Operation Sonderaktion Krakau

Minnetavle fra 1999 til 60-årsdagen

Collegium Novum (1900)

SS-Obersturmbannführer Bruno Müller

Løslatelsesdokument fra Dachau: Bogusław Leśnodorski (1940)

Operation Sonderaktion Krakau var kodenavnet for nazistenes aksjon mot professorer og lærere ved Det jagellonske universitet i det av Tyskland okkuperte og så annekterte Kraków.

Hendelsen

Den 6. november 1939 gjennomførte SS-Obersturmbannführer Bruno Müller og en innsatskommando fra SS aksjonen. Man forespeilet at Müller skulle holde en forelesning om den tyske okkupasjonsmaktens planer for Polens undervisnings- og utdannelsesvesen, og innkalte 183 professorer og medarbeidere ved Det jagellonske universitetet og to andre læresteder til Collegium Novum. Samtlige ble arrestert og deportert til konsentrasjonsleirene Sachsenhausen og Dachau.

Noen prominent arresterte under Sonderaktion Krakau

Nedenfor noen av de utvalgte akademikere som ble arrestert6. november 1939. Toget med 173 av dem ankom Breslau 10. november 1939. Etter to og en halv uke i lokale fengsler ble de transportertt videre vestover.

• Tadeusz Banachiewicz
• Aleksander Birkenmajer
• Ignacy Chrzanowski
• Stanisław Estreicher
• Tadeusz Estreicher
• Stanisław Gołąb
• Zdzisław Jachimecki
• Stanisław Klimecki
• Aleksander Kocwa
• Władysław Konopczyński
• Kazimierz Kostanecki
• Tadeusz Jan Kowalski
• Stanisław Kutrzeba
• Tadeusz Lehr-Spławiński
• Bogusław Leśnodorski
• Mieczysław Małecki
• Wiktor Ormicki
• Kazimierz Piwarski
• Jan Stanisławski
• Leon Tochowicz
• Tadeusz Ważewski

Litteratur

• Henryk Pierzchała: Wyrwani ze szponów Państwa-SS. Kraków: Poligrafia Kurii Prowincjalnej Zakonu Pijarów, 1998.
  • Henryk Pierzchała: Den Fängen des SS-Staates entrissen. Die „Sonderaktion Krakau“. Vorwort Roman M. Zawadzki. Übersetzung. Kraków: H. Pierzchała, 1998.
• Henryk Pierzchała: Mechanizmy eksterminacji krakowskich uczonych w "Akcji Specjalnej Kraków" – "Sonderaktion Krakau" : 1939 - 1945. Kraków: Wydawn. i Poligrafia Kurii Prowincjonalnej Zakonu Pijarów, 2007, ISBN 978-83-7269-264-1.
• Irena Paczyńska: Aktion gegen Universitäts-Professoren (Kraków, 6 listopada 1939 roku) i okupacyjne losy aresztowanych. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2019, ISBN 978-83-233-9973-5.
• Maria Wardzyńska: Był rok 1939 : operacja niemieckiej policji bezpieczeństwa w Polsce Intelligenzaktion. Warszawa: Inst. Pamie̜ci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu, 2009, ISBN 978-83-7629-063-8.
• Jan Gwiazdomorski: Wspomnienia z Sachsenhausen. Dzieje uwięzienia profesorów Uniwersytetu Jagiellońskiego, 6 XI 1939 – 9 II 1940. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1975.
• Günter Morsch, Agnes Ohm (utg.): Vergessene Vernichtung? : polnische und tschechische Angehörige der Intelligenz im Konzentrationslager Sachsenhausen zu Beginn des Zweiten Weltkrieges. Ausstellung. Berlin : Metropol, 2013 ISBN 9783863310936
• Jan Zaborowski, Stanisław Poznański: Sonderaktion Krakau : w dwudziestą piątą rocznicę 6 listopada 1939. Warszawa: Związek Bojowników o Wolność i Demokrację, 1964
• Stanisław Pigoń: Erinnerungen an Sachsenhausen (1939-1940). Übersetzung Gisela Kowol. Wien: Werk Janineum, 1988²