sus la partida continentala del reialme. Nàpols ven la capitala d'aqueste novèl reialme, çò que provòca una fòrta creissença de la vila qu'èra en primièr suplantada per Palèrme. Jol regne de Robèrt Ièr, lo reialme coneis un periòde de patz e de prosperitat. Lo rei faguèt de Nàpols un dels centres culturals d'Itàlia, invitant a sa cort Giotto, Petrarca e Boccaccio. La segonda partida del sègle XIV comencèt un periòde de declin acausa de la luta fratricida entre doas brancas opausadas de la dinastia anjavina per succedir a Robèrt Ièr puèi a sa fillha, la reina Joana Ia. L'ostal d'Anjau-Duratz acaba per trionfar, amb Carles III de Nàpols, que faguèt assassinar la reina Joana en 1382. Son filh, Ladislas Ièr, espandiguèt provisòriament lo reialme sus una bona partida de l'Itàlia centrala, cvelent d'unificar la peninsula. A sa mòrt sens eritièr en 1414 es sa sòrre, Joana II, que puja sul tròn.
La dinastia anjavina de Nàpols, pel jòcs de las successions, pren tanben la corona d'Ongria.
Periòde aragonés
[modificar | Modificar lo còdi]En 1442, lo rei Anfós V pren lo reialme de Nàpols coma la Sicília e se faguèt nomenar Rex utriusque Siciliae (« rei de las Doas Sicílias »), reialmes que venguèron una dependéncia de la Courona d'Aragon. Anfós V manten la capital a Nàpols. A sa mòrt, lo reialme foguèt encara despartit entre sos eritièrs, e son bastard, Ferrand Ièr, eritèt de Nàpols. Anfóns V e son filh establiguèron una cort de tria a Nàpols, que venguèt un fogal de l'umanisme, atrasent d'artistas e de letrats del nòrd de l'Itàlia. Fereand Ièr acabèt de centralizar lo reialme, domdant l'una après l'autra doas revòltas feudalas e integrant dins lo dèni reial las immensas possessions dels princes de Tarent. A sa mòrt en 1494, li succediguèt son filh Anfós II que foguèt caçat en 1495 per Carles VIII de França que, coma descendent dels anjavins, se revendicava coma eritièr legitim del reialme: aquesta brega es a l'origina de las guèrras d'Itàlia. Pasmens se conquistèt la capitala, Nàpols, Carles VIII abandonèt son projècte en front de l'ostilitat dels autres Estats italians e se'n torna en França.
Periòde espanhòl
[modificar | Modificar lo còdi]Lo cosin d'Anfós II, Frederic Ièr, puja pauc après sul tròn mas foguèt capvirat per son cosin lo rei Ferrand II d'Aragon que regnava sus l'Espanha e prenguèt de Nàpols, pendent una luta contra lo rei Loís XII de França, novèl eritièr de las pretencions anjavinas en Itàlia. Ferrand essent tanben mèstre de la Sicília, reforma lo reialme de las Doas Sicílias, mas ambedoas entitats que lo compausavan (Nàpols e Sicília) restèron politicament destriadas, caduna essent governada per son vicerei, nomenat dirèctament pel rei d'Espanha. Lo reialme de Nàpols perdèt atal pel primièr còp son independéncia. Lo reialme demorèt una poma de discòrdia entre França e Espanha per de decennis, enjòc de las multiplas guèrras d'Itàlia. Mas la França, de contunh menaçada en Picardia e en Lorrena del moment que passava un pauc fòra del Piemont, perdava gradualament presa sus aqueste territòri, e la manmesa Absborgesa foguèt mai realament menaçada. Los princes franceses abandonèron fin finala lors pretencions sul reailme de Nàpols als tractats del Cateau-Cambrésis en 1559. Mai, dempuèi 1557, un novèl territòri, l'Estat dels Presidis, aviá estat desligada de la defunta republica de Siena per èsser alara governada en dirècte per la Corona d'Espanha coma entitat constitutiva del reialme de Nàpols.
Periòde austriac e independéncia jos Borbons
[modificar | Modificar lo còdi]Lo tractat de Rastatt de 1714 daissa Nàpols a l'emperaire Carles VI, començant una corta dominacion austriaca sul reialme, qu'es governat per un vicerei, nomenat pel poder imperial. En 1720, Carles VI annèxa la Sicília e torna unificar lo reialme de las Doas Sicílias (sempre sens fondre oficialament Nàpols e la Sicília, que demoran nominalament doas reialmes destriats). Los Borbons d'Espanha conquistan lo reialme de Nàpols en 1734, çò que marca lo retorns a l'independéncia per Nàpols après mai de dos cents ans: Nàpols ven la capitala del reialme reunificat, que pren lo nom oficial de reialme de las Doas Sicílias sonque al començament del sègle XIX.
Periòde napoleonian
[modificar | Modificar lo còdi]Lo reialme de las Doas Sicílias de Ferrand Ièr s'èra aliat amb la Tresena Coalicion contra Napoleon en 1805.
En 1806, a la seguida de las victòrias decisivas sus las armadas aliadas a Austerlitz e suls Napolitans a Campo Tenese, Napoleon installa son fraire Josèp sul tròn de Nàpols. Ferrand fugís cap en Sicília o mantendrà son poder.
Quand dos ans mai tard Josèp es enviat en Espanha, es remplaçat a Nàpols per sa sòrre Carolina Bonaparte e son cunhat, lo marescal Joaquim Murat. Los ensags successius de Murat per envasir la Sicília capitan pas. L'illa es defenduda pels Britanics e Ferrand participa a las coalicions successivas (quatrena, cinquena e siesena) contra Napoleon.
Après la desfacha de Napoleon en 1814, Murat conclutz una ententa amb l'Àustria e garda lo tròn de Nàpols, malgrat las protestacions de Ferrand e de sos partisans. Pasmens, gaireben totes las autras poténcias, subretot la Grand Bretanha, li son ostilas. Murat depend del sosten incertan d'Àustria e sa posicion ven sempre mens segura.
En 1815, quand Napoleon torna en França pels Cent Jorns, Murat se torna ligar a el. Per la proclamacion de Rimini se liga als nacionalistas italians dins l'esper de salvar son reialme. La guèrra napolitana que seguís entre Murat e los Austriacs es corta e s'acaba per la victòria decisiva de las fòrças austricanas a Tolentino. Murat deu fugir, puèi es capturat e executat a Pizzo, en Calàbria.
Ferrand unifica son reialme. L'annada seguenta (1816), l'union formala del reialme de Nàpols amb lo realme de Sicília dins lo novèl reialme de las Doas Sicílias es realizada.
Bandièras
[modificar | Modificar lo còdi]-
Reialme de Nàpols - Anjau (1282-1442). -
Reialme de Nàpols - rex Utriusquae Siciliae (1442-1501). -
Reialme de Nàpols (1714-1738). -
Reialme de Nàpols e Sicília - Borbon (1738-1816). -
Republica de Nàpols (1799). -
Reialme de Nàpols (1806-1808). -
Reialme de Nàpols (1808-1811). -
Reialme de Nàpols (1811-1815).
.svg)
.svg)
.svg)
.svg)
Bibliografia
[modificar | Modificar lo còdi]- (it) Nicola Forte, Viaggio nella memoria persa del Regno delle Due Sicilie. La storia, i fatti, i fattarielli, Imagaenaria, Ischia, 2007 ISBN: 88-89144-70-X.
- (it) Benedetto Croce, Storia del Regno di Napoli, Adelphi, Milan, 1992.
- (it) Benedetto Croce, La rivoluzione napoletana del 1799. Biografie, racconti e ricerche, Bari, Laterza, 1961.
- (it) Mario Forgione, Masaniello, Naples, Edi, 1994.
- (it) Mario Forgione, Napoli Ducale, Rome, Newton & Compton, 1997.
- (it) Mario Forgione, I viceré 1503-1707. Cronache irriverenti di due secoli di dominazione spagnola a Napoli, Tempolungo, Naples, 1998.
- (it) Mario Forgione, Eleonora Pimentel Fonseca, Newton & Compton, Rome, 1999.
- (it) Mario Forgione, Luisa Sanfelice, Newton & Compton, Rome, 1999.
- (it) Mario Forgione, Donne della rivoluzione napoletana del 1799, Tempolungo, Naples, 1999.
- (fr) {{{títol}}}..
- (it) Nico Perrone, Il truglio. Infami, delatori e pentiti nel Regno di Napoli, Sellerio, Palerme, 2000 ISBN: 8-83891-623-3.
- (it) Nico Perrone, La Loggia della Philantropia. Un religioso danese a Napoli prima della rivoluzione, Sellerio, Palerme, 2006 ISBN: 8-83892-141-5.
- (it) Nico Perrone, L’inventore del trasformismo. Liborio Romano, strumento di Cavour per la conquista di Napoli, Rubbettino, Soveria Mannelli, 2009 ISBN: 978-88-498-2496-4.
- (it) Pasquale Villani, « Il Decennio francese », dans Storia del Mezzogiorno, vol. IV, tome II, Il Regno dagli Angoini ai Borboni, Rome 1986.