Проза
| Книжевност |
|---|
Основни облици
|
| Родови |
|
Епика · Лирика · Драма |
| Извори |
| Форми |
| Историја и списоци |
|
Општ преглед на книжевноста |
| Дискусија |
Проза — облик на пишување што има природен тек на говорот и граматичка структура наместо ритмичка структура како во традиционалната поезија, каде што стихот е заснован врз метрика или рима.
Заднина
[уреди | уреди извор]Постојат критички дебати за создавањето на прозата: "... дистинкцијата помеѓу стихот и прозата е јасна, дистинкцијата помеѓу поезијата и прозата е нејасна".[1] Прозата со својата едноставност и лабаво дефинирана структура е поприлагодлива за дијалогот, фактичкиот дискурс и за актуелното и фиктивното пишување. Таа систематски се создава и се објавува во рамките на книжевноста, новинарството (вклучувајќи весници, списанија и радиодифузија), енциклопедиите, филмовите, историјата, филозофијата, правото и во речиси сите форми и процеси кои бараат човечки комуникации.
Потекло на поимот
[уреди | уреди извор]Зборот "проза" првично се појавил во англискиот јазик во 14 век. Тој е изведен од старофранцускиот збор prose, кој пак поттекнува од латинскиот израз prosa oratio (буквален или директен говор).[2]
Потекло
[уреди | уреди извор]Исак Њутн во Хронологијата на античките кралства напиша "грчките антиквитети се полни со поетски фикции бидејќи Грците не напишале ништо во проза пред освојувањето на Азија од страна на Кир Персиецот. Потоа Ферекид од Сироса и Кадм од Милет го вовеле пишувањето на прозата."[3] Проза. - мрежното место, подоцна напиша "Се разбира Њутн не открил некој закон од лингвистичка природа тврдејќи дека без разлика колку слобода во формата, спонтаност или неструктурираност литературната изјава може да има, таа секогаш ќе содржи поетски елементи, исто како што нејонизираните елементи секогаш ќе содржат електрони; најдобрата проза содржи најголем поетски набој добиен од најмалиот поетски напор."[4]
Структура
[уреди | уреди извор]Во прозата отсуствува формалната метричка структура типична за стихот која може да се најде во традиционалната поезија. Прозата се состои од целосни граматички реченици во состав на параграфи игнорирајќи ја естетската привлечност, додека поезијата често вклучува метричка и/или римувачка шема. Некои дела на проза содржат траги од метричката структура или версификација и свесната комбинација на овие две литературни формати е позната како прозна поезија. Стихот се смета за посистематски или формулаичен, додека пак прозата е одраз на обичниот (често разговорен) говор. Во однос на ова Семјуел Тејлор Колриџ на шега побара поетите-почетници да ги знаат "дефинициите на прозата и поезијата; т.е., проза—зборови во нивниот најдобар ред; поезија—најдобрите зборови во нивниот најдобар ред."[5]
Господинот Журден побара нешто да биде напишано ниту во стих ниту во проза. Господар на филозофијата одговори дека не постои друг начин за изразување од прозата или стихот, од едноставна причина што сè што не е проза е стих, а сè што не е стих е проза. Молиер, Le Bourgeois Gentilhomme[6]
... Верувам дека една приказна може да биде уништена од погрешнен ритам во реченицата - особено ако тоа се случи кон крајот - или грешка во параграфирањето, дури и во интерпункцијата. Хенри Џејмс е мајстор на точката со запирка. Хемингвеј е параграфер од прв ранг. Во однос на слухот, Вирџинија Вулф никогаш не напишалата лоша реченица. Не сакам да имплицирам дека успешно го практикувам она што го проповедувам. Се обидувам, тоа е сè.[7]
Видови
[уреди | уреди извор]Постојат многу видови на проза и тоа нефиктивна проза, херојска проза,[8] прозна песна,[9] полифонична проза, алитеративна проза, прозна фикција и селска проза во руската литература.[10] Прозната песна е дело во проза кое ги има и некои од одликите на песната.[11]
Многу форми на креативно и литературно пишување користат проза, вклучувајќи ги романите и кратките раскази. Писателот Труман Капоти сметал дека расказот е "најтешката и дисциплинирачка форма на пишување на проза која постои".
Поврзано
[уреди | уреди извор]Наводи
[уреди | уреди извор]- ↑ Eliot T S 'Poetry & Prose: The Chapbook' Poetry Bookshop London 1921
- ↑ „prose (n.)“. Online Etymology Dictionary. Посетено на 19 January 2015.
- ↑ Newton, Isaac. The Chronology of Ancient Kingdoms Amended. Gutenberg. Посетено на 19 January 2015.
- ↑ „The Etymology of Prose“. Посетено на 2016-02-24.
- ↑ „Webster's Unabridged Dictionary (1913)“. University of Chicago reconstruction. Архивирано од изворникот на 2012-07-10. Посетено на 2010-01-31.
- ↑ „Le Bourgeois Gentilhomme“. English translation accessible via Project Gutenberg. Посетено на 2010-01-31.
- ↑ Hill, Pati. „Truman Capote, The Art of Fiction No. 17“. The Paris Review. Spring-Summer 1957 (16). Посетено на 18 February 2015.
- ↑ Merriam-Webster (1995). Merriam-Webster's Encyclopedia of Literature. Merriam-Webster, Inc. стр. 542. ISBN 0877790426.
- ↑ Lehman, David (2008). Great American Prose Poems. Simon and Schuster. ISBN 1439105111.
- ↑ „Prose“. Encyclopædia Britannica. Посетено на 2012-05-27.
- ↑ „Prose poem“. Merriam-Webster. Посетено на 2012-05-27.
Дополнителна литература
[уреди | уреди извор]- 'Rhythm of Prose', William Morrison Patterson, Columbia University Press 1917
- Kuiper, Kathleen (2011). Prose: Literary Terms and Concepts. The Rosen Publishing Group. ISBN 1615304940. 244 pages.
- Shklovsky, Viktor (1991). Theory of Prose. Dalkey Archive Press. ISBN 0916583643. 216 pages.
Надворешни врски
[уреди | уреди извор] |
Видете проза во Викиречник, слободниот речник. |
|