Patrice Lumumba

Patrice Lumumba

Portreya fermî ya hukûmeta Kongo ya Patrice Lumumba wekî Serokwezîrê Komara Demokratîk a Kongoyê sal 1960

Serokwezîrê Komara Demokratîk a Kongoyê (en)
24 hezîran - 14 îlon 1960
- Joseph Iléo (en)

Jidayikbûn	2ê tîrmeha 1925an Katakokombe (d) (Congo-Kasaï (en), Belgian Congo (en))
Mirin	17ê kanûna paşîn a 1961an (35 salî) Lubumbashi (en) (ou environs)
Navê rastî	Patrice Émery Nibba Lumumba
Hevwelatî	Republic of the Congo (Léopoldville) (en)
Pîşe	Siyasetmedar, şoreşger
Hevjîn	Pauline Opango (en)
Zarok	François Lumumba (en) Juliane Amato Lumumba (d) Guy-Patrice Lumumba (en) Roland Lumumba (d)
Partiyên siyasî	Liberal Party (en) (1955-1958) Mouvement National Congolais (en) (dp. 9ê çiriya pêşîn a 1958an)
Şerê tevlêbûyî	Congo Crisis (en)
Xelat	Grand Cross of the Order of the Crown (d) (1960) Order of the Companions of O. R. Tambo (en) (2004)

Patrice Émery Lumumba (jdb. 2ê tîrmeha 1925an - 17ê kanûna pêşîn a 1961ê) siyasetmedar û rêberê serxwebûnê yê kongoyî bû ku wekî serokwezîrê yekem ê Komara Demokratîk a Kongoyê kar kiriye. Ew rêberê Tevgera Neteweyî ya Kongoyê (MNC) bû ji sala 1958an heta darvekirina wî ya di kanûna paşîn a 1961ê de. Ji hêla îdeolojîk ve ew neteweperestekî afrîkî û pan-afrîkî bû û di veguheztina Kongo ji koloniyeke Belçîkayê bo komareke serbixwe de rolek girîng lîst.

Demeke kin piştî serxwebûna Kongoyê di hezîrana 1960an de, serhildanek di artêşê de derket, ku destpêka Krîza Kongoyê bû. Lumumba bang li Dewletên Yekbûyî û Neteweyên Yekbûyî kir ku alîkariyê bidin ji bo tepeserkirina separatîstên Katangan. Van cudaxwazên ku ji hêla Moïse Tshombe ve dihatin rêvebirin ji hêla Belçîkayê ve piştgiriyê digirtin. Lê herdu hêz red kirin ku alîkariyê bidin Lumumba, ji ber ku cîhana rojavayî guman dikir ku ew bi dizî nêrînên pro-komunîst digire. Van gumanan kûrtir bûn dema Lumumba ji bo alîkariyê serî li Yekîtiya Sovyetê da, ku CIA wekî "desthilatdariya komunîst a klasîk" binav kir. Ev yek bû sedema mezinbûna cûdahiyan di nav siyaseta kongoyî de, nakokiyên bi Serok Joseph Kasa-Vubu û serokê kargêr Joseph-Désiré Mobutu mezin bûn û her weha bi Dewletên Yekbûyî û Belçîka re jî, yên ku di Şerê Sar de dijberî Yekîtiya Sovyetê bûn.

Girêdanên derve

• Li Wikimedia Commons medyayên di warê Patrice Lumumba de hene