Ұшатын балықтар
Қазбалық ауқымы: Miocene–Recent | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Sailfin flying-fish
Parexocoetus brachypterus | ||||||||||
| Ғылыми топтастыруы | ||||||||||
| ||||||||||
| Genera | ||||||||||
Ұшатын балық (лат. Exocoetidae) — балықтар класының саргантәрізділер отрядына жататын теңіз балықтар тұқымдасы. Оның 50 - 60 түрі бар.
Түсі - көкшіл-сұр, арқа жотасы - қара көк, астыңғы бөлігі ақ күміс түсті болып келеді. Денесі жебе тәрізді созылыңқы. Арқа қанаты құйрық бөлімінде орналасқан, жақтары сопақ. Дене тұрқы 50 см-ден аспайтын бұл балықтардың көпшілігі су бетінде қалықтап ұшуға қабілетті. Ұшатын балықты дүниежүзі мұхиттарының бәрінен, әсіресе Атлант, Тынық мұхиттарынан кездестіруге болады. Ұшатын балықтың басты ерелекшігі - құстың қанаты сияқты өте жалпақ кеуде қанаттары болатындығында. Жыртқыштардан құтылып кетуі үшін балық су бетіне ырышып шығып, біраз жерге дейін ұшып өтеді. Кеуде қанатынан өзге айырланып біткен құйрық қанаттары болады. Оның төменгі қанаты үстіңгі қанатынан ұзынырақ. Бұлда балықтың ұшуына көп септігін тигізеді. Балық жоғары қарай ұшқанда оның құйрық қанаттары мотордың қызметін атқарады. Ол суды секундына 90 ретке дейін соққылайды. Балық әуеге 1,2 метрге дейін көтеріліп, 200 метр жерге дейін ұша алады. Ұшу биіктігі балықтың салмағы мен арналған қанаттарының санына байланысты болады. Балық биіктікті қанатын әрқалай қимылдату арқылы реттейді. Су бетіне қонар кезде құйрығын қаққылайды.[1]
Жіктелуі
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Ұшатын балық тұқымдасында 5 тұқымдас тармағы, 8 тек бар[2]:
- Oxyporhamphinae тұқымдас тармағы
- Fodiatorinae тұқымдас тармағы
- Fodiator Jordan & Meek, 1885 тегі
- Fodiator acutus (Valenciennes, 1847)
- Fodiator rostratus (Günther, 1866)
- Fodiator Jordan & Meek, 1885 тегі
- Parexocoetinae тұқымдас тармағы
- Parexocoetus Bleeker, 1866
- Parexocoetus brachypterus (Richardson, 1846)
- Parexocoetus hillianus (Gosse, 1851)
- Parexocoetus mento (Valenciennes in Cuvier & Valenciennes, 1847)
- Parexocoetus Bleeker, 1866
- Exocoetinae тұқымдас тармағы
- Род Exocoetus Linnaeus, 1758
- Exocoetus gibbosus Parin & Shakhovskoy, 2000
- Exocoetus monocirrhus Richardson, 1846
- Exocoetus obtusirostris Günther, 1866
- Exocoetus peruvianus Parin & Shakhovskoy, 2000
- Exocoetus volitans Linnaeus, 1758
- Род Exocoetus Linnaeus, 1758
- Cypselurinae тұқымдас тармағы
- Cheilopogon Lowe, 1841
- Cheilopogon abei Parin, 1996
- Cheilopogon agoo (Конрад Якоб Темминк & Schlegel, 1846)
- Cheilopogon antoncichi (Woods & Schultz, 1953)
- Cheilopogon arcticeps (Günther, 1866)
- Cheilopogon atrisignis (Jenkins, 1903)
- Cheilopogon cyanopterus (Valenciennes, 1847)
- Cheilopogon doederleinii (Steindachner, 1887)
- Cheilopogon dorsomacula (Fowler, 1944)
- Cheilopogon exsiliens (Linnaeus, 1771)
- Cheilopogon furcatus (Mitchill, 1815)
- Cheilopogon heterurus (Rafinesque, 1810)
- Cheilopogon hubbsi (Parin, 1961)
- Cheilopogon intermedius Parin, 1961
- Cheilopogon katoptron (Bleeker, 1866)
- Cheilopogon melanurus (Valenciennes, 1847)
- Cheilopogon milleri (Gibbs & Staiger, 1970)
- Cheilopogon nigricans (Bennett, 1840)
- Cheilopogon papilio (Clark, 1936)
- Cheilopogon pinnatibarbatus (Bennett, 1831)
- Cheilopogon pitcairnensis (Nichols & Breder, 1935)
- Cheilopogon rapanouiensis Parin, 1961
- Cheilopogon simus (Valenciennes, 1847)
- Cheilopogon spilonotopterus (Bleeker, 1866)
- Cheilopogon spilopterus (Valenciennes, 1847)
- Cheilopogon suttoni (Whitley & Colefax, 1938)
- Cheilopogon unicolor (Valenciennes, 1847)
- Cheilopogon ventralis (Nichols & Breder, 1935)
- Cheilopogon xenopterus (Gilbert, 1890)
- Cypselurus Swainson, 1838 тегі
- Cypselurus angusticeps Nichols & Breder, 1935
- Cypselurus callopterus (Günther, 1866)
- Cypselurus comatus (Mitchill, 1815)
- Cypselurus hexazona (Bleeker, 1853)
- Cypselurus hiraii Abe, 1953
- Cypselurus naresii (Günther, 1889)
- Cypselurus oligolepis (Bleeker, 1866)
- Cypselurus opisthopus (Bleeker, 1866)
- Cypselurus poecilopterus (Valenciennes, 1847)
- Cypselurus starksi Abe, 1953
- Hirundichthys Breder, 1928 тегі
- Hirundichthys affinis (Günther, 1866)
- Hirundichthys albimaculatus (Fowler, 1934)
- Hirundichthys coromandelensis (Hornell, 1923)
- Үлгі:Bt-ruslat (Clarke, 1899)
- Hirundichthys marginatus (Nichols & Breder, 1928)
- Hirundichthys oxycephalus (Bleeker, 1852)
- Hirundichthys rondeletii (Valenciennes in Cuvier & Valenciennes, 1847)
- Hirundichthys socotranus (Steindachner, 1902)
- Hirundichthys speculiger (Valenciennes in Cuvier & Valenciennes, 1847)
- Prognichthys Breder, 1928 тегі
- Prognichthys brevipinnis (Valenciennes in Cuvier & Valenciennes, 1847)
- Prognichthys gibbifrons (Valenciennes in Cuvier & Valenciennes, 1847)
- Prognichthys glaphyrae (Parin, 1999)
- Prognichthys occidentalis (Parin, 1999)
- Prognichthys sealei (Abe, 1955)
- Prognichthys tringa (Breder, 1928)
- Cheilopogon Lowe, 1841
- ↑ 1100 қызықты деректер
- ↑ FishBase: SpeciesLists of Exocoetidae