Platinom
 | |
 | |
| Ensampel a |
Elven gymyk  |
|---|---|
| Klass |
alkan drudh, bagas platinom |
| Dydhyas diskudhans |
1557 |
| Niver atomek |
78 |
| Elektronegedhegedh |
2.28 |
| Rann a |
period 6, bagas 10 |
 Restrennow kelmys war Gemmyn Wikimedia | |
Elven gymyk yw platinom, niver 78 y'n Vosen Beriodek. Y furvell gymyk yw Pt. An hanow a dheu dhyworth an ger Spaynek platina, ow styrya arghans byghan.
Nyns eus dhe blatinom rann bewoniethel. Nyns yw gwenonek, mes kesstoffow platinom a wra kawsya dasoberans allergek, platinosis y hanow. Usys yw an medhegneth 'Platinol' avel kymodyghtyans (Sowsnek: chemotherapy).
Aswonnys o platinom dhe bobel teythyek Amerika Dheghow yn Kolombi ha Pow Ekwadorel, nans yw 2,000 bledhen. Yn 1557 Julius Scaliger, skoler italek, a skrifas a-dro dhe alkan dhyworth Amerika Dheghow na yllir y deudhi. Antonio Ulloa (1717-1795) a dhiskrifas platinom yn manylys. Kemerys veu ev orth dhehweles avel keth gans an Morlu Riel. Ev a dherivas a-dro dhe blatinom dhe'n Kowethas Riel yn Loundres.
Temmigow alkan platinom a eksist yn naturel, mes tri kwarter platinom an nor a dheu dhyworth Afrika Dheghow ha Russi avel monow kepar ha'n moon cooperit (platinom sulfid, PtS). Askorrys yw 155 tonnas an vledhen. Usys yw 50% anedha ran gemmweyth, 30% dhe wul konvertydhyon katalytek hag 20% dhe dhiwysyans, hag a wra devnydhya platinom yn plasennow kales.
Poos atomek platinom yw 195.08, y boynt teudhi yw 1772°C ha'y boynt bryjyon yw 3,825°C. Y dhosedh yw 21.5kg an liter. Alkan lenter gwynn-arghansek yw platinom, es y dhyghtya ha mortholya.
Mirva
[golegi | pennfenten]-
Platinom naturel -
Cooperit -
Antonio Ulloa -
Julius Scaliger -
Bal platinom yn Afrika Dheghow -
Konvertydh katalytek -
Askorrans ollvysel platinom -
Bysow platinom hag adamant
,_RP-P-1909-4354.jpg)
