Optische as (kristallografie)
Dit artikel behandelt de optische as in de kristallografie. Voor de optische as van lenzenstelsels e.d. zie Optische as (optica).
Bij een dubbel brekend kristal bepaalt de optische as de wijze waarop een lichtstraal door het kristal wordt gebroken.
De meeste kristallen zijn optisch anisotroop, dat wil zeggen dat zij dubbele breking vertonen. In dergelijke kristallen hangt de brekingsindex af van de polarisatie en de invalsrichting van de lichtstraal. De optische as (vaak c-as genoemd) is de richting waarin elke polarisatiecomponent van een lichtstraal dezelfde brekingsindex ondervindt.
Eenassige kristallen hebben één optische as die in de richting van de unicale brekingsindex loopt. Tweeassige kristallen hebben twee optische assen. Deze liggen liggen in het vlak dat door de vectoren van de kleinste en de grootste van de drie hoofdbrekingsindices (de hoofdbrekingsassen) wordt opgespannen. Een van deze assen is het spiegelbeeld van de andere ten opzichte van een van de beide hoofdbrekingsassen.
In een eenassig kristal gedraagt de lichtstraal zich langs de optische as net zoals in een isotroop kristal. In een tweeassig kristal ontstaan uit één lichtstraal die langs de optische as loopt, voor polarisatiecomponenten in de richting van de middelste van de drie hoofdbrekingsassen een gewone straal en voor alle overige polarisatiecomponenten een buitengewone straal die zich voor elke polarisatiecomponent in een ander voortplanting. Vanwege de gelijke brekingsindices voor alle polarisatiecomponenten zijn alle polarisatierichtingen equivalent en treedt er geen opsplitsing in twee stralen op. In plaats daarvan ontstaat er conische breking van de buitengewone straal. Voor niet-gepolariseerd licht betekent dit dat er een stralenkegel ontstaat waarbij de optische in de kegelmantel ligt.