Hádis

Hádis — arab tilinen alınǵan bolıp, «ráwiyat» degen mànini bildirip, Qurannan keyingi muqaddes kitaplardıń birinen esaplanadı. Hádis kitapları kóp ásirler hám jıllar aralıǵında jazılǵan. Sońǵı dáwirlerde jazılǵanları da bar. Biraq eń anıq hám tolıq jazılǵan hádis Muhammed Payǵambar óliminen keyin bir ásir keyinirek, VII ásirde payda bolǵan. Sebebi sońǵı dáwirlerdegi musılman mám- leketlerinde Quran negizinde zańlardı keńeytiw, Payǵambar ráwiyatları tiykarında Quran súrelerin túsindiriw úlken dástúr bolǵan. Hádis tap sonday zárúrliklerden payda bolǵan kitap bolıp esaplanadı. Sonıń ushın da, Hádis payǵambarlar ómiri menen tıǵız baylanısadı. Hádislerdiń eń tolıq túrin dóretken Abu Abdulla Muhammed ibn Ismayıl al-Buxariy hijriy 194-jılı Buxarada tuwılıp, hádis ilimin iship alģan ulama. Ol óziniń pútkil dúnyaģa belgi- li bolǵan «Hádis» (Al-Jami as-Saxix), dep atalǵan tórt tomlıq kitabın tayarlaǵan. Kitaptıń bas betinde avtor iymanlı bolıwdıń bes shártleri haqqında sóz etedi: 1. Kaliyma shádáát qaytarmaq; 2. Namaz oqımaq; 3. Maldan, bastan zákat bermek; 4. Qúdireti kelse, Kaabaǵa barıp haj etpek;5. Oraza tutpaq.