Չափահասություն (տարիք)
Չափահասություն (սովորաբար 18 տարեկանը), հասակն է, որի լրանալուն պես՝ օրենսդրական նորմերի համաձայն վրա է հասնում լիակատար քաղաքացիական գործունակությունը։ Առաջ են գալիս նաև լրացուցիչ իրավունքներ և պարտականություններ։ Անձինք, որոնք չափահասության տարիքի չեն հասել, կոչվում են անչափահասներ։ Հատուկ դեպքերում անչափահասները կարող են ճանաչվել գործունակ․ օրինակ ամուսնության կամ օրենքով նախատեսված տարիքի հետ կապված հատուկ պարտականությունների առկայության դեպքում, սակայն սովորաբար զրկված են լինում ընտրության, երեխաների որդեգրման և խնամակալության իրավունքից։
Կրոնում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Իսլամական իրավունքում աղջիկների մոտ չափահասության ստորին շեմը՝ (բալիգը) 9 տարեկանն է, իսկ տղաների մոտ (բալիգը)՝ 12 տարեկանը։ Աղջիկների համար վերին շեմը արևային օրացույցով 17 տարեկանն է, իսկ տղաների համար՝ 14,5 տարեկանը, պայմանով, որ մինչ այդ պահը չափահասության հասնելու որևէ նշան չի եղել։ Տղաների և աղջիկների մոտ չափահասության հասնելու սեռական հասունացման տարիքն է[1]։ Չափահաս դառնալուն պես յուրաքանչյուր մուսուլման պարտավորվում է հետևել կրոնի դավանաբանական և իրավական հիմքերին, հնարավոր է դառնում նաև ամուսնանալն ու համատեղ ապրելը։ Չափահաս մարդն ամբողջապես պատասխանատու է իր կատարած արարքների համար։
- Հուդայականություն։ Հրեական օրենքների համաձայն, երբ հրեա երեխան չափահաս է դառնում (տղաների համար 13 տարեկան, աղջիկների համար՝ 12 ), նա պատասխանատու է դառնում իր արարքների համար։ 13 տարեկանից սկսած տղաները մեծերի հետ հավասար մասնակցում են աղոթքին։ Պահպանողական կամ ռեֆորմիստական մի շարք սինագոգերում աղջիկները տղաների հետ 13 տարեկանում նշում են բատ–միցվան ։
- Կրոնական ուղղություն բահաի։ Չափահասության տարիք է համարվում 15 տարեկանը։ Այս տարիքից սկսած կատարվում են աղոթքի և պահքի հետ կապված կրոնական օրենքները և վրա է հասնում հոգևոր զարգացման համար լիարժեք անձնական պատասխանատվությունը։
Երկրների, տարածքների և շրջանների ցուցակներն ըստ օրինական չափահասության ժամկետների
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Չափահասության օրինական տարիք է սահմանվում 15 տարեկանը
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Սաուդյան Արաբիա․ չափահասության տարիքի համար հիմք են հանդիսանում սեռական հասունացման ֆիզիկական տվյալները, որպես վերին շեմ նշվում է 15 տարեկանը
- Ինդոնեզիա՝ 15
- Մյանմա՝ 15
- Եմեն՝ 15[Նշում 1]
Չափահասության տարիք է սահմանվում 16 տարեկանը
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Չափահասության տարիք է սահմանվում 17 տարեկանը
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Չափահասության տարիք է սահմանվում 18 տարեկանը
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Ադրբեջան
- Ավստրալիա
- Ավստրիա
- Հայաստան[2]
- Բելառուս
- Բելգիա
- Բուլղարիա
- Բոսնիա և Հերցոգովինա
- Բրազիլիա
- Միացյալ Թագավորություն
- Հունգարիա
- Վենեսուելա
- Հաիթի
- Գանա
- Գերմանիա
- Հոնկոնգ (21 տարեկան՝ քվեարկելու համար)
- Հունաստան
- Դանիա
- Իսրայել
- Հնդկաստան
- Իռլանդիա
- Իսլանդիա
- Իսպանիա
- Իտալիա
- Կատար
- Ղազախստան
- Կանադա
- Կոստա Ռիկա
- Կիպրոսի Հանրապետություն
- Լիտվա
- Լատվիա
- Մալազիա (21 տարեկան՝ քվեարկելու համար)
- Մեքսիկա
- Մոլդովա
- Մոնղոլիա
- Նիդերլանդներ
- Նոր Զելանդիա
- Նորվեգիա
- Պերու
- Լեհաստան
- Պորտուգալիա
- Ռուսաստան
- Ռուանդա
- Ռումինիա
- Սալվադոր
- Սեյշելյան կղզիներ
- Սենեգալ
- Սենթ Քիթս և Նևիս
- Սերբիա
- Սիրիա
- Սլովակիա
- Սլովենիա
- Սոմալի
- Ուկրաինա
- Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ
- Այդահո
- Այովա
- Ալյասկա
- Ամերիկյան Սամոա
- Արիզոնա
- Արկանզաս[3]
- Վայոմինգ[4],
- Վաշինգտոն
- Վերմոնտ
- Վիրջինիա[3]
- Վիրջինյան կղզիներ
- Վիսկոնսին[5]
- Հավայի
- Գուամ
- Դելավեր
- Ջորջիա
- Արևմտյան Վիրջինիա
- Իլինոյս
- Ինդիանա
- Կալիֆորնիա
- Կանզաս
- Կենտուկի[5]
- Կոլորադո
- Կոնեկտիկուտ
- Լուիզիանա[5]
- Մասաչուսեթս
- Մինեսոտա
- Միսուրի
- Միչիգան
- Մոնտանա
- Մեն
- Մերիլենդ
- Նևադա[5]
- Նյու Ջերսի
- " Նյու Յորք
- Նյու Մեքսիկո
- Նյու Հեմփշիր
- Օհայո[6]
- Օկլահոմա
- Վաշինգտոն (Կոլումբիայի շրջան) (որոշ աղբյուրներ նշում են 21 տարեկանը)
- Օրեգոն
- Պենսիլվանիա
- Ռոդ Այլենդ
- Հյուսիսային Դակոտա
- Հյուսիսային Կարոլինա
- Հյուսիսային Մարիանյան կղզիներ
- Թենեսի[3]
- Տեխաս
- Ֆլորիդա
- Հարավային Դակոտա
- Հարավային Կարոլինա
- Յուտա[6]
- Սուդան
- Տանզանիա
- Տրինիդադ և Տոբագո
- Թուրքիա
- Ուգանդա
- Ուզբեկստան
- Ուկրաինա
- Ուրուգվայ
- Ֆիջի
- Ֆիլիպիններ
- Ֆինլանդիա
- Ֆրանսիա
- Խորվաթիա
- Չերնոգորիա
- Չեխիա
- Չիլի
- Շվեյցարիա
- Շվեդիա
- Շրի Լանկա
- Էստոնիա
- Էկվադոր
- Հարավային Աֆրիկա
- Յամայկա
Չափահասության տարիք է սահմանվում 19 տարեկանը
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Չափահասության տարիք է սահմանվում 20 տարեկանը
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Չափահասության տարիք է սահմանվում 21 տարեկանը
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Բահրեյն
- Գվինեա
- Հոնդուրաս
- Եգիպտոս
- Կամերուն
- Կոտ դ'Իվուար
- Լեսոտո
- Մադագասկար[9]
- Մոնակո
- Սինգապուր
- Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ
- Չադ
Չափահասության տարիք է սահմանվում ըստ սեռական տարբերությամբ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Իրան - (18 տարեկան իգական սեռի համար, 15 տարեկան արական սեռի համար)
- Պակիստան (16 տարեկան իգական սեռի համար, 18 տարեկան արականի համար)
Ռուսական կայսրությունում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Չափահասության տարիքը որոշվել է՝ ելնելով իրավական գործունեության տեսակից
- բանակային ծառայության անցնելու դեպքում՝ 16 տարեկան
- ամուսնության դեպքում տղաների համար՝ 18 տարեկան
- գույքի կառավարման և պայմանագիր կնքելու համար՝ 17 տարեկան՝ ծնողի հետ, 21 տարեկան՝ առանց ծնողի
- Դատարանում վկայություն տալու համար՝ 15 տարեկան
- Պալատական հավաքներում մասնակցելու համար՝ 21 տարեկան
- Քաղաքային ընտրություններին մասնակցելու համար՝ 25 տարեկան
- Գյուղական և քաղաքային կառավարման պաշտոններ զբաղեցնելու համար՝ 25 տարեկան
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ Шейх Абдулгани аль-Майдани. «Определение совершеннолетия по ханафитскому мазхабу (из книги «аль-Любаб фи шарх аль-китаб»)». Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ հուլիսի 19-ին. Վերցված է 2013 թ․ հուլիսի 13-ին.
- ↑ ««Согласно законодательству Республики Армении совершеннолетие наступает в 18 лет.»». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 16-ին.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 если на момент 18-летия лицо учится в средней школе, то совершеннолетие наступает после окончания обучения
- ↑ «Wyoming Statutes Title 14». Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հունվարի 23-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 16-ին.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 если на момент 18-летия лицо учится в средней школе, то совершеннолетие наступает после окончания обучения, но не позже достижения возраста 19 лет.
- ↑ 6,0 6,1 совершеннолетие наступает в момент 18-летия или по окончании средней школы, в зависимости от того, что наступит ранее
- ↑ «День совершеннолетия в Южной Корее». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 16-ին.
- ↑ Likms.assembly.go.kr
- ↑ Ordonnance 62-041 du 19 septembre 1962 relative aux dispositions générales de droit interne et de droit international privé Արխիվացված 2008-12-27 Wayback Machine(ֆր.)
Քաղվածելու սխալ՝ <ref> tags exist for a group named "Նշում", but no corresponding <references group="Նշում"/> tag was found