Paul Dessau

Paul Dessau
Volledige naam	Paul Dessau
Geboren	19 december 1894
Overleden	28 juni 1979
Land	Duitsland
Nevenberoep	muziekpedagoog, dirigent
Instrument	viool
Leraren	Florián Zajíc, René Leibowitch
	(en) IMDb-profiel
	(en) Allmusic-profiel
	(en) Discogs-profiel;
	(en) MusicBrainz-profiel;
Portaal	Muziek

Paul Dessau (Hamburg, 19 december 1894 – Königswusterhausen (bij Berlijn), 28 juni 1979) was een Duits componist en dirigent. Tijdens zijn verblijf als vluchteling in Frankrijk gebruikte Paul Dessau ook de pseudoniemen Henry Herblay en Peter Daniel.

Levensloop

Dessau kreeg al op vroege leeftijd muzikaal onderricht van zijn grootvader, die voorzanger in de synagoge was. Toen hij amper 11 jaar oud was, gaf hij al optredens als violist. Van 1910-1912 studeerde hij aan het Klindworth-Scharwenka-conservatorium in Berlijn en wijdde zich vanaf 1912 aan een loopbaan als kapelmeester. In 1918 werd hij benoemd tot dirigent en componist van de Kammerspiele in Hamburg. Van 1925-1933 werkte Dessau als eerste kapelmeester aan de Städtische Oper Berlin, daarna emigreerde hij naar Parijs, waar hij bevriend raakte met René Leibowitch, die hem inwijdde in de geheimen van het twaalftoonssysteem. In 1939 emigreerde hij naar de Verenigde Staten en vestigde zich in New York. Hier leerde hij Bertolt Brecht kennen, met wie hij vanaf 1942 samenwerkte. In 1948 keerde Dessau terug naar Duitsland waar hij zich in Zeuthen (bij Berlijn) vestigde. Aan de Akademie der Künste in Berlijn, kreeg hij in 1952 zijn aanstelling als docent en in 1959 als professor. Hij was een van de belangrijkste componisten van de voormalige DDR en was het voorbeeld voor talrijke jonge kunstenaars. Op zijn avantgardistische muziek kwam dikwijls kritiek van de leiding van de DDR. Van zijn kant behield Dessau een kritische distantie van het regime, waaraan hij door alles heen loyaal bleef. Hiervan getuigt ook het thema Es-E-D, oftewel SED.^[1]

Composities

Werken voor orkest

1926 bew.1929 1e Symfonie, voor orkest
1934 Trois mouvements symphoniques (in 1962 werd Hommage à Bartók toegevoegd en zo ontstond de 2e Symfonie, voor orkest)
1947 Musik für 10 Bläser, 2 Piccolo-Flöten, Ziehharmonika, 4 Pauken und Klavier
1952-1953 Symfonische mars, voor groot orkest (in 1963 bewerkt als Sozialistische Festouvertüre)
1955 Orchestermusik
1956-1957 In memoriam Bertolt Brecht, voor groot orkest
1963 Bach-Variationen, voor groot orkest
1963 Hommage à Verdi, voor groot orkest
1964 Divertimento, voor groot orkest
1967 Orchestermusik Nr. 2 „Meer der Stürme“
1969 Orchestermusik Nr. 3 „Lenin“ met het slotkoor "Grabschrift für Lenin"
1970 3e Symfonie (fragment)
1972-1973 Orchestermusik Nr. 4

Werken voor harmonieorkest

1953 Trauermarsch
1960 Trauermusik, voor groot harmonieorkest

Muziektheater

Opera's

Voltooid in	titel	aktes	première	libretto
1910-1912	Guiditta	3 aktes	onvoltooid	Manuel May
1949/1951	Das Verhör des Lukullus; 5e versie: Die Verurteilung des Lukullus	14 scènes; 2e versie: 14 scènes; 3e versie: 13 scènes; 4e versie: 12 scènes; 5e versie: 12 scènes	1e versie: niet uitgevoerd; 2e versie: niet uitgevoerd; 3e versie: niet uitgevoerd; 4e versie: niet uitgevoerd; 5e versie: 17 maart 1951, Berlijn, Staatsoper Unter den Linden	van de componist en Bertolt Brecht
1956-1959	Puntila	Proloog, 13 scènes en epiloog	15 november 1966, Berlijn, Staatsoper Unter den Linden	Peter Palitzsch en Manfred Wekwerth, naar Bertolt Brechts stuk "Herr Puntila und sein Knecht Matti"
1960	C. G.	uitsluitend fragmenten		Inge Müller, Heiner Müller
1961	Die heilige Johanna der Schlachthöfe	gepland		Bertold Brecht, bewerkt door de componist, Ginka Čolakova naar Evgenij Švarc
1963	G. G.	uitsluitend fragmenten		Peter Hacks
1967-1969	Lanzelot	15 taferelen	19 december 1969, Berlijn, Staatsoper Unter den Linden	Heiner Müller en Ginka Čolakova naar Evenij Švarc, "Der Drache" en Hans Christian Andersen
1969-1973	Einstein; ontworpen als "Das gelobte Land" en in 1964/65 als "Albert Einstein"	3 aktes, 2 intermezzi, epiloog	16 februari 1974, Berlijn, Staatsoper Unter den Linden	Karl Mickel
1976-1979	Leonce und Lena	Proloog en 2 aktes	24 november 1979, Berlijn	Thomas Körner, naar de gelijknamige komedie van Karl Georg Büchner

Toneelmuziek

voor stukken van Bertold Brecht:

1938 99%- eine deutsche Heerschau (later: Furcht und Elend des Dritten Reiches)
1946-1949 Mutter Courage und ihre Kinder: Chronik aus dem Dreißigjährigen Krieg
1947-1948 Der gute Mensch von Sezuan
1948 Die Ausnahme und die Regel
1949 Herr Puntila und sein Knecht Matti
1949 Wie dem deutschen Michel geholfen wird
1951-1956 Mann ist Mann
1951-1956 Der kaukasische Kreidekreis

Werken voor de radio

1930-1931 Orpheus, hoorspel - tekst: Robert Seitz (bewerkt als korte opera: Orpheus und der Bürgermeister in 1976-1977
1953 Drachen über den Zelten, hoorspel - tekst: Günther Rücker
1955 Die Witwe Capet, hoorspel - tekst: Günther Rücker naar Lion Feuchtwanger, alleen een fragment

Werken voor koren

1943-1944 Deutsches Miserere, voor gemengd koor - tekst: Bertolt Brecht
1944-1945 Internationale Kriegsfibel, voor gemengd koor - tekst: Bertolt Brecht
1948-1951 3 Grabschriften, voor gemengd koor - naar Bertolt Brecht
1. Grabschrift für Rosa Luxemburg
2. Grabschrift für Karl Liebknecht
3. Grabschrift für Vladimir Lenin -(in 1969 bewerkt voor Orchestermusik Nr. 3)
1951 Herrnburger Bericht, voor gemengd koor - tekst: Bertolt Brecht
1955 Krieg und Friede, voor gemengd koor - tekst: Matthias Claudius
1960-1961 Appell der Arbeiterklasse, voor gemengd koor - tekst: Brecht, Becher, Ehrenburg, Kunert, Maurer, samenstelling: Wera Küchenmeister
1961-1963 Requiem für Patrice Emery Lumumba, voor gemengd koor - tekst: Karl Mickel

Vocale werken

Spaniens Himmel

Werken voor orgel

1968 Paraphrase über „Mariana“ von J. Gilbert

Filmmuziek

1928 Schmutziges Geld
1928 Doktor Doolittle und seine Tiere (samen met Kurt Weill en Paul Hindemith)
1928 Der verzauberte Wald
1928 Die Wunderuhr
1928-1929 Alice in Cartoonland
1929 Tonfilm-Experiment Episode
1929-1930 Stürme über dem Montblanc
1930 Das Land des Lächelns (Operettefilm met Richard Tauber)
1931 Der weiße Rausch
1931 Salto Mortale
1932 Melodie der Liebe (Operettefilm met Richard Tauber)
1932-1933 Nordpol - ahoi!
1933 SOS Eisberg
1935 Awodah
1937 Yoshiwara
1937 Cargaison Blanche (Duits: Weiße Fracht für Rio)
1938 Accord final
1938 Carrefour
1938 Werther
1944 Mr. Skeffington
1945 The strange affair of uncle Harry (Duits: Onkel Harrys seltsame Affäre)
1947 Adamah
1947 Nora Prentiss
1947 The Paradine Case (Duits: Der Fall Paradin)
1947 The Pretender
1948 The vicious circle
1956 Du und mancher Kamerad
1957 Urlaub auf Sylt
1958 Unternehmen Teutonenschwert
1961-1963 Das russische Wunder

Publicaties

Notizen zu Noten. Hrsg. v. Fritz Hennenberg. Reclam, Leipzig 1974.
Aus Gesprächen. VEB Deutscher Verlag für Musik, Leipzig 1974.

Bibliografie

Ekkehard Ochs: Exemplarisches zeitgenössisches Musiktheater : Paul Dessaus Einstein am Theater Vorpommern Greifswald/Stralsund, in: Das Orchester, 44:26 N2 1996
Fritz Hennenberg: Musik üben : Musik verstehen : Wie Paul Dessau mit Kindern/Schulern arbeitete, in: Musik in der Schule N3:152-4 May-Jun 1996
Fritz Hennenberg: Paul Dessau für sie porträtiert. VEB Deutscher Verlag für Musik, Leipzig 1974.
Fritz Hennenberg: Paul Dessau. Eine Biographie. VEB Deutscher Verlag für Musik, Leipzig 1965.
Fritz Hennenberg: Dessau - Brecht. Musikalische Arbeiten. Henschel, Berlin 1963.
Verfemte Musik : Komponisten in den Dikaturen unseres Jahrhunderts, Frankfurt am Main: Peter Lang, 1995, 460 p., ISBN 978-3-631-31371-8
M.L. Bolte: Exponent einer Filmmusik-Zukunft : Paul Dessau als Kinokapellmeister, in: Neue Zeitschrift für Musik N4:22-5 Jul-Aug 1995

Bronnen, noten en/of referenties

↑ Duitse wikipedia

[1] Duitse wikipedia

[1]