Niers

Dit artikel is gesjreve in 't Mestreechs. Ómdat 't plaatsgebónge is, maogs doe 't ómzètte nao 't Genneps, es te dit dialek sjpriks.

De Niers is e reveerke in Duitsland en Nederland.

Verloup

De bron vaan de Niers ligk bij Kuckum, e dörp wat vèlt oonder de stad Erkelenz (Kreis Heinsberg, Noordrien-Wesfale). Umtot me dit dörp de koumende jaore geit aofgrave veur broenkole (Broenkolewerk Jartzwiller), zal de bron dao verdwijne. Versjèllende nevebronne zien intösse al verdwene. Es compensatie veur 't waterpeil watert me de kojl noe al aof wijerop in de Niers. De reveer weurt wijer geveujd door versjèllende klein beekskes en keneelkes in de buurt; 't is 'n regereveer.

De Niers struimp door of veurbij Wanlo bij Jlabbach (Mönchengladbach), Veeëse (Viersen), Wachtedónk, Strale (Straelen, evels neet in de stad zelf), Geldere (Geldern), Kevelaer, Weeze, Goch, Kessel, kump bij 't Vèn aon de Nederlandse grens en drejt daan, euver de grens, sjerp nao 't zuie, struimp daan tösse Gennep en Otersóm door en kump kort bij De Milsbik in de Maos oet. Op die plaots vint me 't geboortehoes vaan d'n heilege Nobert vaan Sante.

't Gans trajek is 114 kilometer laank; 't stroumgebeed mèt 1348 km².

Eigesjappe

't Stroumdaal vaan de Niers is hiel aajd: 't is zoe'n 200.000 jaor trök (in 't Saalien, de veurlèsten iestied) door de Rijn oetgeslepe. 't Daal is daan ouch mèt 500 meter breier es me aanders veur zoe e besjeie reveerke maag verwachte.

De Niers heet in ziene boveloup e verval vaan zoe'n 60 cm/km, in zienen oonderloup ieder 25 cm/km. Dit kump neer op e verval vaan zoe'n 70 meter euver de ganse loup. Veur 't klei reveerke wat 't is, is 't debiet vrij groet. Daorum woorte hei vreuger väöl watermeules gebouwd.

Gebruuk

De Niers waor vaanajds riek aon iele, meh door sterke vervojling in d'n twintegsten iew is 't bestand hel achteroet gegaange. De lèste decennia weurt 't aofvalwater gezuverd. Daodoor kin de reveer ouch weer gebruuk weure veur 't winne vaan drinkwater. Ouch veur recreatie is ze in trèk. Door 't aonlègke vaan stouwe is ze evels neet bevaarbaar, veur zoewied ze dat vreuger al waor.