Nad Tatrou sa blýska

«Nad Tatrou sa blýska» ('Lyn over Tatrafjella') er nasjonalsongen til Slovakia. Teksten er skriven av Janko Matúška i 1844 og sett til ein slovakisk folketone, «Kopala studienku».

Songen blei skriven etter at den slovakiske nasjonalisten Ľudovít Štúr blei avsett frå stillinga si ved det evangelisk-lutherske lyceet i Bratislava. I protest forlét fleire studentar den prestisjefylte institusjonen og bestemte seg for å fortsette studia sine i Levoča. Ein av desse var Janko Matúška. Reisa til Levoča tok dei over dei symbolsk viktige Tatrafjella, og her blei dei vitne til lyn og torden. Matúška gav aldri ut songen sin, og den eldste kjende utgåva blei skriven ned av medeleven Viliam Pauliny-Tóth.

«Nad Tatrou sa blýska» blei utbreidd i opprørstida 1848/1849. Han blei spreidd på folkemunne og gjennom handskrivne nedteikningar, og blei første gong trykt i 1851 som «Dobrovoľnícka», utan opphavsmann. Dette gav rom for noko ulike variantar, der den viktigate er om teksten opphavleg sa «zastavme ich» ('lat oss stoppa dei') eller «zastavme sa» ('lat oss stoppa'). Dei eldste nedskriven utgåvene og den offisielle versjonen sidan 1993 har «zastavme ich».

Førsteverset av songen blei ein del av den tsjekoslovakiske nasjonalsongen 13. desember 1918, der den andre delen blei danna av den tsjekkiske «Kde domov můj». Under andre verdskrigen blei heile songen nasjonalsong for den slovakiske republikken, sjølv om den slovakiske utgåva av den pan-slaviske «Hej, Slováci» blei meir brukt i offisielle funksjonar.

Då Tsjekkoslovakia blei oppløyst i 1993 tok Slovakia i bruk heile «Nad Tatrou sa blýska» som nasjonalsong. «Hej, Slováci» er framleis ein mykje brukt uoffisiell nasjonalsong.

Tekst

Slovakisk tekst

Nad Tatrou sa blýska

hromy divo bijú.

Zastavme ich bratia,

ved' sa ony stratia,

Slováci ožijú.

To Slovensko naše

posiaľ tvrdo spalo.

Ale blesky hromu

vzbudzujú ho k tomu,

aby sa prebralo.

Už Slovensko vstáva

putá si strháva

Hej rodina milá

hodina odbila,

žije matka Sláva

Ešte jedle rastú

na krivánskej strane

Kto jak Slovák cíti,

nech sa šable chytí,

a medzi nás vstane

Engelsk omsetjing

There is lightning over the Tatra,

thunderclaps are striking ferociously.

Let us stop them, brothers,

(you will see that) they will disappear,

the Slovaks will revive.

This, our Slovakia

has long been fast asleep.

But the lightning of the thunder

is rousing it

to wake up.

Already Slovakia is waking up,

throwing off its bonds

Hey dear family

the hour has ticked away

Mother Slavia is alive

Firs yet grow

on the slopes of Kriváň

Whoever is feeling like a Slovak,

let him take a sword

and let him rise among us.

Kjelder

Denne artikkelen bygger på «Nad Tatrou sa blýska» frå Wikipedia på engelsk, den 16. juni 2014.
- Wikipedia på engelsk oppgav desse kjeldene:
  - Brtáň, Rudo (1971). Postavy slovenskej literatúry.
  - Cornis-Pope, Marcel; John Neubauer (2004). History of the Literary Cultures of East-Central Europe: Junctures and Disjunctures in the 19th and 20th Centuries.
  - Čepan, Oskár (1958). Dejiny slovenskej literatúry.
  - Sloboda, Ján (1971). Slovenská jar: slovenské povstanie 1848-49.
  - Anon. (1851). «Dobrovolňícka». Domová pokladňica.
  - Varsík, Milan (1970). «Spievame správne našu hymnu?». Slovenská literatúra.
  - Vongrej, Pavol (1983). «Výročie nášho romantika». Slovenské pohľady, 1.
  - Brtáň, Rudo (1979). Slovensko-slovanské literárne vzťahy a kontakty.
  - Klofáč, Václav (21. desember 1918). «Výnos ministra národní obrany č. 4580, 13. prosince 1918». Osobní věstník ministerstva Národní obrany,.

Bakgrunnsstoff

Nasjonalsongen ved nettstaden til den slovakiske presidenten