გაგაუზური ენა

გაგაუზური ენა gagauz dili
გავრცელებულია	მოლდოვა  უკრაინა  რუსეთი  თურქეთი
მოლაპარაკეთა რაოდენობა	170,000 ადამიანი
ოფიციალური სტატუსი	გაგაუზია
ლინგვისტური კლასიფიკაცია	თურქული ენები
დამწერლობის სისტემა	ლათინური (გაგაუზური ანბანით)

გაგაუზური ენა (gagauz dili, gagauzça) — გაგაუზების ენა; განეკუთვნება თურქულ ენათა ოღუზურ (სამხრეთ-დასავლეთ) ჯგუფს ანატოლიურ თურქულ, აზერბაიჯანულ და თურქმენულთან ერთად. გავრცელებულია უმთავრესად მოლდოვასა და უკრაინაში, უმნიშვნელოდ ყაზახეთსა და უზბეკეთში. გაგაუზურ ენაზე ლაპარაკობს 170,000 ადამიანი. გაგაუზურმა ენამ განიცადა მეზობელი ენების — ბულგარული, უკრაინული, რუსული, მოლდავური და რუმინული ენების ძლიერი გავლენა. გაგაუზური ენის ფონეტიური სისტემა გამოირჩევა ხმოვანთა სიუხვით: დასტურდება 20 ხმოვანი ფონემა. ძლიერია როგორც ხმოვანთა, ისე თანხმოვანთა ჰარმონია. წინადადებაში სიტყვათა რიგი თავისუფალია. გაგაუზურ ენაში გამოიყოფა 2 ძირითადი დიალექტი: ჩადირლუნგურ-კომრატული (ცენტრალური) და ვულკანეშტური (სამხრული). დამწერლობა შემოიღეს 1957 წელს, ეფუძნება რუსულ გრაფიკას. სალიტერატურო ენის საფუძველია ცენტრალური დიალექტი. 2012 წელს იუნესკომ გაგაუზური ენა გამოაცხადა გაქრობად ენად.

ლათინური ანბანი

А а	Ä ä	B b	C c	Ç ç	D d	Е е	Ê ê
F f	G g	H h	I ı	İ i	J j	K k	L l
M m	N n	O o	Ö ö	Р р	R r	S s	Ş ş
T t	Ţ ţ	U u	Ü ü	V v	Y y	Z z

კირილური ანბანი (ისტორიული)

А а	Ä ä	Б б	В в	Г г	Д д	Е е	Ё ё
Ж ж	Ӂ ӂ	З з	И и	Й й	К к	Л л	М м
Н н	О о	Ö ö	П п	Р р	С с	Т т	У у
Ӱ ӱ	Ф ф	Х х	Ц ц	Ч ч	Ш ш	Щ щ	Ъ ъ
Ы ы	Ь ь	Э э	Ю ю	Я я

ლიტერატურა

• ჯიქია ს., ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 2, თბ., 1977. — გვ. 610-611.
• Дмитриев Н. К., Строй тюркских языков, М., 1962, с. 202-84;
• Покровская Л. А., Грамматика гагаузского языка. Фонетика и морфология, М., 1964;
• Zajączkowski Wł., Język i folklor gagauzów z Bulgarii, Kraków, 1966.