Burcht
Nen burcht of burg is n verstarkt hoes. Dit was mangsmoal n stukke groand van beheurleke greutte woarop n gebouw stond en woarumhen ne grachte en nen wal lagen. Dit verstarkte hoes was ne toovlöchsplaatse veur umwonnenden en de leu könt zich derin terugge trekken bi-j den stried.
Ene van de oldste nog bestoande veurbeelden in Nederlaand is den Burcht van Leiden. Eurspronkelek kon alleneg den könning toostimming geaven veur et bouwen van n verstarkt hoes. Ook in Veurholt steet n good veurbeeld van nen burcht, den Ruïne van Teylingen.
Synoniemen
[bewark | bronkode bewarken]Synoniemen bunt slot of kasteel. Lokaal sprekt ze boavendeen van:
- Borg (Grunnen) in Grunnen
- Stins in Frieslaand
- Havezate in Drenthe, Gelderlaand en Oaveriessel
Herkomst van et weurd
[bewark | bronkode bewarken]Et eurspronkeleke weurd veur burcht is burg, geliek an et Germaanse weurd Burg. Et betekkenden ok 'verstarkte neaderzetting', dus: stad. Et eurspronkeleke weurd is beholden ebleaven in weurden as burger, burgemeister, burggraaf en burgwal, dat bi-jveurbeeld in Amsterdam nog in stroatnamen veurkump (bi-jveurbeeld den Ni-jenzieds Veurburgwal), en doarnoast in n groot antal plaatsnamen: Middelburg, Domburg, Borgt, Souburg, Burgh-Haamstede, Den Burg (Texel), Leopoldsburg, Luxemburg, Boksburg en zo wieter.
Burg beheurt tot nen trop weurden dee later nen -t hebt ekreggen (aandere veurbeelden bunt inkt, dat in et Engels ink is, en riest). Deur dizzen t is in de spelling den eurspronkeleken g vervolgens in ch veraanderd: de spelling burgt kump in olde teksten veur, moar vandage is et nen burcht. Den Grunningsen variant Borg (in et Grunnings börg, hef den t neet ovvergenommen.
Dit Germaanse weurd hef ok - zoas wal meer kriegstermen - staand eholden in et Fraans as bourg, woar et in tal van plaatsnamen veurkump, bi-jveurbeeld Mariembourg, Cherbourg, Bourg-en-Bresse en zo wieter.