Wintjergreun
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mofers. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Wintjergreun of wintjergruuen, ouch: moergreun (Hedera helix; Nederlandjs: klimop) is 'n greunblievendje, huitige liaan oete wintjergreunfemielje (Araliaceae). De plantj greutj op vöchtige, aetesrieke gróndj langs moeren en taenge buim woraan de plantj zich mit korte lóchreut vasklamp.
Dees liaan greutj in gemaotigdje streke. De plantj kan mieër es 10 maeter hoeag klumme. Ouch kan wintjergreun kroependje stengele vörme. De plantj versprèdj 'nen eigese, harsechtige gäör. De blajer en vröchte van wintjergreun zeen vergiftig.
Wintjergreun haet laersige, versprèdj-stäöndje blajer. Ajer klummendje plantje die zat leech bekómme kónne baogvörmig-aafstäöndje bleujendje ziejtek vörme. Wintjergreun vertuuentj blaaddimorfie: de blajer ane neet-bleujendje tek zeen handjvörmig gelob toet gesplete mit 'nen hertvörmige blaadvoot, dewiel de blajer ane bleujendje zietek eiróndj zeen en óngedeildj. Wen dees ziejtek waere gestek den óntsteit 'n wintjergreunplantj die gein klumstengele mieë vörmp. Deze vorm wuuertj in sierhäöf gebroek veur 't zoea-geneump bolvörmig wintjergreun.
De blome staon in bol sjerme die in troesse zeen gerangsjik. De blome zeen klein, twieëgeslechtig, regelmaesig, vieftenjig en gaelgreun. De bleuj is inne naozómmer en 't naojaor van september toet dieëtsember. Wintjergreun is 'n wichtige drachplantj. Bleujendj wintjergreun is 'n rieke brón van nekter en stuufmael veur väöl insekte, ómdet den min anger plantje bleuje.
De doefzwarte bere zeen in 't veurjaor riep.
